Steenharst

De Laatste Stuiver (Fries: De Lêste Stoer, [dəlɛ:stə’stu.ər]; Westerkwartiers: De Léste Stuver) is een buurtschap in de gemeente Achtkarspelen in de Nederlandse Friesland. De buurtschap ligt ten zuiden van Augsbuurt en ten oosten van Buitenpost. De buurtschap lag tot 2010 op het kruispunt van de Trekweg en de weg tussen Leeuwarden en Groningen, aan de Stroobossertrekvaart. Deze kruising is vervangen door een rotonde iets ten westen van de buurtschap, in verband met de aanleg van de oostelijke rondweg bij Buitenpost. De buurtschap bestaat uit drie huizen. De buurtschap ontleent zijn naam aan het feit dat hier vroeger het laatste tolhuis stond op de vaarroute van Dokkum naar het Prinses Margrietkanaal. Door de hoge kosten van de aanleg van deze trekvaart ging de stad Dokkum failliet. De trekvaart ging over naar een groep schuldeisers, die tolhuizen oprichtten om zo de schuld te kunnen afbetalen. De laatste Stuiver was het laatste tolhuis langs de trekvaart als je van Dokkum kwam. Deze tolheffing is in het begin van de 20e eeuw afgeschaft. In de 18e en 19e eeuw lag er aan de Stroobossertrekvaart op de locatie van de huidige buurtschap een herberg met eveneens de naam De Laatste Stuiver, hoewel in de 19e eeuw deze herberg ook wel de Eerste Stuiver werd genoemd of kortweg 'De Stuiver'. Deze herberg heeft nog tot 1878 bestaan, waarna het gebouw door de armvoogdij werd gebruikt om er zogenaamde "bedeelden" in te huisvesten. De brug, waar de provinciale weg over de Stroobossertrekvaart gaat, heet anno 2019 ook Lèste Stuver. Vroeger heette deze brug de Steenharstertil, genoemd naar de buurtschap Steenharst.

De kerk van Augsbuurt is een 18e-eeuws kerkgebouw in Augsbuurt in de provincie Friesland. De kerk is een rijksmonument en is sinds 10 november 1971 eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken.

Augsbuurt of Lutjewoude (Fries, officieel: Augsbuert-Lytsewâld; Nedersaksisch: Lutjewolde) is een dorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. Augsbuurt is van oorsprong een middeleeuws komdorp. In de jaren 1650 werd de Stroobossertrekvaart tussen Kollum en Stroobos erlangs gegraven. Het ligt ten zuidoosten van Kollum, ten noordwesten van Gerkesklooster en ten noordoosten van Buitenpost. Een echte dorpskern heeft het niet maar het dorp ligt aan beide oevers van de Stroobossertrekvaart die in 1654/’56 werd gegraven. De kerk, voormalige pastorie, school en bovenmeesterwoning van het dorp zijn te bereiken over een liggerbrug, een balkbrug van liggers, uit 1907. In 2023 telde het dorp 80 inwoners. Het buitengebied wordt gevormd door een deel van de Trekweg en een gedeelte van de Hesseweg, de Brongersmaweg, de Beyweg en de Rijksweg. De wegen Steenharst, De Goudberg en de Lijkweg zijn de enige wegen die volledig binnen het dorpsgebied liggen.

De Clantstate, ook Herckemaheerd, Herckemastins of Ausburgh genoemd, was een state aan noordzijde van Augsbuurt (Lutjewoude) in de huidige gemeente Noardeast-Fryslân in de Nederlandse provincie Friesland. De naam Augsburgh verwijst naar de naam van het dorp. In 1536 wordt het genoemd als Heerckema heert en to Herckema, waarbij Herckema tevens het eerst bekende geslacht van eigenaren vormt. De naam Clant verwijst naar de familie Clant die de state tussen 1536 en 1570 bezat.

Uitland (Fries: It Utlân [ət’ütlɔ:n], ook wel Utlân [’ütlɔ:n]) is een polder en buurtschap in de gemeente Achtkarspelen, in de Nederlandse provincie Friesland. De nederzetting ligt ten noorden van Gerkesklooster en ten oosten van Buitenpost, waartoe Uitland behoorde. Het woord útlân betekent 'verafgelegen land', in dit geval de polder, die werd gewonnen op de Lauwerszee.

Dijkhuizen (Fries: Dykhuzen, [’dikhüzn]) is een veldnaam en buurtschap in de gemeente Achtkarspelen, in de Nederlandse provincie Friesland. Dijkhuizen ligt ten noordwesten van Gerkesklooster en ten zuidoosten van Buitenpost. De westelijke helft van de buurtschap, de Dijkhuisterweg heeft dezelfde postcode als Buitenpost, terwijl de andere helft. de weg Dykhuzen de postcode van Gerkesklooster heeft. De plaats heeft eigen plaatsnaamborden. Dijkhuizen zelf werd in 1491 genoemd als een eigen plaats, toen vermeld als Dickhuesen. Een bewoner van de plaats of gebied werd in 1454 vermeld als Dycster. In 1529 werd de plaatsnaam als Dyckhusen vermeld, in 1664 als Dyckhuysen en vanaf de 19e eeuw Dijkhuizen. In de loop van de twintigste eeuw werd het meer een veldnaam. De naam De Dijken of Diken wordt gebruikt om het gebied ten noorden van de Dijkhuisterweg te aan te duiden. De plaatsnaam verwijst naar het feit dat het een nederzetting van verspreide huizen was aan de dijk die langs de Oude Ried was aangelegd. Deze dijk was een oude hoofdroute tussen Leeuwarden en Groningen.

Wildpad (Fries: It Wyldpaed [ət’viltpa:t]) is een streek in de gemeenten Achtkarspelen en Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. De streek ligt ten oosten van Twijzelerheide en dankt zijn naam aan de wilde begroeiing op de heide. De streek contrasteerde vroeger met de arme arbeidersbevolking op de heide, doordat er veel boeren woonden. Op 28 maart 2019 werd door het college van B&W van de gemeente Achtkarspelen besloten dat Wildpad eigen buurtschapsborden zou krijgen.

Het Kollumer Kanaal is een kanaal ten oosten van Kollum in de gemeente Noardeast-Fryslân in de Nederlandse provincie Friesland. Het kanaal heeft een lengte van ongeveer 2 kilometer en verbindt de Stroobossertrekvaart in het zuiden met de Zijlsterrijd en de Dwarsried in het noorden. Over de Zijlsterrijd kan het Lauwersmeer worden bereikt. De eerste plannen voor het kanaal dateren uit het einde van de 19e eeuw. Het tracé van het kanaal werd decennialang bewust vrijgehouden van bebouwing. Eind jaren 1980 werden voldoende gelden gevonden voor het graven van het kanaal, toen het Ministerie van Defensie bereid bleek om de grond aan te kopen voor het bouwrijp maken van de nieuwe oefenterreinen bij de Lauwersmeer. De graafwerkzaamheden en de bouw van de bruggen eroverheen begon in 1990. In 1995 werd het kanaal opengesteld. Het kanaal is met name bedoeld voor de pleziervaart. Parallel aan het Kollumer Kanaal loopt ten westen door het dorp de Kollumer Trekvaart, een kort kanaaltje tussen de Stroobossertrekvaart in het zuiden en de Zijlsterrijd in het noorden, dat in de 16e eeuw werd gegraven.

De Oosterkerk is een kerkgebouw in Kollum in de Nederlandse provincie Friesland.

Kollumer Museum Mr. Andreae is een streekmuseum in Kollum in de Nederlandse provincie Friesland.

Lutkepost (Fries: Lytsepost) is een buurtschap in de gemeente Achtkarspelen, in de Nederlandse provincie Friesland. De buurtschap ligt ten zuiden van Buitenpost, waar het formeel ook onder valt. De buurtschap ligt deels aan de N358, die voor een gedeelte dubbel genummerd is met de N355. De buurtschap was tot 1945 een zelfstandig dorp. In 1388 werd de plaats vermeld als Post. Er zou dan al wel sprake zijn van twee eigen kernen gelegen bij een brug. Deze brug was niet meer dan een vastgelegen brede plank over de sloot, zo'n eenvoudige brug werd een post genoemd. De eerste vermelding van de Lutkepost is in 1472. In 1550 werd het vermeld als Luttickepost en in 1579 als Lutkepost. Lutkepost is waarschijnlijk een net oudere nederzetting dan Buitenpost, deze zou als een satellietnederzetting ontstaan ten noorden van de brug. Op het eind van de 18e eeuw en in de 19e eeuw slonk het dorp terwijl Buitenpost juist doorgroeide. In 1840 had Lutkepost nog maar drie huizen en 17 inwoners. Desondanks was het formeel nog een dorp. In de 20ste eeuw groeide de plaats weer maar per 1945 verloor Lutkepost wel zijn dorpsstatus en werd het een buurtschap die onder Buitenpost valt.