Marken (Waterland)

De Hervormde kerk op het Nederlandse eiland Marken is een rijksmonumentale driebeukige pseudobasiliek. De kerk is op 1 juli 1983 ingeschreven in het monumentenregister. De kerk is tussen 1903 en 1904 naar ontwerp van A. H. L. Kups gebouwd. Het ontwerp zelf stamt echter uit 1896. De huidige kerk is een vervanger van een Waterstaatskerk.

Kerkbuurt is een buurtschap in de gemeente Waterland, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Het is een van de buurtschappen die de leef- en- woongemeenschap van het voormalig eiland Marken vormen. Kerkbuurt vormt samen De Kets en de Havenbuurt het centrum van Marken. Kerkbuurt is het oorspronkelijke centrum. Kerkbuurt is gelegen tussen De Kets, Havenbuurt, Minnebuurt en Wittewerf in. Kerkbuurt omvatte van oorsprong één terp, die een werf wordt genoemd. Deze terp was ooit de Monnikenwerf. Deze was vernoemd naar de hoofdkern, ook meer dan waarschijnlijk een terp in de nabijheid van het latere Kerkbuurt, die werd bewoond door monniken die zich er in de 13e eeuw vestigden. Deze monniken kwamen van het klooster Mariëngaarde in Friesland. Na het verlaten van de monniken raakte het eiland al snel in verval. In de 15e eeuw wordt er een nieuwe werf neergelegd die vernoemd werd naar de monniken. In 1470 wordt deze terp voor het eerst genoemd. De terp zou ook een van de eerste werven zijn die dan werden opgegooid. De meeste werven van Marken dateren van tussen het einde van de 15e eeuw en de 18e eeuw. Uiteindelijk werd er een kerk gebouwd op de terp. Zo werd het uiteindelijk de Kerkbuurt. De huidige Hervormde Kerk dateert van 1904. Kerkbuurt breidde ook serieus uit rond en na de bouw van de Hervormde Kerk en beslaat sindsdien ook meer dan alleen de bewoning van de oude terp. Het Zereiderpad verbindt Kerkbuurt met de zuidelijke werven. Meer dan waarschijnlijk verbond dit pad Monnikenwerf met het oudere Kloosterwerf, een werf die grotendeels nog echt van monniken zou zijn geweest. De Kloosterwerf is uiteindelijk net als een aantal andere terpen door de Zuiderzee verzwolgen. Later is het pad de zuidelijke bewoonde werven met elkaar gaan verbinden. De oude kern is net als veel van de werven op Marken vrij dichtbebouwd en de meeste huizen dateren van de 18e en 19e eeuw. In zes historische visserswoningen midden in Kerkbuurt is het Marker Museum gehuisvest.

Gezicht Marken is een van rijkswege beschermd stadsgezicht in Marken in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De procedure voor aanwijzing werd gestart op 9 april 1969. Het gebied werd op 17 september 1971 definitief aangewezen. Het beschermd gezicht beslaat een oppervlakte van 373,5 hectare. Panden die binnen een beschermd gezicht vallen krijgen niet automatisch de status van beschermd monument. Wel zal de gemeente het bestemmingsplan aanpassen om nieuwe ontwikkelingen in het gebied te reguleren. De gezichtsbescherming richt zich op de stedenbouwkundige en cultuurhistorische waardering van een gebied en wil het toekomstig functioneren daarvan veiligstellen.

Wittewerf is een buurtschap in de gemeente Waterland, in de Nederlandse provincie Noord-Holland.Het is een van de buurtschappen die het leef- en- woongemeenschap van het voormalig eiland Marken vormen. Wittewerf is gelegen ten zuiden De Kets en Kerkbuurt en net ten noordwesten van Grotewerf. Andere spelling voor de buurtschap is Witte Werf. Wittewerf is van oorsprong een terp, dat een werf wordt genoemd. Deze terp is niet vernoemd naar de kleur maar meer dan waarschijnlijk naar de persoon of familie Wit(te), die de eigenaar of aanlegger is geweest van de werf. Net als de andere ten zuiden van Wittewerf gelegen werven stammen de meeste huizen uit de 18e en 19e eeuw. In de loop van de tijd zijn deze wel flink verbouwd. Witterwerf ligt ingeklemd tussen het eindpunt van de dijkweg (Kruisbaakweg) en het Zereiderpad. Die laatste verbond meer dan waarschijnlijk ooit de Monnikenwerf (thans onderdeel van Kerkbuurt) met het later door de Zuiderzee verzwolgen Kloosterwerf. Deze twee werven waren de oorspronkelijke terpen die de in 13e eeuw gevestigde monniken op het eiland opwierpen. Later is het de zuidelijke bewoonde werven met elkaar gaan verbinden.

De Kets of ook kortweg Kets is een buurtschap in de gemeente Waterland, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Het is een van de buurtschappen die de leef- en- woongemeenschap van het voormalig eiland Marken vormen. De Kets vormt samen met de Kerkbuurt en de Havenbuurt het centrum van Marken. De Kets is gelegen tussen Havenbuurt, Kerkbuurt en Wittewerf in. De Kets omvatte van oorsprong één terp, die een werf wordt genoemd. De benaming duidt meer dan waarschijnlijk op ene Ket of de familie Ket die er woonde. De Kets kende een rij vroegere uitbreiding buiten de oorspronkelijke terp. Aan de rand van De Kets ontstonden paalwoningen in de loop van de 17e eeuw, toen het inwoneraantal van het eiland piekte. Maar dit is ook niet verwonderlijk als men bedenkt dat De Kets samen met het huisterpje 't Fort (thans onderdeel van De Kets) tot de kleinste werven van eilanden behoort. De Kets kent veel karakteristieke panden uit de 18e en 19e eeuw. Maar ook kent het bewoning uit de 20e en 21e eeuw. In De Kets zijn de verschillende bouwtypen van het voormalige eiland goed te zien. Tot in het begin van de 20e eeuw werden diverse tuinen van De Kets en 't Fort gebruikt als de belangrijkste bleekvelden. Aan de zuidkant van De Kets is de grote parkeerplaats van het voormalige eiland, voor de toeristen die het eiland per auto bezoeken. De Kets kent enige verkeersdrukte door het toeristisch verkeer voor de haven, de Kerkbuurt en de vuurtoren van Marken, het Paard van Marken.

Minnebuurt of Minneweg is een buurtschap in de gemeente Waterland, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Het is een van de buurtschappen die het leef- en- woongemeenschap van het voormalig eiland Marken vormen. Minnebuurt is gelegen ten noordoosten van Kerkbuurt en is gelegen aan het Markermeer. Minnebuurt is anno 2011 de jongste buurtschap van Marken. Het is een nieuwbouwwijk uit de 20e eeuw. De nieuwbouw aan de Minneweg werd gestart in 1959 om het gegroeide aantal inwoners van Marken te kunnen opvangen. In 1960 werden de eerste woningen opgeleverd. Het ging dan alleen om de bewoning aan de Minneweg zelf en het Minnehof. Later werd de nieuwbouw steeds verder uitgebreid, mede om jonge gezinnen op het voormalige eiland te behouden. Ook in de 21e eeuw zijn er plannen voor verder uitbreiding naar het noorden toe. In het zuidwesten van het (schier)eiland is nog een nieuwe buurtschap gepland. Deze draagt vooralsnog de naam Bennewerf. Tot het einde van de 20e eeuw werd Minnebuurt standaard Minneweg genoemd maar is uiteindelijk officieel Minnebuurt geworden, al worden beide namen officieel door de gemeente Waterland gebruikt.

Havenbuurt is een buurtschap in de gemeente Waterland, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Het is een van de buurtschappen die de leef- en- woongemeenschap van het voormalig eiland Marken vormen. Havenbuurt vormt samen De Kets en Kerkbuurt het centrum van Marken. Havenbuurt is gelegen tussen De Kets en Kerkbuurt. Havenbuurt is een van de buurtschappen van Marken die niet is ontstaan op een werf. De Havenbuurt is ontstaan als een buurtje bij de haven van Marken. De visserij werd steeds meer de hoofdmoot in de 17e en 18e eeuw. Een echte haven voor de visserij was er lang niet. Het duurde tot de 19e eeuw dat er een haven kwam. De grote haven werd in 1837 ook de echte haven van het eiland aangelegd en in 1870 werd de haven nog uitgebreid. De aanleg van de Afsluitdijk in 1932 betekende een eind aan deze bron van inkomsten. De haven is zich daarna steeds meer gaan richten op het toerisme. In het begin van de 20e eeuw wordt de Havenbuurt getroffen door een overstroming. Met name de huizen die aan de haven zelf stonden werden flink aangetast in 1916. De vrijstaande visserswoningen aan de haven dateren dan ook van na deze overstroming; voor het toerisme zijn er later nogal wat van omgebouwd tot winkels en restaurants. Buiten de eigenlijke haven vindt men nog wel de oudere bewoning. De haven kende van oorsprong veel huizen op houten palen, met name langs de dijk. De meeste huizen op palen zijn aangepast. De benedenverdiepingen werden dichtgemaakt en werden zo als extra woonruimte in gebruik genomen. De Havenbuurt is samen met de Kerkbuurt het door toeristen drukst bezochte deel van Marken.

Grotewerf is een buurtschap in de gemeente Waterland, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Het is een van de buurtschappen die het leef- en- woongemeenschap van het voormalig eiland Marken vormen. Grotewerf is gelegen ten oosten van Wittewerf. In het zuidelijke verlengde van Grotewerf ligt Rozewerf en ten oosten ligt Moeniswerf. Andere spellingen voor de buurtschap zijn Grootewerf en Grote Werf. Grotewerf is van oorsprong een terp, die een werf wordt genoemd. Deze terp was een van de grotere terpen van het eiland. Toch is de bewoning erg krap op elkaar geplaatst. Net als de andere omliggende werven stammen de meeste huizen uit de 18e en 19e eeuw. In de loop van de tijd zijn deze wel flink verbouwd. Grotewerf kent net als Rozewerf nog het meest oorspronkelijke uiterlijk van deze oude bewoning. Daardoor heeft Grotewerf veel karakteristieke en monumentale panden. Het Zereiderpad verbindt Grotewerf met Kerkbuurt, Rozewerf en ook met Moeniswerf, naar die laatste buurtschap loopt het over in de Moeniswerverpad. Het Zereiderpad verbond meer dan waarschijnlijk ooit de Monnikenwerf (thans onderdeel van Kerkbuurt) met het later door de Zuiderzee verzwolgen Kloosterwerf. Deze twee werven waren de oorspronkelijke terpen die de in 13e eeuw gevestigde monniken op het eiland opwierpen.

SV Marken is een Nederlandse amateurvoetbalclub uit Marken, Noord-Holland, opgericht in 1946. Het eerste elftal van de club speelt in de Tweede klasse zaterdag (seizoen 2020/21).

'The Wave' is een herdenkingsmonument dat de slachtoffers gedenkt van de stormvloed in de nacht van 13 op 14 januari 1916. Het stalen beeld bestaat uit levensgrote mensen op een boot die met uitgestoken armen om aandacht en hulp roepen. Het beeld van Linda Verkaaik staat aan de Hogedijk in de haven van het voormalige eiland Marken en biedt uitzicht op de Gouwzee.

Rozewerf, ook wel als Roze Werf, Rozenwerf of Rozen Werf gespeld, is een buurtschap in de gemeente Waterland, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Het is een van de buurtschappen die de leef- en- woongemeenschap van het voormalig eiland Marken vormen. Rozewerf is gelegen net ten zuiden van Grotewerf. Rozewerf is van oorsprong een terp, dat een werf wordt genoemd. Deze terp is niet vernoemd naar de kleur maar meer dan waarschijnlijk naar de persoon of familie Roos of Rozen, die de eigenaar of aanlegger is geweest van de werf. Net als de andere ten noorden van Rozewerf gelegen werven stammen de meeste huizen uit de 18e en 19e eeuw. In de loop van de tijd zijn deze wel flink verbouwd. Rozewerf kent net als Grotewerf nog het meest oorspronkelijke uiterlijk van deze oude bewoning waardoor het nog de karakteristieke en monumentale panden heeft. Rozewerf is een kleine buurtschap en de huizen staat ook erg dicht op elkaar, er is smalle doorgang door de buurtschap. Rozewerf ligt echt maar net aan de dijk die het beschermt van het water, ooit de Zuiderzee thans het Markermeer. Rozewerf lag van oorsprong niet aan het water maar in de loop der tijd is een deel van het eiland verzwolgen door de zee. Waaronder een aantal werven. Zo ook de Kloosterwerf die ergens tussen Rozewerf en verderop gelegen Moeniswerf zou gelegen hebben. Het Zereiderpad waarmee Rozewerf verbonden is met Grotewerf was meer dan waarschijnlijk ooit de verbinding van de Monnikenwerf (thans onderdeel van Kerkbuurt) met Kloosterwerf. Deze twee werven waren de oorspronkelijke terpen die de in 13e eeuw gevestigde monniken op het eiland opwierpen. Later is het pas dus de zuidelijke bewoonde werven met elkaar gaan verbinden. Het gebied rondom Rozewerf, en soms de terp stond lang ook ieder jaar een paar keer onder water nadat het aan zee kwam te liggen. Uiteindelijk werd een lage dijk aangelegd waardoor er alleen bij wat grotere stormen water oversloeg. Sinds de aanleg van de Afsluitdijk heeft men daar ook geen last meer van. Wel heeft men last van het kruiende ijs in de winter. Daarom staan er ook ijsbrekers net buiten de dijk in het Markermeer.

Moeniswerf is een buurtschap in de gemeente Waterland, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Het is een van de buurtschappen die samen de leef- en- woongemeenschap van het voormalig eiland Marken vormen. Moeniswerf is gelegen net ten oosten van Grotewerf en is de meest noordoostelijke bewoonde werf van het voormalig eiland. Moeniswerf is van oorsprong een terp. Deze terp zou van ene familie Moene of Moenis geweest kunnen zijn, maar er wordt ook gedacht dat de werf verwijst naar een verdwenen werf die van oorsprong was opgegooid door de monniken, die zich in de dertiende eeuw op het eiland vestigde. Deze verdwenen werf werd de Kloosterwerf genoemd. De oude benaming Moentzewerf zou dan ook Monnikswerf betekenen. De Kloosterwerf moet ongeveer ter hoogte van Moeniswerf gelegen hebben, voordat het deel van het eiland waarop deze lag verzwolgen werd door de Zuiderzee. Tussen Moeniswerf en Grotewerf loopt het Moeniswerverpad over in het Zereiderpad die hoogstwaarschijnlijk de Monnikenwerf (thans onderdeel van Kerkbuurt) met de Kloosterwerf verbond.