Westerkerk (Amsterdam)

De Westermarkt is een plein in Amsterdam-Centrum tussen de Keizersgracht (ter hoogte van nr. 198) en de Prinsengracht (ter hoogte van nr. 281). Het plein verbindt de Raadhuisstraat met de Rozengracht. Op het plein ligt de Westerkerk. Na de voltooiing van de kerk in 1631 kreeg het plein in de volksmond de naam Westermarkt. Die naam verdrong de bij de aanleg in 1616 door het stadsbestuur gegeven naam "Keizersmarkt". Vanaf 1619 stond op de Westermarkt aan de zijde van de Keizersgracht de Westerhal, een waag die in 1857 werd afgebroken. Op het plein, naast de Westertoren, niet ver van het Anne Frank Huis, staat een bronzen beeld van Anne Frank, gemaakt door Mari Andriessen. Het plein wordt soms verward met de Westerstraat-markt, die wekelijks in de nabijgelegen Westerstraat wordt gehouden. Op de Westermarkt zelf wordt geen markt gehouden.

De Westertoren in Amsterdam is de toren van de Westerkerk, aan de Prinsengracht 279, bij de Westermarkt in Amsterdam-Centrum. De toren is eigendom van de gemeente Amsterdam. Vanaf februari 2023 zal de toren worden gerestaureerd. Dit zal naar verwachting ongeveer een jaar gaan duren.

Het beeld van Anne Frank op de Westermarkt in Amsterdam is een standbeeld van het Duits-Joodse meisje Anne Frank dat op vijftienjarige leeftijd tijdens de Holocaust omgekomen is. Door haar dagboek is Anne Frank wereldwijd het symbool geworden van de slachtoffers van de Holocaust. Het beeld is in 1975 ontworpen door Mari Andriessen en in 1977 onthuld door de burgemeester Amsterdam Ivo Samkalden en Otto Frank, de vader van Anne Frank. Bij de onthulling werd een gelijkenis opgemerkt met het beeld van Anne Frank in Utrecht van Pieter d'Hont. Ook bij dit beeld staat Anne Frank fier rechtop met haar handen op de rug. Waar d'Hont Anne Frank met beide voeten uit elkaar stevig op de grond neerzette, laat Andriessen haar zien als een jonge vrouw die ze graag had willen worden, maar nooit heeft kunnen zijn. Op het voetstuk van het beeld staat het monogram van Andriessen (MA). Het beeld is tot stand gekomen op initiatief van uitgeverij Contact, de uitgever van het dagboek van Anne Frank en geschonken aan de stad Amsterdam. Het Frans Halsmuseum in Haarlem heeft een staand en een zittend voorontwerp in de collectie. Het beeld bevindt zich voor de zuidelijke zijgevel van de Westerkerk. Het beeldje bevindt zich dus aan de andere zijde van de Westerkerk, dan waar het Anne Frank Huis staat. Een ander beeld van Anne Frank bevindt zich aan het Merwedeplein bij haar ouderlijk huis, waar ze ruim acht jaar woonde voordat ze met haar familie onderdook.

Het Homomonument is een gedenkteken op de Westermarkt, gelegen tussen de Westerkerk en de Keizersgracht in de binnenstad van Amsterdam. Het monument werd onthuld op 5 september 1987 en bestaat uit drie roze, granieten driehoeken, die zodanig zijn neergelegd dat ze samen een grote driehoek vormen. Het dient ter herdenking van alle homoseksuele mannen en vrouwen die zijn vervolgd vanwege hun geaardheid en hen te inspireren en te steunen in hun strijd voor erkenning, en tegen onderdrukking en discriminatie. Later zijn ook in Den Haag en Utrecht en in diverse andere steden en plaatsen in de wereld homomonumenten geplaatst.

Het Anne Frank Huis is een museum aan de Westermarkt 20 in Amsterdam ter gedachtenis aan Anne Frank en haar Joodse familie die tijdens de Tweede Wereldoorlog zaten ondergedoken. Het museum is gebouwd rond hun onderduikadres het Achterhuis aan Prinsengracht 263 waar Anne Frank haar beroemde dagboek Het Achterhuis schreef. Het museum heeft geen winstoogmerk en is ondergebracht in een stichting die gefinancierd wordt door de entreegelden en donaties. Het trekt meer dan 1 miljoen bezoekers per jaar, van wie bijna 90% uit het buitenland. In 2019 kwam er een recordaantal van 1,3 miljoen bezoekers. Die kwamen uit 95 landen. De grootste groep is tussen de 20 en 30 jaar oud (32 procent).

Het Achterhuis is een woning aan de Prinsengracht 263 in Amsterdam waar de Joodse familie Frank zat ondergedoken tijdens de Tweede Wereldoorlog en Anne Frank haar beroemde dagboek Het Achterhuis schreef. Het pand Prinsengracht 263 bestaat uit een voorhuis en een achterhuis waar de onderduik plaatsvond. Het maakt als monument van de Holocaust in Nederland onderdeel uit van het hieromheen gevormde museum Anne Frank Huis.

De Anne Frankboom was de bijnaam van een witte paardenkastanje (Aesculus hippocastanum) die in het centrum van Amsterdam stond. De boom bevond zich in de tuin van het pand Keizersgracht 188 en geniet bekendheid doordat hij beschreven is in Het Achterhuis, het dagboek dat Anne Frank in de Tweede Wereldoorlog bijhield. Zij had vanuit het zolderraam van haar onderduikadres aan de Prinsengracht uitzicht op de boom. De boom waaide op 23 augustus 2010 om.

De Nieuwe-Wercksbrug (brug nr. 63) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug verbindt de Westermarkt met de Rozengracht. Ze overspant de Prinsengracht ter hoogte van de Oude Wester.

De Kees de jongenbrug (brug 123) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum, de Jordaan. De brug is gelegen in de westelijke kade met even huisnummers van de Prinsengracht. Ze overspant daarbij de Bloemgracht. De beide gevelwanden van zowel Bloemgracht als Prinsengracht staan hier vol met rijksmonumenten, terwijl hier en daar ook enige “plukjes” nieuwbouw staat. Men heeft vanaf deze brug een mooi uitzicht op het recht tegenover de brug gelegen Anne Frankhuis en op de Westertoren en Westerkerk. Er ligt hier al eeuwen een brug. Balthasar Florisz. van Berckenrode tekende hier al een brug in op zijn stadsplattegrond uit 1625. De Bloemgracht staat dan al vol met bebouwing, maar er zijn nog enkele lege kavels te zien. De namen van de grachten luidden toen Prince Graft en Bloem Graft. De moderne geschiedenis van de brug begint in 1866, toen besteedde de gemeente aan "het vervangen van de vaste houten brug no. 123, over de Bloemgracht aan de Prinsengracht", tegelijkertijd met brug 122. Die brug werd opnieuw van hout en zorgde in de jaren daarop voor een aantal ongelukken, waarbij koetsiers hun paard en wagen van de weg zagen glijden, waarbij man, paard en lading soms in het water belandden. Die brug stond nog op twee houten jukken. De brug kon na 1900 steeds minder verkeer dragen, maar werd telkenmale gerepareerd in plaats van vervangen. Pas in 1947 (al het verkeer, behalve voetgangers moest toen een omweg maken) werd er ingegrepen. In de winter van 1947/1948 kwam er een nieuwe brug, waarbij de houten jukken verdwenen, maar het uiterlijk gehandhaafd werd; ze werd dus niet vervangen door een welfbrug, zoals elders wel het geval was. Opvallend aan de brug zijn de beide landhoofden, die hier vanwege de hoek die de Bloemgracht met de Prinsengracht diep in de Bloemgracht staan (de brug is vrij nauw ten opzichte van de brede Bloemgracht). De brug is vernoemd naar Kees de jongen. Het verhaal speelt zich in deze buurt af, en er is hier in de buurt het huis van Theo Thijssen te vinden, dat later een museum geworden is. Het Theo Thijssen Museum diende in 2001 een verzoek in om de bruggen 121 en 123 respectievelijk te vernoemen naar Rosa Overbeek (het vriendinnetje van Theo Thijssen) en Kees de jongen. Twee jaar later werd de vernoeming definitief door het plaatsen van de naamplaatjes. Daarbij las acteur Hans Dagelet teksten voor over de prille liefde tussen de twee romanpersonages en zong, Jan Eilander zong het Lied van de zwembadpas.

Grachtenvlinder is een tijdelijk artistiek en bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Tijdens de werkzaamheden aan de bruggen in de Oranje Loper moesten hulpbruggen geplaatst worden. Deze waren niet alleen nodig om voet- en fietsverkeer mogelijk te houden, maar ook allerlei kabels werden vanuit de hoofdbrug omgeleid. De noodbrug naast de Nieuwe-Wercksbrug, die over de Prinsengracht de verbinding verzorgt tussen Westermarkt en Rozengracht, kreeg twee balustraden ontworpen door kunstenaar Sam Hensbach. Deze Grachtenvlinder maakt deel uit van acht ontwerpen van kunstenaars voor eigen bruggen. Hersbach was genomineerd voor de Piketprijs 2021 categorie schilderkunst en dong met andere kunstenaars mee naar deze brugkunst. Buurtbewoners en buurtondernemers kozen uiteindelijk voor zijn ontwerp voor deze noodbrug. Alle acht kunstwerken uit deze serie bestaan in wezen uit geperforeerde staalplaten met figuren erin. De kunstenaar liet hier drones, hartjes, meervallen en muggen etc. uitstansen. Door de brug tijdens schemering en nacht te verlichten ontstaat met het water onder de brug een eigenaardig effect. Hersbach wilde een vrolijke brug met het thema mens en dier. Hij vond de bruggen in de binnenstad nogal donker; ze hebben vanwege de welstandscommissie en hier ook rijksmonumentstatus vaak donkere kleuren en hij wilde hier een uitzondering; het werd geel. Hersbach mocht zijn werk niet volledig begeleiden omdat ze elders gefabriceerd werd, normaal verzorgt hij het totale kunstwerk. Hersbach. Het idee achter de muggen is dat ze rondom de grachten vliegen en op mensen zitten. De kunstenaar hoopte bij plaatsing dat de platen zodanig bevestigd werden, dat ze eventueel in de toekomst aan andere kunstbruggen hergebruikt kunnen worden. De vroegste datum van oplevering van de originele brug werd in 2022 geschat op 2028. Sam Donald Pie Hersbach werd in 1995 in Arnhem geboren. Hij kreeg zijn opleiding aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU Fine Art) en De Ateliers in Amsterdam. Een andere noodbrug uit de reeks is Kreukel van Karin Colen bij de Rijckerbrug aan het andere eind van de Rozengracht.

De Niek Engelschmanbrug (brug 106) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Ze verbindt de Raadhuisstraat met de Westermarkt, ze overspant daarbij de Keizersgracht. Hier kwam in de jaren negentig van de 19e eeuw een brug, toen eerst de Warmoesgracht werd gedempt en later een doorbraak tussen de Herengracht en Keizersgracht werd gemaakt om een af- en aanvoerweg van en naar Amsterdam-West te maken. De route voldeed aan haar verwachtingen want in 1922/1923 kwamen al de eerste plannen om de bruggen in die route te verbreden. Voor brug 106 kwam realisatie pas laat op gang, in 1925 was het klaar. In dat traject zaten ook de aanpassingen aan brug 108 verderop in de radiaalweg. De brug kreeg ook samen met brug 8 en brug 22 eenzelfde uiterlijk, maar kreeg maar twee doorvaarten in plaats van drie. Het ontwerp van de brug is afkomstig van de Dienst der Publieke Werken. En in dit geval is de brug zonder meer toe te wijzen aan Piet Kramer, de bruggenarchitect aldaar. De brug is gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School met de afwisseling tussen bak- en natuursteen. Er zijn beelden van Hildo Krop op de brugpijlers. Tot slot heeft de brug balustrades van siersmeedwerk, hier zelfs ontworpen en gemaakt door H.J. Winkelman. In 2001 werd de brug tot rijksmonument benoemd. Het Monumentenregister omschrijft de brug daarbij als volgt: "Vaste plaatbrug met twee doorvaarten. Landhoofden van baksteen en natuursteen. Vleugels van baksteen, aan de onderzijde bij de waterlijn voorzien van blokken natuursteen en op de uiteinden verzwaard met gebeeldhouwde pylonen. Pijlers van baksteen en gedecoreerde blokken en banden natuursteen. Beeldhouwwerk bij de middenpijlers van grijs graniet voorstellende twee keer een faunskop met lange baard tussen groepen van drie kraaien waaronder twee koppen van kikkers. Stalen randliggers aan de onderzijde dichtgezet met stalen afdekplaten en aflopend aansluitend op andere liggers. De stalen randliggers hebben een eenvoudig geprofileerde afdeklijst van staal." De brug wordt omringd door gemeentelijke- en rijksmonumenten. De brug speelde een rol tijdens rellen van 10 maart 1966, het huwelijk tussen prinses Beatrix en Claus van Amsberg. Op en rond de brug was veel politie en militairen op de been, die ingrepen en de demonstranten via de Keizersgracht weg probeerden te krijgen. De drukke verkeersbrug geeft ook ruimte aan diverse tramlijnen. De brug is in 2002 vernoemd naar Niek Engelschman, acteur, homo-activist en verzetsstrijder in de Tweede Wereldoorlog. Naast de brug ligt tussen de gracht en de Westerkerk het Amsterdams homomonument.

Brug 62 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen in de oostelijke kade van de Prinsengracht en voert over de Leliegracht. De brug vorm het eind van de Leliesluis, een voormalig sluiscomplex uit de tijd dat de Prinsengracht de rand van de stad vormde. De naam van de sluis ging daarna niet over naar deze brug, maar naar de brug 61, die hier de Prinsengracht overspant. Hier ligt al eeuwen een brug. Balthasar Florisz. van Berckenrode tekende hier al een brug in op zijn kaart van 1625. Ze ligt dan over de Lely Graft in de Prince Graft. Ze deelt de geschiedenis met brug 61, voor wat vernieuwing en renovatie. Dit is terug te vinden in de uiterlijke gelijkenis van de brug, al heeft brug 62 één doorvaart en brug 61 drie, de Prinsengracht is nu eenmaal veel breder dan de Leliegracht. Zo heeft ook eind 19e eeuw een verlaging tot een discussie geleid, is er door de schippers tegen geageerd en stemde de gemeenteraad toch voor verlaging om het landverkeer te vergemakkelijken. De brug had een niet te traceren vernoeming. Ze stond tot april 2016 bekend als de Grote Brouwerssluis. Toen besloot de gemeente Amsterdam, dat niet te achterhalen vernoemingen werden geschrapt, de brug gaat sindsdien naamloos door het leven. Daarbij zal meegespeeld hebben dat Amsterdam ook een Brouwersgracht en een Brouwerssluis heeft, die echter een kilometer noordelijker liggen.