Kuikhornstervaart

De Centrale Bergum, of ook wel Centrale Burgum, is een elektriciteitscentrale in Nederland, in bedrijf genomen in 1973. De centrale staat in Bergum (Burgum) in de provincie Friesland. De op aardgas gestookte centrale heeft twee combi-eenheden met ieder een vermogen van 332 megawatt (MW). Engie Energie Nederland, het vroegere Electrabel, is de eigenaar van de centrale. De oorspronkelijke eigenaar was het PEB Friesland, later fuseerde PEB Friesland met drie andere energieproductiebedrijven tot EPON. In 2001 heeft Engie Nederland EPON overgenomen. De centrale betrekt het nodige koelwater uit het naastgelegen Bergumermeer. De centrale is een piekcentrale en wordt opgestart ten tijde van piekvraag aan elektriciteit. Hierbij worden alleen de vier gasturbines gebruikt. De gasturbines hebben elk een vermogen van 38 MW. De centrale is sinds 2012 ook een black-start-eenheid voor Noord-Nederland.

Hiltjemoeiswouden (Fries: Hiltsjemuoiswâlden) is een buurtschap in de gemeente Achtkarspelen, in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ten noordoosten van Noordbergum, ten westen van Wildpad en direct ten zuiden van Twijzelerheide, waar het formeel onder valt. De buurtschap vormt het zuidelijke buitengebied van Twijzelerheide. De bewoning ligt onder meer aan de Hiltsjemuoiswâlden, It Skeanpaed en de Reapdraeijersreed. Aan de zuidelijke rand stroomt de Aalmoeisloot en aan de westkant de Kuikhornstervaart. De buurtschap is vernoemd naar Hiltje Gerrits Plantinga, de vrouw van een boer die in deze omgeving boerde en het heidewoud dat er ooit zou hebben gestaan. Het gebied viel ooit onder Kooten. Op 28 maart 2019 werd door het college van de gemeente Achtkarspelen besloten dat Hiltjemoeiswouden eigen buurtschapsborden krijgt.

Kuikhorne (officieel, Fries: Kûkherne, [kuk’hɛnə]) is een buurtschap die verdeeld ligt in de gemeenten Achtkarspelen, Dantumadeel en Tietjerksteradeel, in de Nederlandse provincie Friesland. Kuikhorne ligt ten zuiden van de spoorbrug over de Nieuwe Vaart tussen Zwaagwesteinde en Veenwouden. De betekenis eerste deel van de plaatsnaam is onbekend, 'horne' betekent 'hoek'. Kuikhorne is relatief groot voor een buurtschap. Het ligt ook qua adressering verdeeld onder vier dorpen; Veenwouden, Zwaagwesteinde, Noordbergum en Twijzelerheide. Kuikhorne werd en wordt zelf ook weleens een dorp genoemd maar echte dorpsstatus heeft het niet echt gehad. Het is ontstaan in de 14e of 15e eeuw op een kruispunt van De Zwemmer en de latere Kuikhornstervaart. Deze laatste is waarschijnlijk uitgegraven door in opdracht van monniken van het St. Nicolaes kleaster te Bergum. In 1583 waren in Kuikhorne er 50 manschappen ingekwartierd, dit waarschijnlijk voor de verdediging van Spaanse aanvalstroepen. Kuikhorne was toen nog niet al te groot. Die groei kwam er in 17e eeuw maar deze stokte in de eeuw erna. In de 18e eeuw was er wel sprake van een kern. Bij de verbreding van de brug over de De Zwemmer (1805) werd de kern deels afgebroken. Maar dat was niet het einde van Kuikhorne. Eind 17e eeuw was ten zuiden Nieuw Kuikhorne ontstaan langs de vaart. Dit was mede de reden dat de groei van Kuikhorne stokte. In het begin van de 18e eeuw groeide deze nieuwe plaats. Maar er was wel een probleem. Het water van de vaart vloeide regelmatig over de landerijen en de wegen. Op het eind van de 18e eeuw was er van de snel gegroeide plaats nog maar een fractie over. In 1840 waren er bij de volkstelling nog negen arbeidershuisjes over, deze werden in 1880/81 verwijderd voor de verbreding van de vaart. Kuikhorne voer er wel bij en er was weer sprake van een lichte groei. In de 20ste eeuw zette die groei door. Anno begin 21ste eeuw bestaat een deel van de buurtschap uit een relatief grote jachthaven en recreatiecampings bij deze jachthaven.

Twijzelerheide (Fries: Twizelerheide [tvizələr’ha.i ̯də], ook: De Heide [də’ha.i ̯də]) is een dorp in de gemeente Achtkarspelen, in de Nederlandse provincie Friesland. Twijzelerheide ligt ongeveer 15 kilometer ten noordoosten van Drachten, 20 kilometer ten oosten van Leeuwarden en 10 kilometer ten zuiden van Dokkum. Twijzelerheide is sterk verweven met Zwaagwesteinde en Zwagerbosch, waarvan ten zuiden is gelegen. Het dorp telde in 2023 bijna 1.795 inwoners. Onder het dorp valt ook een klein deel van de buurtschap Kuikhorne.

Station De Westereen is het station van Zwaagwesteinde (Fries: De Westereen) in de provincie Friesland. Het is gelegen aan de spoorlijn van Leeuwarden naar Groningen (Lijn B), en wordt bediend door Arriva. Toen de naam van het dorp in 2009 officieel werd gewijzigd in De Westereen, bleef NS Stations aanvankelijk de naam Zwaagwesteinde gebruiken. Bij het ingaan van de dienstregeling 2016 op 13 december 2015 echter werd het station ook door NS Stations officieel De Westereen genoemd. Deze naam komt van oorsprong uit het plaatselijke dialect, maar is tegenwoordig ook in het Standaardfries en het Nederlands gebruikelijk.

Voetbalvereniging Twijzelerheide (VVT) is een amateurvoetbalvereniging uit Twijzelerheide, gemeente Achtkarspelen, Friesland, Nederland.

Noordbergum (officieel, Fries: Noardburgum [no.əd’börgm], ook wel Burgerheide, [börgr’ha.i ̯də]) is een dorp in de gemeente Tietjerksteradeel, in de Nederlandse provincie Friesland. Zoals de naam al aangeeft ligt Noordbergum ten noorden van Bergum, tussen Leeuwarden en Groningen aan de provinciale weg N355 en ten oosten van Hardegarijp. In 2023 telde het dorp 2.290 inwoners. Onder het dorp valt een deel van de buurtschappen Kuikhorne en Quatrebras.

Zwagerbosch (Fries, officieel: Sweagerbosk, [svɪ.əgr’bosk], ook wel De Bosk [də’bosk]) is een dorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland. De plaats ligt ten zuidoosten van Zwaagwesteinde en grenst in het zuiden aan Twijzelerheide. Het dorp ligt net ten noorden van de Zwadde die het scheidt van Twijzelerheide. In 2023 telde het dorp 530 inwoners. Tot 1940 was het een buurtschap van Kollumerzwaag.

Zwaagwesteinde (officieel, Westereenders: De Westereen [dəvɛstr’e:n], Fries: De Westerein, [dəvɛstr’ɛ.i ̯n]) is een van de elf dorpen van Dantumadeel, een gemeente in de Nederlandse provincie Friesland. Het dorp ligt ongeveer 20 kilometer ten oosten van Leeuwarden, 25 kilometer ten noorden van Drachten en 15 kilometer ten zuiden van Dokkum. In 2023 telde het dorp 5.130 inwoners. Onder het dorp valt ook een deel van de buurtschap Kuikhorne. Zwaagwesteinde ligt aan de spoorlijn Groningen - Leeuwarden. Het dorp heeft sinds 1902 een treinstation, dat sinds 2015 officieel station De Westereen heet. Het stationsgebouw werd in 2003 afgebroken.

VV Noordbergum is een amateurvoetbalvereniging uit Noordbergum, gemeente Tietjerksteradeel, Friesland, Nederland.

VV Zwaagwesteinde is een amateurvoetbalvereniging uit Zwaagwesteinde, (Fries: De Westereen, gemeente Dantumadeel, Friesland, Nederland.

Het Bergumermeer (Fries en officieel: Burgumer Mar, [börgəmər’mar]) is een meer in de provincie Friesland (Nederland), ten oosten van Bergum. Het is een populair watersportgebied met verschillende jachthavens. Het Prinses Margrietkanaal verdeelt het meer in een noordelijk en een zuidelijk deel. Dit kanaal volgt deels de route van het oude Kolonelsdiep, dat het Bergumermeer met Briltil en zo Groningen met Leeuwarden verbindt over het water. Het vaarwater in zuidelijke richting sluit aan op het gekanaliseerde riviertje De Lits dat naar De Leijen voert. Het vaarwater in noordelijke richting sluit aan op de Swemmer naar Dokkumer Nieuwe Zijlen en Kollum. Aan de noordzijde van het meer ligt de Centrale Bergum; een gascentrale, die zijn koelwater betrekt uit het meer. Naar het Bergumermeer is het zeilboottype BM genoemd.