Zijlpoortsbrug

De Zijlpoort is een stadspoort in Leiden, Zuid-Holland, Nederland. De poort is in 1667 in classicistische stijl opgetrokken volgens een ontwerp van de Leidse bouwmeester Willem van der Helm en voorzien van beeldhouwwerk van Rombout Verhulst. De klok is in 1668 gegoten door Hemony. Doordat de poort zowel op de stadswal als op de brug ervoor moest aansluiten, heeft het gebouw de vorm van een parallellogram. De Morspoort en de Zijlpoort zijn als enige twee overgebleven van de oorspronkelijk acht poorten. Langs de Zijlpoort stroomt, vanaf het nabijgelegen riviertje de Zijl, de Oude Rijn de stad Leiden binnen. De Oude Zijlpoort, de voorganger van de Zijlpoort stond 300 meter westelijker aan de Haarlemmerstraat, tussen de Koestraat en het Havenplein; daar was de oude stadsmuur. In de loop der tijd heeft de Zijlpoort, en dan met name de zaal boven de doorgang, verschillende functies vervuld: begin achttiende eeuw vergaderden de rederijkers er, vanaf 1736 was er een school voor arme kinderen gevestigd, en in de negentiende eeuw werden er stadsgoederen opgeslagen. In het laatste kwart van de twintigste eeuw is de Zijlpoort tweemaal grootscheeps gerenoveerd. Tijdens de laatste renovatie, in de jaren negentig, zijn aan beide zijden van de poort steunende constructies aangebracht. Sinds 1999 is in een van deze constructies een horecagelegenheid gevestigd. Naast de Zijlpoort ligt sinds 1828 de gelijknamige begraafplaats. De poort is sinds 1968 een rijksmonument.

De Schrijversbrug is een ophaalbrug over de Oude Rijn in de Nederlandse stad Leiden. De brug maakt deel uit van de Zijlsingel en ligt nabij de Zijpoortsbrug en de Zijlpoort. De naam refereert aan de 'schrijvers' die in het bijhorende accijnshuisje werkten en het aantal en type van de goederen noteerden die de stad binnenkwamen en waarover accijns moest worden betaald. De eerste brug op deze locatie werd in 1659 gebouwd. De huidige brug dateert van 1940. De Schrijversbrug is een van de weinige bemande bruggen in Leiden. Vanuit hier worden ook de Haagsche Schouwbrug, de Stevensbrug en de Sumatrabrug op afstand bediend.

Begraafplaats Zijlpoort is een rooms-katholieke begraafplaats in Leiden die in 1828 in gebruik is genomen op het voormalige bolwerk bij de Zijlpoort.

Het Ankerpark is een park in de Nederlandse stad Leiden. Het park is gelegen langs de Zijlsingel tussen de Zijlpoort en het terrein van de voormalige Meelfabriek. Het is alleen te bereiken via enkele bruggetjes over de Binnenoostsingel, een deel van de nog aanwezige binnenvestgracht aan de stadszijde. Het park is aangelegd in een gereconstrueerde traditionele vestingwalvorm met een dubbele rij kastanjes als singelbeplanting. Op deze plek stond vroeger de Leidse asschuur, die naderhand werd vervangen door een uitbreiding van de Grofsmederij, die bestaan heeft tot 1978. Het bedrijf werd gesloopt en op het schiereiland aan de Zijlsingel werd in 1979 het huidige park aangelegd, waarvan de naam nog herinnert aan het product waarmee de Grofsmederij een eeuw voordien de lof van de Marine oogstte. De aanleg van het park vond plaats in het kader van het Leidse 'Groene singels beleid' dat sinds 1932 wordt uitgevoerd.

De N.V. Koninklijke Nederlandsche Grofsmederij was een metaalbedrijf in de Nederlandse stad Leiden. Het bedrijf omvatte diverse afdelingen: naast een grofsmederij een ijzergieterij, een machinefabriek, een constructiewerkplaats, een kettingfabriek en een scheepswerf. De onderneming heeft bestaan van 1836 tot 1978. Er bestonden twee hoofdvestigingen: de oorspronkelijke, gelegen aan de Zuidsingel nabij de binnenstad, en een in 1898 nieuw gebouwde kettingfabriek annex gieterij in De Waard. In 1913 werd een terrein aan het Buitenspaarne te Haarlemmerliede in gebruik genomen voor de bouw van casco's voor schepen.

De Leidsche Stoombootmaatschappij 'De Volharding' was een stoombootrederij die gevestigd was in de Nederlandse stad Leiden. De rederij onderhield een aantal lijndiensten, waarbij langs een vast traject vervoer per stoomboot werd verzorgd voor passagiers, vracht en vee. Daarmee zette 'De Volharding' de traditionele diensten van de beurtvaart voort, maar het was meer openbaar vervoersonderneming in de moderne zin van het woord. De rederij heeft bestaan van 1852 tot 1930.

De Herensingel is een singel en straat langs de noordoosthoek van de binnenstad van de Nederlandse stad Leiden. De singel ligt tussen de Oude Herengracht en de Oude Rijn en werd in 1644 gegraven. Gezien van west naar oost ligt de singel tussen de Maresingel en de Zijlsingel. Het water scheidt de binnenstad van de volkswijken Noorderkwartier en De Kooi in Leiden-Noord. De straat ligt aan de buitenzijde van de singel. Aan de binnen- of centrumzijde ligt geen doorgaande straat direct langs het water, omdat hier de stadswallen en bolwerken lagen. Nadat deze hun functie verloren hadden, werd op een van de bolwerken in 1828 de rooms-katholieke begraafplaats Zijlpoort gerealiseerd. Op de hoek van de Oude Rijn en de Herensingel staat de Zijlpoort, een van de twee overgebleven stadspoorten. Op de hoek van de Herensingel en de Kooilaan stond tot 1970 het station Leiden Heerensingel, het zuidwestelijke eindpunt van de Haarlemmermeerspoorlijnen, dat overigens al in 1936 werd gesloten voor reizigersvervoer. Aan de noordzijde van de singel ligt de zogenaamde Herensingelkerk.

Het Blekerspark is een park in de Nederlandse stad Leiden. Het park is gelegen tussen de Herensingel en delen van de goeddeels verdwenen binnenvestgracht, op de plek van de voormalige Gemeentewerf. Het is aan de stadskant bereikbaar via het pad De Bleek en sinds 6 maart 1990 vanaf de Zijlpoort aan de andere zijde door een voetpad over het voormalige bolwerk waar in 1828 de rooms-katholieke begraafplaats Zijlpoort werd aangelegd. Het park is beplant met veertig eiken in blokverband. Op het onbeplante lagere gedeelte van het park, voorheen water, staat tegenwoordig een klim/klauterspeeltoestel, vormgegeven als Leids bastion.

Station Leiden-Heerensingel is een voormalig spoorwegstation aan de spoorlijn Hoofddorp - Leiden Heerensingel, onderdeel van de Haarlemmermeerspoorlijnen van de HESM). Het stationsgebouw werd gebouwd in 1911 en gesloopt in 1970. Het werd ontworpen door architect Karel de Bazel (1869-1923). Het kopstation lag aan de Herensingel aan de rand van de Leidse binnenstad, ter hoogte van de Kooilaan. Tijdens het interbellum kwam het tussen de nieuwbouwbuurten De Kooi en Noorderkwartier in Leiden-Noord te liggen. Het station, waarvan de naam Leiden Heerenpoort in de jaren twintig veranderd werd in Heerensingel, werd geopend op 3 augustus 1912. Het werd voor reizigersvervoer gesloten op 1 januari 1936. Na sluiting van de spoorlijn naar Hoofddorp werd deze opgebroken. Alleen het emplacement Leiden Heerensingel met de verbinding naar station Leiden werd pas op 1 februari 1972 gesloten. Hier was vanaf 1936 alleen goederenvervoer, vanaf de jaren vijftig met dieseltractie.

Het Huis ter Waard of Huis te(n) Waarde was een kasteel in de Nederlandse stad Leiden, provincie Zuid-Holland. Het kasteel lag in de middeleeuwen in de Waard, ten oosten van de burcht van Leiden en nog in het ambacht Leiderdorp. Deze Waard was de woonplaats van de familie Uten Waerde, die het gebied in leen hield van de graaf van Holland. Dit leen werd onder andere in 1281 vermeld. In 1294 werd ridder Daniel uten Waerde als leenman genoemd in een handvest van graaf Floris V. In dit handvest werd een deel van de Waard uit het leenverband gehaald ten behoeve van de stadsuitbreiding van Leiden. Het kasteel stond in het resterende deel van de Waard en bleef ook nu buiten de stadsmuren staan. In 1355 zou de Hollandse graaf het kasteel hebben gekocht. Tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten in 1420 werd het kasteel belegerd en verwoest door Jan van Beieren. Het baksteenpuin werd in 1426 hergebruikt ten behoeve van de Witte Poort. De exacte locatie van het kasteel is onbekend.

De Meelfabriek is een industrieel complex bestaande uit tien rijksmonumenten en vier nieuwbouwpanden in aanbouw op de hoek van de Oosterkerkstraat en de Zijlsingel in de Nederlandse stad Leiden. Tot 1988 was op het terrein NV Meelfabrieken 'De Sleutels' v/h De Koster & CO. gevestigd. Deze meelfabriek was in de periode na de Tweede Wereldoorlog een van de grootste van Nederland. De toekomst van het complex was na de sluiting van de meelfabriek in 1988 lange tijd onzeker. In 2000 werd het complex op de monumentenlijst geplaatst. In 2002 kreeg de Zwitserse architect Peter Zumthor de opdracht voor het eerste ontwerp van het masterplan. Zijn studie besteedde bijzondere aandacht aan het behoud van de constructieve elementen, volgens het principe ‘back to the bones’. Begin 2015 is Studio Akkerhuis aangesteld als de architect van het Meelfabriek-complex. Zij is verantwoordelijk voor het volledige ontwerp en de uitwerking van de verschillende gebouwen. Na goedkeuring door de Leidse gemeenteraad is in 2016 gestart met de eerste fase (het westelijk deel van het terrein). In 2023 is dit deel voltooid en toegankelijk. Het tweede deel (oostelijke) deel is afgeschermd tot de bouw afgerond is. Na voltooiing zal het complex voorzien in woonruimte, horeca, ruimte voor kantoor, sport, winkels, kunst en cultuur.

De Zuidsingel is een gracht in de Zuid-Hollandse stad Leiden. De gracht loopt van west naar oost tussen de Herengracht en de 4e Binnenvestgracht/Binnenoostsingel.