Jachin Boazkerk (Urk)

Gezicht Urk is een van rijkswege beschermd dorpsgezicht in Urk in de Nederlandse provincie Flevoland. De procedure voor aanwijzing werd gestart op 18 mei 2005. Het gebied werd op 30 juni 2007 definitief aangewezen. Het beschermd gezicht beslaat een oppervlakte van 34,9 hectare. Panden die binnen een beschermd gezicht vallen krijgen niet automatisch de status van beschermd monument. Wel zal de gemeente het bestemmingsplan aanpassen om nieuwe ontwikkelingen in het gebied te reguleren. De gezichtsbescherming richt zich op de stedenbouwkundige en cultuurhistorische waardering van een gebied en wil het toekomstig functioneren daarvan veiligstellen.

De Sionkerk is een kerkgebouw van de Gereformeerde Gemeenten gelegen aan de De Noord 7 in de Nederlandse gemeente Urk. Het gebouw is ontworpen door architect W.M. van Beijnum (Amerongen) en werd in 1993 in gebruik genomen.

Urk () (Nedersaksisch: Urrek) is een gemeente in de provincie Flevoland in Nederland en was een eiland in de voormalige Zuiderzee. Met 22.372 inwoners (30 september 2025, bron: CBS) op een oppervlakte van circa 11,54 km² (en 98,36 km² water) is Urk qua oppervlakte de kleinste gemeente van deze provincie. Urk is tevens de gemeente met het laagste percentage inwoners met een migratieachtergrond, op 1 januari 2024 had 5,6% van de inwoners een migratieachtergrond. Tot het gereedkomen in 1939 van de dijk die Urk met Lemmer verbond, was Urk een eiland in het IJsselmeer, de voormalige (tot de afwerking van de Afsluitdijk in 1932) Zuiderzee. In 1942 werd de Noordoostpolder drooggemalen. Urk kan worden omschreven als de meest kerkelijke gemeente van Nederland, 98% van de inwoners is lid van een kerkelijke gezindte en 94% van de inwoners gaat naar de kerk. Het is een zeer hechte gemeenschap met een eigen dialect, het Urkers, dat nog buitengewoon vitaal is en veel afwijkt van de andere dialecten uit de omgeving. Ook heeft Urk zijn eigen volkslied, dat wordt gezongen tijdens de jaarlijkse aubade op Koningsdag en overige officiële gelegenheden. Urk heeft verreweg de grootste vissersvloot en visverwerkende industrie van Nederland. De betekenis van de naam Urk is onbekend, maar er bestaan verschillende theorieën over.

Het voormalige raadhuis van de gemeente Urk aan de Wijk 2 is in 1989 verbouwd tot museum. In 1904 werd op het toenmalige eiland begonnen met de bouw van het nieuwe raadhuis naar ontwerp van Johan Frederik Lodewijk Frowein. Aannemer was H.C. Kramer uit IJmuiden. Het gebouw staat op de plaats, waar voorheen de openbare school stond. Van dit schoolgebouw zijn de zijvleugels blijven staan en verbouwd tot ambtswoningen voor de burgemeester en plaatselijke huisarts. Opvallend is de vierkante klokkentoren aan de voorzijde van het gebouw. Nadat de gemeente Urk in de jaren tachtig was verhuisd naar een nieuw gemeentehuis, werd het gebouw verbouwd tot museum, dat in 1989 zijn deuren opende. In het museum wordt onder andere klederdracht, dorpskunst, een scheerwinkel, een zeilmakerij en een kruidenierswinkel getoond.

De Bethelkerk is met 1.052 zitplaatsen lange tijd het grootste kerkgebouw op Urk geweest. Het kerkgebouw is in gebruik door de plaatselijke Gereformeerde Kerk. De naam van de kerk verwijst naar de Bijbelse plaats Bethel.

Het Kerkje aan de Zee is het oudste kerkgebouw van Urk. Het werd gebouwd in 1786 op de plek van een oudere kerk. De kerk is eigendom van de Kerkvoogdij van de Hervormde Gemeente Urk en de kerktoren is eigendom van de gemeente Urk. De kerk heeft de status van rijksmonument. In de kerk worden op zondag geen erediensten gehouden, wel worden er nog trouwdiensten gehouden en in de winter worden soms speciale diensten georganiseerd in het Urker dialect, de zogenaamde Urker Vespers. In de kerk zijn twee scheepsmodellen te vinden zijn: een koopvaardijschip en een botter. Een derde schip, een turfpraam, is inmiddels verhuisd naar kerkgebouw de Ark.

Het Urker vissersmonument is een monument op Urk aan de kust bij Wijk 3. De visserij en de visverwerkende industrie brachten veel welvaart naar het voormalige eiland Urk. Maar Urk en zijn inwoners hebben daar ook voor moeten betalen. Vroeger werd de visserij nog niet uitgeoefend door middel van moderne technieken en grote kotters. Kwetsbaar waren de botters en kotters, die veelal vergingen in stormen. Velen hebben de visserij met hun leven moeten bekopen, hun lichamen werden vaak ook nooit meer teruggevonden.

Gemaal Vissering is een gemaal op Urk in de Nederlandse Noordoostpolder. Het gemaal Vissering is vernoemd naar meester Gerard Vissering, president van De Nederlandsche Bank en voorzitter van de Zuiderzeevereniging van 1919 tot 1937. Het gemaal bemaalt, samen met Gemaal Buma nabij Lemmer, de lage afdeling van de Noordoostpolder. De lage afdeling heeft een oppervlakte van ca. 39.000 ha en een streefpeil van Normaal Amsterdams Peil (NAP) van −5,75 meter in de zomer en NAP −5,85 meter in de winter. Het gemaal pompt water uit de Urkervaart naar het IJsselmeer.

De vuurtoren van Urk is een 18,5 m hoge vuurtoren op Urk. De huidige vuurtoren werd van 1844 tot 1845 gebouwd en werd in 1901 met ruim vijf meter verhoogd. De verhoging was nodig omdat de in 1885 vergrote Bethelkerk het licht naar het oosten blokkeerde. De vuurtoren is de enige langs het IJsselmeer en het Markermeer die de beschikking heeft over een draailicht (hierbij staat de lamp stil en draait de lens). In 2009 is er bij onderhoudswerkzaamheden een nieuw koperen dak aangebracht. De toren is regelmatig voor het publiek geopend.

De Ommelebommelesteen (Urkers: Ommelebommelestiên) is een granieten kei in het IJsselmeer, zo'n 30 meter van de kust van Urk. De steen speelt een belangrijke rol in de geboortefolklore van het voormalige eiland. De naam komt mogelijk van 'hommelbommelsteen' of 'hummelbommelsteen' af, een anafoor voor hummels, ofwel kinderen.

Het Urkerbos is een natuurgebied ten noorden van Urk in de Nederlandse Noordoostpolder met een oppervlakte van 230 ha. Het bos is aangeplant in het midden van de jaren 50 op voor de landbouw minder geschikte grond. Zoals meer bosgebieden in de nieuwe polders is het rijk aan paddenstoelen. Een voor Nederland uniek geologisch reservaat maakt er deel van uit. Het gebied is in beheer bij Het Flevo-landschap.

Het Van der Lijn-reservaat is een geologisch reservaat gelegen in het Urkerbos in de Noordoostpolder bij de Nederlandse plaats Urk. Het gebied is 2,5 hectare groot en vanwege de kwetsbaarheid alleen toegankelijk met begeleiding. Beheerder is Het Flevo-landschap. Het reservaat is genoemd naar de nestor van de amateurgeologie Pieter van der Lijn (1870-1964) die in een vroeg stadium na het droogvallen van de Noordoostpolder - in 1942 - de waarde van het gebied onder de aandacht van de autoriteiten bracht.