SCH '44

De Heldam (ook wel Basterddam) was een dam in de Oude Rijn tussen Harmelen en De Meern. De bouw van deze dam was een van de genomen maatregelen tot het effectief van elkaar scheiden van de afwateringsgebieden van de waterschappen Bijleveld en Heicop.

De Harmelerwaard is een polder in de woonplaats Harmelen, behorend tot de gemeente Woerden. In het zuiden van deze polder ligt de buurtschap Harmelerwaard. Deze ligt aan de noordelijke oever van de Leidse Rijn, ten oosten van de dorpskern van Harmelen. De weg aldaar heet eveneens Harmelerwaard. De polder Harmelerwaard ligt tussen twee takken van de rivier de Rijn. De zuidelijke tak is de huidige Leidse Rijn tussen de Heldam en Harmelen. In de oudheid werd deze tak door de Romeinen gekozen als rijksgrens. De noordelijke tak is de Bijleveld tussen Vleuten en Harmelen. Deze tak is de oorspronkelijke hoofdstroom van de rivier de Rijn. In de middeleeuwen ging deze verzanden en daarom nam vanaf 1381 een nieuwe vaarweg, de huidige Leidse Rijn, de functie van scheepvaartverbinding tussen Utrecht en Harmelen over. In Harmelen komen de beide takken samen en verandert de naam in Oude Rijn. De oostgrens van de Harmelerwaard is de wetering de Heicop. Deze is tevens de grens tussen de gemeenten Woerden en Utrecht. De weg Harmelerwaard verandert bij de gemeentegrens van naam in Zandweg. Deze ligt in de woonplaats De Meern. Aan de noordelijke oever van de Leidse Rijn in De Meern en de Harmelerwaard lag vroeger een zandpad dat dienst deed als jaagpad ten behoeve van de trekvaart. Het gebied van de Harmelerwaard viel in de middeleeuwen, samen met Vleuten en het gedeelte van De Meern ten noorden van de Leidse Rijn, onder de proosdij van Oudmunster te Utrecht. In 1633 beleende de proosdij de ambachtsheer van Harmelen met de Harmelerwaard, waardoor er een personele unie tussen de twee gerechten tot stand kwam. Tijdens de Bataafse Republiek maakte de Harmelerwaard vanaf 1798 deel uit van een uitgestrekte gemeente Harmelen. Omdat de gemeentelijke herindelingen uitliepen op een chaos, werd de oude toestand hersteld in 1801. Nadat Nederland in 1810 een deel van Frankrijk was geworden, vond er per 1-1-1812 opnieuw een herindeling plaats. De Harmelerwaard werd deel van de gemeente Harmelen en verloor voorgoed zijn politieke zelfstandigheid.

Huis Harmelen (ook: Huis te Harmelen of Huize Harmelen) is een voormalig kasteel en ridderhofstad bij Harmelen, gemeente Woerden in de Nederlandse provincie Utrecht. Het lag langs de Bijleveld, een oude loop van de Rijn.

Verzorgingsplaats Bijleveld is een Nederlandse verzorgingsplaats, gelegen aan de A12 Den Haag-Beek ter hoogte van afrit 14a nabij Harmelen in de gemeente Woerden. Aan de andere kant van de snelweg ligt verzorgingsplaats Hellevliet.

Verzorgingsplaats Hellevliet is een Nederlandse verzorgingsplaats, gelegen aan de A12 Beek-Den Haag ter hoogte van afrit 14a nabij Harmelen in de gemeente Woerden. Even ten oosten van deze verzorgingsplaats is een water (brede sloot) die de Leidse Rijn en de Reijerscopsche Wetering verbindt. Dit water heet de Hellevliet en hier is de verzorgingsplaats naar genoemd. Aan de andere kant van de snelweg ligt verzorgingsplaats Bijleveld. Bij Hellevliet is een tankstation van Shell aanwezig. Bij dit tankstation zijn al verschillende keren overvallen gepleegd. Ook is er meerdere malen ingebroken in auto's, soms terwijl de bestuurders van deze auto's aan het afrekenen waren. Omdat het aantal parkeerplaatsen voor vrachtwagens te gering was, is in 2006 de capaciteit flink uitgebreid. Hierbij werden hoge eisen aan de kwaliteit van deze parkeerplaats gesteld. Er moest gebruikgemaakt worden van beton, omdat asfalt te snel achteruit zou gaan onder het gewicht van de vrachtwagens. En er is een speciale opvang van het regenwater dat eventuele lekkage uit vrachtwagens netjes filtert, voor het op het riool wordt geloosd. Dit systeem is vergelijkbaar met de eisen die hieraan gesteld worden bij tankstations. Deze verzorgingsplaats ligt precies op de NAP-nullijn. In 2005 heeft het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen, samen met de ANWB en de ministeries van Verkeer en Waterstaat en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap alle verzorgingsplaatsen die op deze nullijn liggen voorzien van een informatiebord om aldus deze lijn inzichtelijk te maken voor het publiek.

De Kalverstraat is een straat in het dorp Harmelen behorend tot de gemeente Woerden in de Nederlandse provincie Utrecht. De straat loopt van noord naar zuid en begint bij de Dorpsstraat, het is de belangrijkste winkelstraat van het dorp. Aan de oostzijde aan het Kerkplein staat de Hervormde kerk. Vervolgens kruist de straat de Kloosterweg en Uitweg waarna de straat overgaat in de Kerkweg. De winkels maar ook horecagelegenheden bevinden zich voornamelijk aan de westzijde van de straat. De huisnummers lopen van 2 tot en met 20. De straat is toegankelijk voor al het verkeer waaronder buslijn 102 van Syntus Utrecht die er ook een halte heeft.

Reijerscop is een buurtschap en van oorsprong middeleeuwse ontginning, liggend in de Nederlandse gemeenten Woerden en Utrecht, in de provincie Utrecht. De boerderijen en andere gebouwen in deze buurtschap liggen aan een ruim 5 km lange weg met de naam Reijerscop, die even ten zuiden van de A12 ligt en daarmee ongeveer evenwijdig loopt. Ongeveer 3 km van deze weg ligt in Harmelen, gemeente Woerden, en het resterende oostelijke deel ervan ligt in De Meern, gemeente Utrecht. De naam is een verbastering van Reigerskop. Het begrip kop in de naam slaat niet op de kop van een reiger, maar op het feit dat de Polder Reijerscop een zogenaamde cope-ontginning is. Voor 1795 was Reijerscop verdeeld over vier gerechten, waarvan er twee in de loop der tijden opgegaan waren in een naburig gerecht. Bestuurlijk was het een chaos, want de percelen die tot een bepaald gerecht hoorden, lagen niet aaneengesloten, maar verspreid door de polder. Reijerscop Kreuiningen komt eerder voor onder de namen Willem Taetsens Gerecht, Hubrecht van Vianens Gerecht en Floris van Montfoorts Gerecht. Het was het grootste gerecht met een omvang van ongeveer 11 hoeven. Reijerscop Meerlo, ook wel genoemd Reijerscop Sint Pieter was het kleinste gerecht met een omvang van ongeveer 2 hoeven. Het was in bezit van de proosdij van Sint Pieter te Utrecht Reijerscop Lichtenberg werd al snel bestuurd door de bezitter van Veldhuizen. In de loop der tijd smolten de gerechten samen en was er sprake van Reijerscop Veldhuizen. Het zelfde gebeurde met het gerecht Rosweide, zodat er uiteindelijk een combinatie van drie gerechten ontstond. Reijerscop Indijk maakte geen deel uit van het Sticht Utrecht, maar van het Hollandse Land van Woerden. Het bestond uit ongeveer 7 hoeven. Door de vereniging met het gerecht Indijk ging het Reijerscop Indijk heten. Per 1-1-1812 werd het hele gebied van Reijerscop, samen met Veldhuizen en Rosweide, ingedeeld bij de gemeente Harmelen. Oer 1 april 1817 werden de gemeentes Veldhuizen en Indijk gevormd door afsplitsing van Harmelen. Reijerscop werd verdeeld over deze twee gemeentes. De gemeente Indijk kwam bij de provincie Holland, terwijl de gemeente Veldhuizen bij Utrecht bleef. Uiteraard kon er geen rekening gehouden worden met de grillige historische indeling. De grens werd gevormd door de Achtermolenvliet ten zuiden van het dorp Harmelen. Alles ten westen van deze vliet kwam aan de gemeente Indijk en alles ten oosten van de vliet aan de gemeente Veldhuizen. De gemeente Indijk ging per 1 januari 1821 over naar de provincie Utrecht en werd daarna op 13 januari opgeheven en weer bij Harmelen gevoegd. Op 1 januari 1954 vond een gemeentelijke herindeling plaats in verband met de stadsuitbreiding van Utrecht en de vorming van de gemeente Vleuten-De Meern. De gemeente Veldhuizen werd per die datum opgeheven. Het grootste deel ervan ging op in de nieuwe gemeente Vleuten-De Meern. Daartoe behoorde ook het vroegere Reijerscop-Lichtenberg, met inbegrip van de enclaves van Reijerscop-Kreuningen en Reijerscop-Meerlo binnen dit gebied. Het gebied ten westen hiervan tot aan de Achtermolenvliet werd bij de gemeente Harmelen gevoegd. Het deel van Reijerscop ten westen van de Achtermolenvliet was reeds en bleef een deel van de gemeente Harmelen. Op 1 januari 2001 werden de gemeenten Vleuten-De Meern en Harmelen opgeheven. Vleuten-De Meern werd toen bestuurlijk ingedeeld bij de gemeente Utrecht en Harmelen bij de gemeente Woerden. De splitsing van Reijerscop in twee delen daterend van 1954 bleef ongewijzigd. Het grootste, westelijke deel van Reijerscop ligt thans in Harmelen, gemeente Woerden, en het kleinere oostelijke deel in De Meern, gemeente Utrecht. Het wapen van Reijerscop bevatte een 'sprekende' reiger.

De Sint-Bavokerk is een rooms-katholieke parochiekerk in Harmelen. De kerk is gewijd aan de heilige Bavo van Gent. Het kerkgebouw aan de Ambachtsherenlaan werd ingewijd in 1917 door mgr. Van de Wetering. Het verving een ouder kerkgebouw aan de dorpsstraat. Het gebouw en de geloofsgemeenschap maken samen met acht omliggenden deel uit van de Parochie van de Heilige Drie-eenheid.

Harmelen is een dorp in de gemeente Woerden in de Nederlandse provincie Utrecht. Het dorp wordt doorsneden door de Leidse Rijn, die overgaat in de Oude Rijn. Tevens grenst het aan de Utrechtse wijk Vleuten-De Meern. Inclusief het buitengebied heeft Harmelen 8.125 inwoners (2023) en heeft een oppervlakte van 2.375 ha. Tot 2001 was Harmelen een zelfstandige gemeente, in dat jaar werd het bij de gemeente Woerden gevoegd. In het buitengebied van Harmelen is de belangrijkste agrarische functie veeteelt. Ook komt er veel fruit- en glastuinbouw voor. Een kleinschalige concentratie van bedrijven op het gebied van technische productie, transport en dienstverlening is te vinden op het bedrijventerrein De Putkop. Dit zijn vooral bedrijven met een lokale of regionale functie.

Er is ook een Vijverbos in Dentergem Het Vijverbos is een natuurgebied van zo'n 22 hectare nabij Harmelen. Het bestaat uit waterpartijen, loofbos, boomgaarden, weilanden en essenhakhout. De verkaveling van het gebied stamt uit de 19e eeuw. Ze is sindsdien grotendeels hetzelfde gebleven en ook aan het gebruik van de percelen is maar weinig veranderd. Vanuit landbouwkundig oogpunt bestond het Vijverbos destijds vooral uit arme gronden. Deze werden gebruikt om te bebossen met hakhout. Verder werden er enkele lanen en singels in het gebied aangelegd ter verfraaiing. In de 19e eeuw werd het Vijverbos en de gebieden eromheen door de bewoners van Huis Harmelen gebruikt als jacht- en lustoord. In die tijd werd het bos ook omgebouwd tot een parkachtig landschap in Engelse landschapsstijl. Een stijl die zich laat kenmerken door natuurlijk aandoende waterpartijen en kronkelende paadjes. De meeste waterpartijen zijn overigens niet het resultaat van bewuste afgravingen ter verfraaiing van het park, maar zijn ontstaan door kleiafgravingen en zandwinning. Het Vijverbos werd in 1913 gekocht door jhr. Boreel de Mauregnault uit Alphen. op een eilandje in een van de afgravingen liet hij zijn huis bouwen. Nadien is het gebied enige malen van eigenaar veranderd. In 1952 verwierf Het Utrechts Landschap het terrein.

Batestein is een voormalig kasteel bij het dorp Harmelen, gemeente Woerden in de Nederlandse provincie Utrecht. Voor het eerst vermeld in 1403, werd het kasteel in 1617 verbouwd in Hollandse renaissance-stijl. De laatste bewoner was de Woerdense notabele Jan Meulman die er in 1847 overleed. Het huis werd in 1849 grotendeels gesloopt, met uitzondering van een lage vleugel die in 1911 gesloopt zou worden. Van het huis resten nu nog slechts fundamenten in de grond, en een gevelsteen uit 1617 op het adres Batestein 37.

De Haanwijkersluis is een schutsluis in de Oude Rijn ten westen van Harmelen. Deze sluis is een rijksmonument. De doorvaartbreedte bedraagt 3,10 meter en de afstand tussen de buitendeuren is 21 meter (tussen de binnendeuren 18 meter). Sinds 1413 lag hier de Haanwijkerdam, een dam die het boezemwater van het Groot-Waterschap van Woerden scheidde van dat van het Grootwaterschap Bijleveld en De Meerndijk.