Wachtpost Goudsberg

De Goudsberg is een heuvel tussen Walem en Valkenburg gelegen aan de Steenstraat in de Nederlandse provincie Limburg. De Goudsberg is in feite een uitstulping van het Centraal Plateau in het Geuldal. Het hoogste punt ligt op ca 140 m boven NAP. De naam Goudsberg zou een verwijzing kunnen zijn naar de kleur van het zand dat onder de humuslaag zichtbaar is. De kleur zou veroorzaakt zijn door ijzerhoudend water uit oudere hoger gelegen bronnen op het plateau. Volgens een andere theorie zou de oorspronkelijke naam "Godsberg" zijn geweest.Een laat-mesolithische kling, aangetroffen in het oostelijk deel van de Goudsberg, toont aan dat het gebied in deze periode (8800-5500 v. Chr) al bewoond was.In 1916 werden op de heuvel opgravingen verricht door Jan Hendrik Holwerda. Daarbij kwamen de fundamenten bloot te liggen van de Wachtpost Goudsberg, een Romeinse wachttoren met afmetingen van 8,8 meter bij 12,2 meter, uit de 3e of 4e eeuw na Chr. Het terrein met de restanten van de wachtpost is een rijksmonument. Nabij de Goudsberg lag het trajectdeel Maastricht-Heerlen van de Via Belgica, de Romeinse weg van Bavay naar Keulen. In september 1944, bij de bevrijding van Limburg aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, stond op de Goudsberg een zogenaamd machine gun nest.Op de Goudsberg bevindt zich een rijksdriehoekscoördinatensteen. Verder naar het zuiden ligt de Schaelsberg.

De Schaelsberg of Schaesberg is een heuvel in Nederlands Zuid-Limburg in de gemeente Valkenburg aan de Geul. De heuvel vormt een deel van de noordelijke dalwand van het Geuldal. De Geul stroomt aan de voet van de heuvel. Op de helling van de Schaelsberg ligt de spoorlijn Aken - Maastricht en vroeger ook het station Oud Valkenburg. Op de Schaelsberg begint het Centraal Plateau dat zich verder richting het noorden en noordwesten uitstrekt. Op de Schaelsberg ligt het hellingbos Schaelsbergerbos. Het meest oostelijke deel van de Schaelsberg heet de Däölkesberg.De heuvel ligt ten oosten van Valkenburg, ten noorden van Oud-Valkenburg, ten noordwesten van Schin op Geul en ten zuidwesten van Walem. Ten noorden van de Schaelsberg ligt de Goudsberg waar een Romeinse wachttoren heeft gestaan nabij een Romeinse weg (Via Belgica). Op de Schaelsberg zelf zijn sporen van vuursteenmijnen aangetroffen uit het Neolithicum. In 1970 werden bij een kartering hertshoornen hakken gevonden die in vuursteenmijnen gebruikt zouden zijn (zoals die van Valkenburg). In 1988 werd bij een kartering veel neolithisch vuursteen (grotendeels halffabricaten), twee paleolithische stukken en een zilveren Keltische munt gevonden (in grote verspreiding). Op de Schaelsberg ligt een kluizenarij - de Kluis op de Schaelsberg - die in 1688 werd gebouwd en tot 1930 doorlopend bewoond is geweest. Naast de kluizenarij bevinden zich de kruiswegstaties bestaande uit 14 nissen, die deels in een cirkel rond een centraal "graf" gegroepeerd zijn. Jaarlijks wordt hier de Sjaasbergergank gehouden. Op de helling van de Schaelsberg ligt het restant van de Kalkoven Schaelsberg. Aan de voet van de Schaelsberg vindt men de Drie Beeldjes. Aan de andere zijde van de Geul liggen de kastelen Schaloen en Genhoes.

De kluis op de Schaelsberg (Limburgs: Kloes op de Sjaatsberg) is een kluizenarij (hermitage) bij Oud-Valkenburg en Walem in de gemeente Valkenburg aan de Geul.

De Sjaasbergergank of Schaelsbergergank is een jaarlijks evenement gehouden op de laatste zondag van juni bij de kluis op de Schaelsberg, gelegen tussen Walem en Oud-Valkenburg in het Schaelsbergerbos, in de Nederlandse gemeente Valkenburg aan de Geul. Op deze zondag trekken gelovigen in een stoet (of alleen) naar de Schaelsberg, de Sjaasbergergank, alwaar er een openluchtmis gehouden wordt onder begeleiding van een lokale geestelijke. Erna volgt de Leonarduskermis, ookwel Leijenaartskermis genoemd.De Sjaasbergergank is opgenomen in de Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed Nederland.

De Daolkesberg, Däölkesberg of Dölkensberg is een heuvel in Nederlands Zuid-Limburg in de gemeente Valkenburg aan de Geul. De heuvel ligt ten noorden van Oud-Valkenburg, ten noordwesten van Schin op Geul en ten zuidwesten van Walem. De Daolkesberg is het meest oostelijke deel van de Schaelsberg in het uiterste zuidoosten van het Centraal Plateau. Aan de voet van de helling stroomt de rivier de Geul en ligt het Geuldal. De Daolkesberg heeft een hoogte van ongeveer 123 meter boven NAP en steekt daarmee ongeveer 45 meter uit boven het Geuldal.De Daolkesberg is goed zichtbaar vanuit het Geuldal door de gele verticale kalkstenen bergwand. De bergwand bestaat uit ongeveer acht holtes die gebruikt zijn voor de kalksteenwinning, waarbij een van die holtes aangeduid wordt als de abri. De meest linker (westelijke) groeve wordt aangeduid als de grot.Ten westen van de Daolkesberg ligt op de Schaelsberg de Kluis op de Schaelsberg met de kruiswegstaties. Aan de zuidzijde ligt aan de voet van de heuvel de Kalkoven Schaelsberg vlak bij de spoorlijn Aken - Maastricht. Het gebied is voor een groot deel eigendom van de Vereniging Natuurmonumenten.

Het Schaelsbergerbos is gelegen tussen Valkenburg, Walem en Schin op Geul. Vanuit Valkenburg is het het best te bereiken met de auto via de Oosterweg. In het bos zijn verschillende monumenten gelegen. Het bos ligt op de noordhelling van het Geuldal. Het bos wordt thans door Natuurmonumenten onderhouden die het, net als vroeger, gebruikt als hakhoutbos, waarbij de bomen perceelsgewijs en periodiek gekapt worden. Aan de rand van het Schaelsbergerbos ligt het restant van de Kalkoven Schaelsberg.

De Kalkoven Schaelsberg is een kalkbranderij in de Nederlandse gemeente Valkenburg aan de Geul in Zuid-Limburg. Het bouwwerk staat ten noordoosten van Oud-Valkenburg aan de spoorlijn Aken - Maastricht in het Schaelsbergerbos aan de voet van de Schaelsberg en Daolkesberg aan de zuidoostelijke rand van het Centraal Plateau. Op ongeveer een kilometer naar het oosten liggen de Kalkoven Walem en de Kalkoven Kroongroeve.De kalkbranderij ligt op het terrein van de Vereniging Natuurmonumenten.

De Groeve bij de Drie Beeldjes is een Limburgse mergelgroeve en geologisch monument in Nederlands Zuid-Limburg in de gemeente Valkenburg aan de Geul. De dagbouwgroeve ligt ten zuidoosten van Valkenburg en ten noorden van Oud-Valkenburg in een steilrand aan de Geul. Direct naast de groeve staat de beeldengroep Drie Beeldjes. Ten zuidwesten van de groeve ligt aan de overzijde van de Geul het Kasteel Schaloen en ten zuidoosten het Kasteel Genhoes. De groeve ligt aan de zuidelijke rand van het Schaelsbergerbos en staat aan de voet van de Schaelsberg en Daolkesberg aan de zuidoostelijke rand van het Centraal Plateau. Op ongeveer 500 meter naar het noordwesten ligt bij Kasteel Oost de Groeve Kasteel Oost.

De Drie Beeldjes is een beeldengroep nabij Oud-Valkenburg in de Nederlands Zuid-Limburgse gemeente Valkenburg aan de Geul. Het is een Calvariegroep die zich op een kruispunt van (wandel)wegen bevindt aan de rand van het Schaelsbergerbos. De beeldengroep staat aan het wandelpad van Schin op Geul naar Valkenburg langs de rivier de Geul, waar er een bruggetje over de rivier ligt naar Oud-Valkenburg toe. Ook komen hier twee bospaden samen waarvan er een naar De Kluis voert die achter de Drie Beeldjes boven op de helling van de Schaelsberg gelegen is. In de helling achter de Drie Beeldjes ligt de Groeve bij de Drie Beeldjes, een geologisch monument. In de nabijheid van de Drie Beeldjes zijn de Johannes de Doperkerk, Kasteel Genhoes en Kasteel Schaloen met de Schaloensmolen en een heemtuin te vinden. Vanuit de poort van Kasteel Schaloen, van nabij de Schaloensmolen en de heemtuin, loopt er een bomenlaan die na een haakse bocht recht op de Drie Beeldjes afloopt.

Walem is een straat en een gehucht in het zuidelijk deel van de Nederlandse provincie Limburg, gelegen op een heuvelplateau op ongeveer 2,5 kilometer ten oosten van Valkenburg en 1 kilometer ten noorden van Schin op Geul. Het maakt deel uit van de gemeente Valkenburg aan de Geul, hoewel een aantal onbebouwde percelen in de gemeente Voerendaal ligt. Er wonen ongeveer 150 mensen.

Het Auvermansboschke is een Limburgse mergelgroeve in Nederlands Zuid-Limburg in de gemeente Valkenburg aan de Geul. De ondergrondse kalksteengroeve ligt ten noorden van de weg Euverem die naar de hoeve Euverem loopt, ten oosten van Valkenburg. De groeve ligt in de westelijke helling van de Schaelsberg aan de zuidoostelijke rand van het Centraal Plateau in de overgang naar het Geuldal. Het Auvermansboschke ligt hier op de noordhelling van een klein dalletje dat bij Kasteel Oost uitkomt in het Geuldal.Op ongeveer 600 meter naar het noorden liggen de Heekerbeekgroeve en de Sint-Josephgroeve, op ongeveer 625 meter naar het noordwesten ligt de Groothofgroeve, op ongeveer 700 meter naar het westen ligt de groeve Michielkesberg, op ongeveer 515 meter naar het zuidwesten ligt de Oosterweggroeve II en op ongeveer 350 tot 375 meter naar het zuiden liggen de Nevenschaelsberggroeve en de Schaelsberggroeve.

De Emmaberg is een heuvel en straatnaam in het Heuvelland gelegen nabij Valkenburg in het zuiden van de Nederlandse provincie Limburg. De helling is genoemd naar het gelijknamige gehucht Emmaberg op de top. De heuvel heeft een markant herkenningspunt in de vorm van een 150 m hoge zendmast, de Zendmast Emmaberg. Op de heuvel stond eeuwen geleden de galg op de Emmaberg.