Terheijden

De Sint-Antonius Abt is een gotische kruiskerk in het centrum van het Noord-Brabantse Terheijden. Tegenover de Sint-Antonius Abtkerk staat het Witte Kerkje.

Het Witte Kerkje, Nederlands Hervormde Kerk of Protestantse kerk is een kerkgebouw in Terheijden in de gemeente Drimmelen in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. De kerk staat aan de Hoofdstraat 1 en het Dorpsplein, de plaats waar ook de Marktstraat en Raadhuisstraat op het plein uitkomen. Tegenover het Witte Kerkje staat de Sint-Antonius Abtkerk.

De gemeente Terheijden is een voormalige gemeente in het westen van Noord-Brabant. De hoofdplaats van deze gemeente was Terheijden. Daarnaast omvatte ze Wagenberg en een gedeelte van Langeweg. Terheijden was een zelfstandige heerlijkheid die een onderdeel was van de Baronie van Breda. In 1328 kreeg Terheijden een schepenbank (rechtbank) die bestond uit een schout en zeven schepenen. Ook Zonzeel had een eigen schepenbank. In de 15e eeuw is Zonzeel ten gevolge van ernstige overstromingen, waarvan de Sint-Elisabethsvloed in 1421 de bekendste is, geheel verloren gegaan. Later is daar Langeweg ontstaan. Op 1 januari 1997 vond een gemeentelijke herindeling plaats, waarbij de gemeente Terheijden werd opgeheven. Terheijden en Wagenberg werden samengevoegd met de dorpen Made, Drimmelen, Lage Zwaluwe, Hooge Zwaluwe, Helkant, Blauwe Sluis en Oud-Drimmelen tot de gemeente Made, die een jaar later Drimmelen ging heten. Het Terheijdense gedeelte van Langeweg ging over naar de gemeente Zevenbergen, waartoe de rest van Langeweg al behoorde. Deze gemeente onderging na een jaar eveneens een naamswijziging onderging: dit is nu de gemeente Moerdijk.

SV Terheijden is een Nederlandse amateurvoetbalclub uit Terheijden in Noord-Brabant, opgericht in 1926. Het eerste elftal van de club komt uit in de Vierde klasse zondag (2020/2q). SV Terheijden speelt op Sportpark Ruitersvaart in Terheijden, waar het de beschikking heeft over 3 wedstrijdvelden, 2 (verlichte) trainingsvelden, 9 kleedkamers en een kantine.

De Kleine Schans is een vestingwerk uit de Tachtigjarige Oorlog dat zich bevindt in Terheijden. Omstreeks 1590 bevond zich hier het Spaanse legerkamp Roma, genoemd naar een legercommandant. Er waren 200 manschappen ondergebracht. In 1637 werd de schans in de huidige vorm aangelegd om de scheepvaart op de Mark te beschermen. In 1680 kwam de schans in onbruik, om in 1830 opnieuw te worden hersteld en in gebruik te worden genomen, nu als bolwerk tegen de Belgen, vanwege de Belgische afscheidingsoorlog. Aldus ontstond de schans in haar huidige vorm. Tijdens het Rampjaar in 1672 is de schans in gebruik geweest. De inwoners van Terheijden betaalden de rekening voor het oplappen en onderhoud van de schans en de soldaten die er bivakkeerden. In ieder geval tot in 1676 is de kleine schans bemand geweest. Ten noorden van Breda ligt de Spinolaschans. Deze laatste wordt ook wel de Grote Schans genoemd. De Kleine Schans werd tot voor kort gebruikt als evenemententerrein, er vonden jaarlijks de koninginnedagviering en de Terheijdense Zomerfeesten plaats.

De Arend is een korenmolen in Terheijden. De stellingmolen is in 1742 gebouwd in opdracht van de adellijke familie Nassau-Siegen te Breda. Een grote ingemetselde gedenksteen herinnert hieraan. Na een brand in 1756 is de molen herbouwd. Tijdens de Franse tijd is de Arend in particuliere handen gekomen. De molen is eind jaren 60 van de 20e eeuw in bezit gekomen van de toenmalige gemeente Terheijden, die De Arend heeft laten restaureren. In de molen bevinden zich drie koppels stenen, waarvan er 2 in bedrijf zijn (één op windkracht en één op elektrische kracht). De binnenroede is voorzien van remkleppen volgens het systeem Fauel. De molen is nog altijd in gebruik en is te bezoeken tijdens openingsuren van de molenwinkel. Eigenaar is de gemeente Drimmelen. De molen werd vele jaren bemalen door Louis Rommens. Na zijn overlijden in 1985 is het molenaarsbedrijf voortgezet door Herman Schipper. Sinds 1 januari 2014 ligt het beheer van het molen annex winkel bij de uit Terheijden afkomstige Adri Kamp.

Het Haagse Beemdenbos ligt naast de Asterdplas in de wijk de Asterd in Breda Noord. Het meet 84 ha en het grenst aan de rivier de Mark en het dorp Terheijden. Het wordt beheerd door Staatsbosbeheer. Het ligt in de Vierde Bergboezem. Het is in het begin van de jaren negentig aangeplant in het kader van een landinrichtingsproject. De bomen zijn daarom ongeveer even oud. De hoogte en de dikte is niet allemaal hetzelfde. Het is een jong gemengd loofbos waarvan de essen, beuken en elzen dicht bij elkaar zijn geplant en lang en dun zijn. De populieren staan op grotere afstand van elkaar, maar groeien erg snel en vormen al een echt bos. Vanaf de Asterdplas gaat de hoge zandbodem over naar veengrond in de graslanden. Eiken en beuken groeien goed op zandgrond terwijl de essen en elzen zich prettiger voelen op natte veengrond. De structuur van de oorspronkelijke lange graslanden is nog duidelijk te herkennen. Door de variatie aan bos en graslanden is het een ideaal leefgebied voor allerlei diersoorten zoals hazen en reeēn. Daarom mogen er ook geen honden los lopen. Er worden regelmatig wandelingen georganiseerd door Staatsbosbeheer.

De Vierde Bergboezem is een waterbergings-, natuur- en recreatiegebied vlak ten noorden van Breda, grenzend aan de noordkant van de stadswijk Haagse Beemden, en aansluitend bij het Haagse Beemdenbos met de Asterdplas. De waterbergingsfunctie van de Vierde Bergboezem is gerealiseerd in 2010. Door de aanleg van een kade om het gebied heen is een nieuw waterbassin met een nevengeul ontstaan, met twee inlaatwerken (regelbare in- en uitstroomopeningen) voor de waterberging. Deze bergboezem aan de rivier de Mark moet het stadscentrum extra beschermen tegen overstromingen door hoog water vanuit de singels rond de binnenstad. De drie eerder bestaande waterbergingsgebieden in deze omgeving (Weimeren, Rooskensdonk en Terheijden) boden al een beschermingsniveau tot eens in de 50 jaar tegen wateroverlast door overstromingen. Door de inrichting van de Vierde Bergboezem wordt het beschermingsniveau verhoogd naar eens in de 100 jaar. Voordat de Mark werd gekanaliseerd was het stroomgebied een wetland. Als gevolg van kanalisering en ontwatering hadden de gronden langs de Mark hun functie als overstromingsgebied verloren. Met deze boezem wordt een nieuw landschap gevormd dat de overstroom-functie herstelt. Er is een waterrijk overloopgebied ontstaan. Dit natuurgebied met kruiden- en faunarijk grasland, vochtige hooilanden, moeras- en natte schraallanden is zeer geschikt voor ganzen en diverse andere vogelsoorten. Samen met het Haagse Beemdenbos vormt de Vierde Bergboezem een nieuw, afwisselend natuurgebied. Door de nieuwe hoge grondwaterstanden zal na verloop van tijd een zogeheten broekbos ontstaan. De Vierde Bergboezem bestaat uit de gebieden Hooijdonk, Werft, Lange Bunders en Slangwijk, de Molenpolder en Buitendijks Slangwijk. Het project beslaat 276 hectare.

De Asterdplas is een recreatieplas in de wijk de Asterd van stadsdeel de Haagse Beemden aan de noordkant van Breda. In het natte overgangsgebied bij de plas komen veel soorten zwemvogels voor zoals meeuwen, ganzen, meerkoeten, aalscholvers, waterhoentjes, zwanen etc. De plas ligt naast het Haagse Beemdenbos wat beheerd wordt door Staatsbosbeheer. Er loopt een kabouterpad naar het Brakkenbos wat als speelbos is ingericht. Men kan hier zwemmen, surfen, zeilen en recreëren. Het zwemgedeelte is afgezet met een lijn met drijvers. Gemotoriseerde vaartuigen zijn niet toegestaan. In de zomer zijn hier veel recreanten vanuit de Haagse Beemden en omgeving. Er is een strand met een ligweide van gras waar ook picknicktafels staan. Tevens is er een openlucht sportfaciliteit voor fitness doeleinden. Men kan er wandelen en fietsen en via de fietsroute naar de Vierde Bergboezem fietsen. Dit is een overloopgebied van rivier de Mark. Daar vindt men het veerpontje naar Terheijden als het pontje in de vaart is. Door de Vierde Bergboezem liggen mooie fietsroutes door een typisch Brabants polderlandschap. Vlakbij de Asterdplas ligt de horecagelegenheid de Asterdhoeve. Ook staat er het gebouw van de waterscouting St. Joris. De Asterdplas heeft drie grote parkeerterreinen voor auto's en motoren alsmede een fietsenstalling voor fietsen en bromfietsen. Bij de fietsenstalling is een Brabant waterpunt waar lekker vers Brabants drinkwater getapt kan worden. Honden zijn bij de Asterdplas alleen toegestaan van 1 oktober tot 1 april. Bij genoeg vorst kan er geschaatst worden op de plas. Op 1 januari 2016 werd er voor het eerst een nieuwjaarsduik in de Asterdplas georganiseerd.

De wijk Asterd is een woonwijk en is gelegen in de Haagse Beemden in Breda Noord-West naast de wijk Heksenwiel. Naast deze woonwijk bestaande uit voornamelijk laagbouw met diverse soorten woningen, gebouwd in 1990 ligt de Asterdplas. Vanaf 2007 worden er nog nieuwe huizen op vrije kavels bijgebouwd. De Asterdplas dient als recreatiegebied. Men kan er zwemmen, surfen en zeilen. Vaartuigen met benzinemotor zijn niet toegestaan. In de zomer zijn hier veel recreanten vanuit de wijken. Rondom de Asterdplas ligt een natuurgebied met bos, het Haagse Beemdenbos. Hier is het fijn om te wandelen en te fietsen. In het recreatie-gebied buiten de wijk is er in de zomer een veerpont voor wandelaars en fietsers naar Terheijden. Dit gebied is onderdeel van de Vierde Bergboezem. Naast de woonwijk Asterd ligt de tennisvereniging Heksenwiel en de voetbalvereniging Boeimeer gelegen bij winkelcentrum Heksenwiel. Hier zijn onder andere winkels voor de dagelijkse boodschappen, een bank, postagentschap en een wijkbibliotheek. Naast het winkelcentrum is ook een woonvoorziening voor ouderen. In de nabije wijk Heksenwiel zijn diverse basisscholen. De kinderopvang Merlijn is hier ook gevestigd. Verderop in de wijk Paradijs ligt het de middelbare scholengemeenschap Graaf Engelbrecht. Het Breda Ballon Fiësta vond tot 2011 ook elk jaar plaats aan de Rietdijk in de Asterd. Vanaf 2006 is het ook het startpunt van de Haagse Beemden Loop. Vanaf 2007 wordt er een nieuw stuk woonwijk ten noorden van de Asterd met voornamelijk vrije kavels bijgebouwd.

Rietdijk is een lange straat bij de wijk Asterd in de Haagse Beemden in Breda Noord in Breda. De Rietdijk loopt vanaf de Moerlakenbrug tot aan de rivier de Mark die de scheiding is met Terheijden. Het is een landelijk stukje met diverse boerderijen en aardbeientelers. Vervolgens loopt de Rietdijk door de wijk Asterd tot aan de Texas Hoeve, een horecagelegenheid bij de recreatieplas de Asterdplas. In mei is er de Haagse Beemden Loop. In augustus vond hier de jaarlijkse Breda Ballon Fiësta plaats. Dan is er een stuk met zeer oude bomen waarna de Rietdijk de polder in gaat en stopt bij de rivier de Mark.

De Terheijdense Binnenpolder is een natuurgebied ten oosten van Terheijden in Noord-Brabant. Het meet 120 ha en is eigendom van Staatsbosbeheer. Het is een komvormig veenweidegebied waarvan het maaiveld tot 1,3 meter beneden NAP ligt. Eeuwenlang was het een moerasgebied, ontstaan tussen de 13e en de 15e eeuw door het steken van turf. Deze binnenpolder was, vóórdat ze halverwege de jaren 50 van de 20e eeuw werd drooggelegd, een zeldzaam moeras- en natuurgebied. Er trad kwel op vanuit het Kempens Blok, en in de blauwgraslanden groeiden orchideeën en zeldzame zeggesoorten, alsmede spaanse ruiter. De roerdomp, zwarte stern, grauwe kiekendief en bruine kiekendief, blauwborst en rietzanger broedden er. Zie in dit verband ook: Naad van Brabant. Tegenwoordig zijn de belangrijkste biotopen vooral langs de slootkanten en in de sloten te vinden: krabbenscheer, moeraszoutgras, waterviolier, grote boterbloem, holpijp, watereppe en groot blaasjeskruid worden er aangetroffen. Centraal in het gebied ligt een eendenkooi, de Achterste Kooi genaamd. Deze is reeds in 1693 aangelegd en was tot 1934 in gebruik. Daarna raakte ze in verval om vanaf 1969 weer hersteld te worden. Een tweede kooi in het gebied, de Voorste Kooi genaamd, is verdwenen. Bij de kooi behoorde ook een vinkenbaan. In 2006 en 2007 werd de voedselrijke bovenlaag verwijderd. Ook petgaten werden hersteld. In 2009 werd in het gebied een wandelroute aangelegd: Het Zeggepad. In het noordoosten sluit dit gebied aan op de Linie van Den Hout, eveneens een natuurgebied met grote cultuurhistorische waarden.