Centrale Bergum

De Kuikhornstervaart (Fries: Kûkhernster Feart) is een kanaal in het noordoosten van de Nederlandse provincie Friesland. Het kanaal is een schakel in de verbinding tussen het Dokkumergrootdiep en het Bergumermeer. Andere schakels in deze verbinding zijn de Nieuwe Zwemmer (Nije Swemmer), de Petsloot en de Nieuwe Vaart. De Kuikhornstervaart begint bij de Nieuwe Vaart bij Kuikhorne, loopt onder de N355 door en mondt ten oosten van de elektriciteitscentrale bij Bergum uit in de noordzijde van het Bergumermeer.

Het Bergumermeer (Fries en officieel: Burgumer Mar, [börgəmər’mar]) is een meer in de provincie Friesland (Nederland), ten oosten van Bergum. Het is een populair watersportgebied met verschillende jachthavens. Het Prinses Margrietkanaal verdeelt het meer in een noordelijk en een zuidelijk deel. Dit kanaal volgt deels de route van het oude Kolonelsdiep, dat het Bergumermeer met Briltil en zo Groningen met Leeuwarden verbindt over het water. Het vaarwater in zuidelijke richting sluit aan op het gekanaliseerde riviertje De Lits dat naar De Leijen voert. Het vaarwater in noordelijke richting sluit aan op de Swemmer naar Dokkumer Nieuwe Zijlen en Kollum. Aan de noordzijde van het meer ligt de Centrale Bergum; een gascentrale, die zijn koelwater betrekt uit het meer. Naar het Bergumermeer is het zeilboottype BM genoemd.

Hiltjemoeiswouden (Fries: Hiltsjemuoiswâlden) is een buurtschap in de gemeente Achtkarspelen, in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ten noordoosten van Noordbergum, ten westen van Wildpad en direct ten zuiden van Twijzelerheide, waar het formeel onder valt. De buurtschap vormt het zuidelijke buitengebied van Twijzelerheide. De bewoning ligt onder meer aan de Hiltsjemuoiswâlden, It Skeanpaed en de Reapdraeijersreed. Aan de zuidelijke rand stroomt de Aalmoeisloot en aan de westkant de Kuikhornstervaart. De buurtschap is vernoemd naar Hiltje Gerrits Plantinga, de vrouw van een boer die in deze omgeving boerde en het heidewoud dat er ooit zou hebben gestaan. Het gebied viel ooit onder Kooten. Op 28 maart 2019 werd door het college van de gemeente Achtkarspelen besloten dat Hiltjemoeiswouden eigen buurtschapsborden krijgt.

Noordbergum (officieel, Fries: Noardburgum [no.əd’börgm], ook wel Burgerheide, [börgr’ha.i ̯də]) is een dorp in de gemeente Tietjerksteradeel, in de Nederlandse provincie Friesland. Zoals de naam al aangeeft ligt Noordbergum ten noorden van Bergum, tussen Leeuwarden en Groningen aan de provinciale weg N355 en ten oosten van Hardegarijp. In 2023 telde het dorp 2.290 inwoners. Onder het dorp valt een deel van de buurtschappen Kuikhorne en Quatrebras.

Observeum (voorheen Streekmuseum Volkssterrenwacht Burgum) is een unieke combinatie van een streekmuseum en volkssterrenwacht. Observeum is gevestigd in het dorp Bergum in de Nederlandse provincie Friesland. Bezoekers krijgen toegang tot het streekmuseum én het observatorium.

De Kruiskerk is een kerkgebouw in Bergum in de Nederlandse provincie Friesland. Het gebouw is een rijksmonument.

Kuikhorne (officieel, Fries: Kûkherne, [kuk’hɛnə]) is een buurtschap die verdeeld ligt in de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadeel en Tietjerksteradeel, in de Nederlandse provincie Friesland. Kuikhorne ligt ten zuiden van de spoorbrug over de Nieuwe Vaart tussen Zwaagwesteinde en Veenwouden. De betekenis eerste deel van de plaatsnaam is onbekend, 'horne' betekent 'hoek'. Kuikhorne is relatief groot voor een buurtschap. Het ligt ook qua adressering verdeeld onder vier dorpen; Veenwouden, Zwaagwesteinde, Noordbergum en Twijzelerheide. Kuikhorne werd en wordt zelf ook weleens een dorp genoemd maar echte dorpsstatus heeft het niet echt gehad. Het is ontstaan in de 14e of 15e eeuw op een kruispunt van De Zwemmer en de latere Kuikhornstervaart. Deze laatste is waarschijnlijk uitgegraven door in opdracht van monniken van het St. Nicolaes kleaster te Bergum. In 1583 waren in Kuikhorne er 50 manschappen ingekwartierd, dit waarschijnlijk voor de verdediging van Spaanse aanvalstroepen. Kuikhorne was toen nog niet al te groot. Die groei kwam er in 17e eeuw maar deze stokte in de eeuw erna. In de 18e eeuw was er wel sprake van een kern. Bij de verbreding van de brug over de De Zwemmer (1805) werd de kern deels afgebroken. Maar dat was niet het einde van Kuikhorne. Eind 17e eeuw was ten zuiden Nieuw Kuikhorne ontstaan langs de vaart. Dit was mede de reden dat de groei van Kuikhorne stokte. In het begin van de 18e eeuw groeide deze nieuwe plaats. Maar er was wel een probleem. Het water van de vaart vloeide regelmatig over de landerijen en de wegen. Op het eind van de 18e eeuw was er van de snel gegroeide plaats nog maar een fractie over. In 1840 waren er bij de volkstelling nog negen arbeidershuisjes over, deze werden in 1880/81 verwijderd voor de verbreding van de vaart. Kuikhorne voer er wel bij en er was weer sprake van een lichte groei. In de 20ste eeuw zette die groei door. Anno begin 21ste eeuw bestaat een deel van de buurtschap uit een relatief grote jachthaven en recreatiecampings bij deze jachthaven.

VV Noordbergum is een amateurvoetbalvereniging uit Noordbergum, gemeente Tietjerksteradeel, Friesland, Nederland.

VV Jistrum is een op 7 mei 1949 opgerichte Nederlandse amateurvoetbalvereniging uit Eestrum, gemeente Tietjerksteradeel, provincie Friesland.

Eestrum (officieel, Fries: Jistrum, [’jɪstrəm]) is een dorp in de gemeente Tietjerksteradeel, in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ten noorden van Drachten, ten noordoosten van het Bergumermeer in een coulisselandschap in de Friese Wouden. Het dorp ligt aan het Friese Woudenpad. Ten zuidwesten van het dorp ligt de opvaart naar het Bergumermeer (Jistrumer Opfeart), waar bij de monding het recreatiegebied Blauwhoek ligt. De westgrens van het dorpsgebied wordt gevormd door de Kuikhornstervaart en de zuidgrens door het Kolonelsdiep. Het dorp telde in 2023 940 inwoners. Sinds 1989 is de officiële naam Jistrum. Onder het dorp valt ook een deel van de buurtschap Schuilenburg.

Twijzelerheide (Fries: Twizelerheide [tvizələr’ha.i ̯də], ook: De Heide [də’ha.i ̯də]) is een dorp in de gemeente Achtkarspelen, in de Nederlandse provincie Friesland. Twijzelerheide ligt ongeveer 15 kilometer ten noordoosten van Drachten, 20 kilometer ten oosten van Leeuwarden en 10 kilometer ten zuiden van Dokkum. Twijzelerheide is sterk verweven met Zwaagwesteinde en Zwagerbosch, waarvan ten zuiden is gelegen. Het dorp telde in 2023 bijna 1.795 inwoners. Onder het dorp valt ook een klein deel van de buurtschap Kuikhorne.

De Sint-Petruskerk of de Protestantse kerk van Eestrum is een van de vele middeleeuwse kerken in Friesland. Het is een goed bewaard gebleven en complete 13e-eeuwse romaanse kerk gebouwd van rode baksteen, gelegen aan de Schoolstraat 2 in het midden van Eestrum. De kerk was ooit een rooms-katholieke kerk gewijd aan Petrus maar werd tijdens de reformatie in één week in 1587 ontdaan van heilige beelden en beschilderde muren en werd zo een protestantse kerk. De kerk is geregistreerd als rijksmonument nummer 35645 en is gewaardeerd met een zeer hoge culturele historische waarde.