Chinesisches Haus

De Paleizen en parken van Potsdam en Berlijn is een overkoepelende term die verwijst naar het samenhangende ensemble van paleizen, kastelen, kerken, parken en cultuurlandschappen in Potsdam en het Berlijnse stadsdeel Wannsee. In 1990, 1992 en 1999 werd het ensemble onder deze naam gefaseerd toegevoegd aan de werelderfgoedlijst van de UNESCO. Het is het omvangrijkste object op de werelderfgoedlijst in Duitsland. Het geheel omvat 150 bouwwerken die gelegen zijn op een areaal van 500 ha aan parklandschap en is aangelegd tussen 1730 en 1916. De kern van het complex vormt het park van slot Sanssouci dat tot stand kwam onder de Pruisische koning Frederik II. Ook de opvolgers van der Alte Fritz drukten hun stempel op het waterrijke gebied aan de Havel. Opeenvolgende vorsten zoals Frederik Willem II, III, IV, Wilhelm I en II lieten ieder paleizen bouwen of parken aanleggen waardoor in het gebied een staalkaart te vinden is van de uitingen van monarchale achttiende- en negentiende-eeuwse smaak. Vooraanstaande architecten zoals Karl-Friedrich Schinkel en landschapsarchitecten zoals Peter Joseph Lenné lieten hier hun sporen na. Uiteenlopende stijlen als rococo en neogotiek maken dit tot een uniek ensemble. Dit gepaard gaan van wat op het eerste oog onverenigbare stijlen zijn, doet opvallend genoeg geen afbreuk aan de harmonie van de door de tijd gegroeide compositie van het gebied. Sanssouci staat ook bekend als het Versailles van Pruisen omdat hier ook een unieke synthese gevormd is van vele verschillende invloeden, een synthese die van grote invloed zou zijn op de kunsten en landinrichting van Oost-Europa. Ook in uitgestrektheid doet het ensemble niet voor Versailles onder en is het vergelijkbaar met contemporaine grootse aanleggen als de Residentie in Würzburg en Blenheim Palace. Stuk voor stuk creaties van vorsten die in hier een mogelijkheid in zagen om hun macht uit te drukken in architectuur en parkaanleg.

De Romeinse baden in Potsdam werden in de periode 1829-1840 gebouwd in opdracht van Frederik Willem IV van Pruisen. Architecten waren Karl Friedrich Schinkel en Ludwig Persius. De baden bevinden zich in het park Sanssouci van Frederik de Grote. Ze maken deel uit van de werelderfgoedinschrijving Paleizen en parken van Potsdam en Berlijn.

De Nieuwe vertrekken (Duits: Neue Kammern) is de naam van een langgerekt rococopaviljoen van één verdieping hoog, in het Sanssoucipark in de Duitse stad Potsdam. Het bevindt zich aan de westkant van het Slot Sanssouci en vormt zo een pendant van de Bildergalerie aan de oostzijde van het zomerpaleis. Het bouwwerk werd tussen 1745 en 1747 gebouwd naar een ontwerp van Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff en fungeerde oorspronkelijk als een oranjerie. In 1768 besloot koning Frederik II echter dat er op deze plaats meer behoefte was aan een luxe gastenverblijf en daarom werd het gebouw tussen 1771 en 1775 hier tot omgevormd. Sindsdien draagt het bouwwerk de naam "Nieuwe vertrekken". De architect van deze verbouwing, Georg Christian Unger, voegde de lantaarn toe om de symmetrie met de Bildergalerie te vervolmaken maar liet verder het karakter van exterieur ongemoeid. De binnenruimtes daarentegen, ondergingen een metamorfose: hier werden zeven rijk gedecoreerde gastenkamers en een balzaal gecreëerd. Dit rococo-interieur is volledig behouden gebleven. Centraal ligt de rechthoekige balzaal die bekendstaat onder de naam jaspiszaal. De weelderige feestzaal is met rode jaspis en grijs Silezisch marmer gedecoreerd. De plafondschildering toont de godin Venus met haar gevolg. De aangrenzende Ovidiuszaal in de oostvleugel is kleiner maar even rijk gedecoreerd. Naar Frans voorbeeld, zoals de spiegelzaal van Versailles, is hier een wand volledig van spiegels voorzien. Zijn naam ontleent deze zaal aan de vergulde wandreliëfs met voorstellingen uit de Metamorfosen van Ovidius. De rest van het paleisje bevat in een enfilade de daadwerkelijke gastenkamers. Elk van deze zeven royale vertrekken is anders gedecoreerd met schilderingen van gezichten op Potsdam en lakwerk. De fraaiste van deze kamers is de grote intarsiakamer. Deze ruimte is van vloer tot plafond voorzien van inlegwerk met onder andere ebbenhout, palissander, esdoorn- en moerbeihout. Het hout is in allerlei figuratieve figuren ingelegd: planten, vogels, muziekinstrumenten en vruchten. Een tweede kamer met vergelijkbaar maar minder kostbaar inlegwerk staat bekend als de kleine intarsiakamer.

Het Orangeriepaleis (Duits: Orangerieschloss of Neue Orangerie) liet Friedrich Wilhelm IV van 1851 tot 1864 op de Bornstedter Höhenzug aan de noordrand van Park Sanssouci in Potsdam bouwen. Het slot was voorheen bestemd voor gasten van de koninklijke familie.

Slot Sanssouci (van het Franse sans soucis; "zonder zorgen") ligt in het oostelijke deel van het gelijknamige park en is een van de bekendste paleizen in Potsdam in de Duitse deelstaat Brandenburg. De Pruisische koning Frederik de Grote liet in de jaren 1745 – 1747 een klein zomerpaleis in rococo-stijl bouwen. Op het ontwerp had de koning veel invloed. De samenwerking met de architect Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff liep spaak, omdat Frederik geen trappen wilde om op het terras te komen. Knobelsdorff vond dat het paleis op een sokkel moest staan, zodat het vanuit het park beter tot zijn recht zou komen. Jan Bouman, een architect van Nederlandse afkomst, nam de leiding van het project over. Onderaan de trappen ligt de grote fontein. Om de grote fontein staan beelden van de 12 Titanen, goden uit de Griekse mythologie. Frederik de Grote liet op het terras van het kasteeltje een grafkeldertje voor zichzelf en zijn geliefde hazewindhonden bouwen. De koning hield niet van kerken, en wees tijdens wandelingen op het terras vaak spottend naar de lege groeve met de opmerking "quand je suis là, je suis sans soucis". (Frans:"Als ik daar ben, ben ik zonder zorgen"). Na veel omzwervingen werd de kist van de koning pas in 1991 onder het terras begraven. De naam van het kasteeltje wordt vaak als Sans Souci of Sanssouci geschreven, maar op de gevel staat "SANS,SOUCI.". Deze schrijfwijze is erg onorthodox en de plaatsing van komma en punt is onlogisch. Een verklaring is deze: Frederik de Grote was erg bedreven in anagrammen en wie het Frans en Latijn beheerst komt op "sans virgule/virgula souci point" of nog beter "sans petit baguette souci point". Een scabreus anagram dat als "zonder klein stokje heb je geen zorgen" kan worden begrepen. Baguette of "klein stokje" werd in het Frans van de 18e eeuw als versluierend woord voor "penis" gebruikt. De virgule kan ook anders worden gelezen; dan staat de komma voor calvinisme en de punt voor deïsme. Dan zou de oplossing van het anagram "zonder de religie (van mijn vader) geen zorgen" of zelfs "Ohne Vater-Religion-Penis keine Sorge". Onder Frederik Willem IV van Pruisen werd Slot Sanssouci tussen 1840 en 1842 door de ombouw en de verlenging van de twee zijvleugels verder uitgebreid. Lodewijk Persius maakte hiervoor het ontwerp. Als bouwopzichter werd Ferdinand van Arnim aangesteld. Sinds 1990 staat Sanssouci met zijn paleizen en parken als Werelderfgoed onder de bescherming van UNESCO. De organisatie zegt hierover het volgende: Paleizen en parken van Sanssouci, vaak als „ het Versailles van Pruisen“ bestempeld, zijn een synthese van de diverse kunstrichtingen van de 18e eeuw in de steden en hofhoudingen van Europa. Het geheel is een treffend voorbeeld van architectonische creaties en landschapsvormgeving met als achtergrond het monarchale staatsidee.

Slot Charlottenhof is een neoclassicistisch zomerverblijf in het Park Sanssouci in Potsdam. Het is gebouwd door Karl Friedrich Schinkel voor kroonprins Frederik Willem, de latere koning Frederik Willem IV van Pruisen, in 1826. Het park is ontworpen door Peter Joseph Lenné.

De Bildergalerie is een schilderijenmuseum in de Duitse stad Potsdam. In het park van het Slot Sanssouci ligt het ten oosten van dit zomerslot. Het museum werd in opdracht van de Pruisische vorst Frederik II gebouwd om zijn uitgebreide schilderijencollectie in onder te brengen. In 1764 kwam het door Johann Gottfried Büring ontworpen gebouw gereed. Het is daarmee het oudste museumgebouw van Duitsland.

De Neptunusgrot is een kunstgrot in het Park Sanssouci in Potsdam. De grot werd in 1751 aangelegd door Frederik de Grote, de koning van Pruisen, ter versiering van het park bij zijn paleis. De grot, die in Rococostijl is gebouwd, is een verwijzing naar de zee, die terugkomt in de zeegod Neptunus. In 1843 werd door de gerealiseerde watertoevoer vanuit de Havel door het Pumpenhaus de Neptungrotte voorzien van stromend water.

De Brandenburger Tor is een stadspoort op de Luisenplatz in Potsdam. De poort werd in 1770 door Carl von Gontard en Georg Christian Unger in opdracht van koning Frederik II gebouwd. Hierdoor is deze poort achttien jaar ouder dan de beroemde Brandenburger Tor in Berlijn. De poort staat aan de westzijde van de Brandenburger Straße die in een rechte lijn tot aan de St. Peter en Paul-kerk loopt. Om de naburige stad Brandenburg an der Havel te kunnen bereiken moest men in die tijd de Brandenburger Tor passeren, vandaar de naam. In 1733 stond op dezelfde plaats een andere, eenvoudigere poort die op een stadspoort leek. Samen met de stadsmuur en andere poorten moest deze poort de desertie onder militairen en de smokkel van goederen tegengaan. Tegen het einde van de Zevenjarige Oorlog liet Frederik de Grote ter ere van de overwinning de oude poort afbreken en een nieuwe bouwen met het uiterlijk van een triomfboog. Als voorbeeld diende de Boog van Constantijn in Rome. De Romeinse invloed is onder andere te herkennen aan de dubbele Korinthische zuilen en de stevige constructie. Karakteristiek voor de Brandenburger Tor zijn de twee volledig verschillende zijden. De stadszijde werd door Carl von Gontard ontworpen en zijn leerling, Georg Christian Unger, ontwierp de andere zijde. Gontard voerde de stadszijde uit in stucwerk met Korinthische penanten en trofeeën. Unger volgde bij de andere zijde het ontwerp van de Boog van Constantijn met de dubbele Korinthische zuilen. De beide zijdoorgangen voor voetgangers werden pas in 1843 onder koning Frederik Willem IV toegevoegd om het toegenomen verkeer te ontlasten.

De Friedenskirche is een evangelisch-lutherse kerk in de slottuinen van Sanssouci in Potsdam, in de Duitse deelstaat Brandenburg. De eerste steen van de neoromaanse kerk werd gelegd op 14 april 1845. Het kerkgebouw werd op 24 september 1848 ingewijd. Hier liggen de lichamen begraven van Frederik Willem IV van Pruisen en zijn vrouw, Elisabeth Ludovika. Ze werden volgens hun wens met de hoofdeinden tegen elkaar geplaatst. Ook liggen keizer Frederik III van Duitsland en zijn vrouw keizerin Victoria en hun twee jong overleden zoontjes Sigismund en Waldemar er begraven.

Het Obeliskportal is een in 1747 gebouwde poort tot het park Sanssouci in de Duitse stad Potsdam. Tussen deze oostelijke ingang en het gastpaleis Neues Palais gelegen in het westen van het park ligt een twee kilometer lange kaarsrechte hoofdweg. Frederik de Grote gaf opdracht aan Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff om de oostpoort te realiseren. Een tiental meter buiten de poort staat een obelisk die in 1748 werd opgericht. De poort dankt zijn naam aan de aanwezigheid van de obelisk. De op de obelisk aangebrachte Egyptische hiërogliefen hebben geen betekenis; het is een fantasietekst van de beeldhouwer Johann Michael Hoppenhaupt.

Het Drakenhuis (Duits: Drachenhaus) is een paviljoen in het Sanssoucipark in Potsdam. Het werd in opdracht van Frederik II ontworpen door Carl von Gontard. Tussen 1770 en 1772 verrees de pagode op de helling van de Klausberg, die de noordrand van het Sanssoucipark vormt. Evenals het theehuis elders in het park werd dit paviljoen opgetrokken in Chinese stijl. Het ontleent zijn naam aan de zestien drakenfiguren die zich op twee niveaus op de daklijsten van het achthoekige gebouw bevinden. Het idee voor het Drakenhuis deed Frederik de Grote op aan de hand van een boekwerk van de Schotse architect William Chambers, Designs of Chinese buildings, furniture, dresses, machines, and utensils, engraved by the best hands from the originals in China, by Mr. Chambers. To which is annexed a description of their temples, houses, gardens, etc., Londen 1757. Chambers had in 1761-62 al een Chinese pagode gebouwd in de Engelse Kew Gardens naar een afbeelding uit zijn eigen boek. Ook het direct voorbeeld voor het Drakenhuis is in dit boek te vinden: De Ta-Ho pagode in Kanton. Dit soort bouwwerken past in de Chinoiseriemode die in de achttiende eeuw in een groot deel van Europa opgang maakte. Het Drakenhuis bestond in beginsel uit een achthoekige bouwlaag met beurtelings vier rechte en vier concave wanden en was verdeeld in twee vertrekken. Hierop kroonde drie gestapelde in omvang afnemende lantaarns. Omdat het bouwwerk niet alleen bedoeld was als folly, maar ook fungeerde als woonhuis, werden later enkele bijgebouwen aangebouwd. Sinds 1934 bezit het gebouw een horecafunctie.