Heemstedestraat (metrostation)

Brug 1893 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam Nieuw-West. Rond 1960 schoot Amsterdam voor wat betreft bebouwing voorbij de Westlandgracht en niet veel later ook voorbij de Ringspoorbaan. Die ringspoorbaan lag op een dijklichaam dat aan weerszijden afwateringstochten kent. Ter plaatse van de Slotervaart lag er een gat in dat dijklichaam. Bij de komst van het spoor in 1986 was er nog geen moeilijkheid, maar bij de bouw van het metrostation Heemstedestraat was dat wel het geval. Door de afwateringstochten en de Slotervaart was het niet bereikbaar voor personen vanaf de zuidzijde, die moesten een heel stuk omlopen omdat het dijklichaam aan drie zijden wordt omringd door water. In 1999 volgde dan ook deze brug 1893 over de Slotervaart, die bewoners van de wijken rondom de Heemstedestraat en Plesmanlaan naar en van het metrostation tilt. In samenhang met de brug werd de tramhalte van tram 2 verplaatst van de Ottho Heldringstraat naar het metrostation waardoor een korte overstap mogelijkheid ontstond. De ontwerper van de brug is vooralsnog onbekend. De welvende brug is opgetrokken uit beton en staal; brugleuningen zijn van metaal. De voetbrug is gelegen tussen de beide metrobruggen die de naam Heemstedemetrobrug dragen. De brugpijlers staan vrijwel tegen de landhoofden aan op de fundering van de metrobruggen. In het onderliggende water wordt door middel van remmingswerken de doorvaart smal gehouden. De brug sloot bij het noordelijk landhoofd vrijwel direct aan op de “slurf” naar het metrostation (ook tussen de metrobruggen). Deze directe verbinding ging verloren bij het plaatsen van elektronische toegangspoorten, waardoor de toegang tot het metrostation aan de zijkant kwam te liggen van diezelfde slurf.

Brug 1894 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam Nieuw-West. Rond 1960 schoot Amsterdam voor wat betreft bebouwing voorbij de Westlandgracht en niet veel later ook voorbij de Ringspoorbaan. Die ringspoorbaan lag op een dijklichaam dat aan weerszijden afwateringstochten kent. Ter plaatse van de Slotervaart lag er een gat in dat dijklichaam. Bij de komst van het spoor in 1986 was er nog geen moeilijkheid, maar bij de bouw van het metrostation Heemstedestraat was dat wel het geval. Door de afwateringstochten en de Slotervaart was het niet bereikbaar voor personen vanaf rondom het Koningin Wilhelminaplein en Wittgensteinlaan, die moesten een heel stuk omlopen omdat het dijklichaam aan drie zijden wordt omringd door water. In 1999 volgde dan ook deze brug 1894 over de oostelijk afwateringstocht maar liggend boven het water van de vaart. De ontwerper van de platte brug is vooralsnog onbekend. De welvende brug is opgetrokken uit beton en staal; brugleuningen zijn van metaal. De voetbrug is gelegen boven een uitstulping van de Slotervaart met een kleine opgang naar het metrostation. De brug sloot bij het westelijk landhoofd haaks aan op de “slurf” naar het metrostation. Er kwam echter een directe verbinding toen bij het plaatsen van elektronische toegangspoorten de toegang tot het metrostation aan de zijkant kwam te liggen van diezelfde slurf.

Brug 710 is een bouwkundig kunstwerk in de Nederlandse stad Amsterdam. Deze zogenaamde duikerbrug is gelegen, daar waar de Heemstedestraat overgaat in de Plesmanlaan. Ze werd gebouwd in 1959, toen die eerste straat vanaf het Hoofddorpplein naar het westen toe werd doorgetrokken. Die straat lag in 1957 nog als een landelijke weg tussen wat eerder landerijen en plassen waren en dan opgespoten bouwterrein. De straat liep in een kaarsrechte lijn van het plein naar de ringspoorbaan en verder. Het dijklichaam van die ringspoorbaan behoefde aan beide zijden een afwateringstocht, die overgestoken moest worden. Er werd gekozen voor een duiker met aan de westzijde een lange aanloop. Het ontwerp van de duiker is afkomstig van de Publieke Werken, de specifieke architect is onbekend. In verband met de forse stadsuitbreiding werkten meerdere personen aan de benodigde kunstwerken. De brug is bovengronds circa 39 meter lang, maar de te overspannen duiker is nauwelijks 3 meter breed, maar zelf wel weer 33 meter lang. De opzet was in 1959 een rijweg met aan beide zijden een voetpad en rijwielpad. Bij de aanleg van de westwaartse verlenging van tram 2 in 1975 kwam een herindeling. De trambaan verscheen in een nieuw aangelegde middenberm, oorspronkelijk met siersteen, daarna asfalt en naderhand in het gras. Aan weerszijden kwamen stroken voor auto’s, fietsers en voetgangers waarbij de klinkerbestrating werd vervangen door asfalt. Bus 23, die sinds 10 juli 1960 over de brug reed, werd bij de komst van de tram verlegd naar de Aletta Jacobslaan en Vlaardingenlaan. Opvallend zijn de balustrades annex leuningen; deze lijken op abstracte sculpturen. De brug is als het ware de zuster van brug 687 met eenzelfde uiterlijk. Echter de balustrade van brug 710 maakt een hoek naar de voormalige Telefooncentrale Amsterdam-Slotervaart, Ottho Heldringstraat 1. In 1960 werd er nog druk gebouwd aan woningen tussen de Westlandgracht en de ringspoorbaan. De brug lag toen opvallend in het landschap. De nogal forse duikerbrug is anno 2022 nauwelijks terug te zien kijkend vanaf de rijweg. Er werd vanaf 1982 gebouwd aan de Heemstedespoorbrug in de Schiphollijn en weer later aan de Heemstedespoorbrug in de ringlijn van de Amsterdamse metro.

Brug 687 is een bouwkundig kunstwerk. Deze zogenaamde duikerbrug is gelegen in de Heemstedestraat en werd gebouwd in 1959, toen deze straat vanaf het Hoofddorpplein naar het westen toe werd doorgetrokken. Die straat lag in 1957 nog als een landelijke weg tussen wat eerder landerijen en plassen waren en dan opgespoten bouwterrein. De straat liep in een kaarsrechte lijn van het plein naar de ringspoorbaan. Het dijklichaam van die ringspoorbaan behoefde aan beide zijden een afwateringstocht, die overgestoken moest worden. Er werd gekozen voor een duiker met aan de oostzijde een lange aanloop. Het ontwerp van de duiker is afkomstig van de Publieke Werken, de specifieke architect is onbekend. In verband met de forse stadsuitbreiding werkten meerdere personen aan de benodigde kunstwerken. De brug is bovengronds circa 39 meter lang, maar de te overspannen duiker is nauwelijks 3 meter breed, maar zelf wel weer 33 meter lang. De opzet was in 1959 een rijweg met aan beide zijden een voetpad en rijwielpad. Bij de aanleg van de westwaartse verlenging van tram 2 in 1975 kwam een herindeling. De trambaan verscheen in een nieuw aangelegde middenberm, oorspronkelijk met siersteen, daarna asfalt en naderhand in het gras. Aan weerszijden kwamen stroken voor auto’s, fietsers en voetgangers waarbij de klinkerbestrating werd vervangen door asfalt. Opvallend zijn de balustrades annex leuningen; deze lijken op abstracte sculpturen. In 1960 werd er nog druk gebouwd aan woningen tussen de Westlandgracht en de ringspoorbaan. De brug lag toen opvallend in het landschap. De nogal forse duikerbrug is anno 2022 nauwelijks terug te zien kijken vanaf de rijweg. Er werd vanaf 1982 gebouwd aan de Heemstedespoorbrug in de Schiphollijn en weer later aan de Heemstedespoorbrug in de ringlijn van de Amsterdamse metro. Aan de andere zijde van de ringspoorbaan kreeg de straat een andere naam Plesmanlaan en ook een duikerbrug, brug 710.

Stadsdeel Slotervaart was van 1990 tot 2010 een stadsdeel van de gemeente Amsterdam in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Per 1 mei 2010 is het opgegaan in het nieuwe stadsdeel Amsterdam Nieuw-West. Het stadsdeel telde (op 31 december 2006) 44.006 inwoners en heeft een oppervlakte van 11,14 km². De oorspronkelijke naam van dit stadsdeel sinds 1990 was Slotervaart/Overtoomse Veld. In oktober 2003 besloot het stadsdeel de naam te wijzigen in Slotervaart. Op 1 april 2004 stemde het bestuur van de centrale stad in met de naamswijziging. Het stadsdeelkantoor verhuisde in die periode van de Jan Tooropstraat naar de nieuwbouw aan de Pieter Calandlaan, geopend vanaf 13 april 2004.

De telefooncentrale Amsterdam-Slotervaart (afkorting: Asd-Slov) is een telefooncentrale in de wijk Slotervaart in Nederlandse stad Amsterdam. Het gebouw werd op 2 december 2008 tot gemeentelijk monument verklaard. De centrale, die aan de Plesmanlaan 1, op de hoek met de Ottho Heldringstraat 1, staat, dateert uit de periode 1958-1960.. Vanaf 1928 was voor het gebied waar nauwelijks iemand woonde de Telefooncentrale Amsterdam-West in de Filips van Almondestraat werkzaam, maar die kon de toestroom niet meer aan. Het is een zogenaamde ondercentrale en die had bij de oplevering op 28 oktober 1960 een capaciteit van 20.000 aansluitingen, maar er slechts 4.000 kreeg; de telefoondienst kwam werknemers te kort om de overige aansluitingen direct te realiseren. In de jaren na oplevering werden in rap tempo nieuwe aansluiting aangelegd; er waren er rond het jaar 2000 nog 17.000 in gebruik. Het gebouw is ontworpen door de architect B.J. Odink en bouwkundige J.W. Kamerling van de Dienst der Publieke Werken van de gemeente Amsterdam. De buitenwanden aan de Plesmanlaan hebben de vorm van een blokkendoos en zo werden die ook gebouwd; het zijn prefab-elementen. Het gebouw bestaat in wezen uit twee gebouwen die gescheiden worden door de toegang, waarboven al sinds de opening het beeld Communicatie van Lotti van der Gaag bevestigd is. Aan de Plesmanlaan staat genoemde blokkendoos, aan de Ottho Heldringstraat een meer kantoorachtig deel met veel glas, een deel was bij opening in gebruik bij de draadomroep. In 2008 werd de centrale door het Bureau Monumenten & Archeologie van de gemeente Amsterdam (BMA) op de Amsterdamse Top 100 van jong erfgoed geplaatst. De BMA had deze lijst, met de honderd mooiste Amsterdamse gebouwen uit de jaren 1940-1968, samengesteld in opdracht van wethouder Tjeerd Herrema. Aanleiding hiervoor was de landelijke lijst met 100 voorgedragen rijksmonumenten uit de periode 1940-1958 die in 2007 door minister Plasterk van OC&W was vastgesteld. In december 2008 werd het gebouw op de gemeentelijke monumentenlijst van Stadsdeel Slotervaart geplaatst, als een van de 13 objecten in dat stadsdeel. Het gebouw bleef in de periode 2020 tot 2022 als enige op deze hoek staan. Aan de zuidkant werd toen het zogenaamde Plesman Plaza met hoogbouw ingericht. Aan de Louis van Sonsbeekstraat in Osdorp staat een telefooncentrale van (vrijwel) gelijk ontwerp. Ook aan de Graafschapstraat bij de Europaboulevard stond zo'n telefooncentrale, maar is in 2012 afgebroken.

De Frans van Goolbrug (brugnummer 709) is een vaste brug in Amsterdam Nieuw-West. De betonnen verkeersbrug is gelegen in de Jacques Veltmanstraat over de Slotervaart. De brug is aangelegd ter ontsluiting van de toen nieuwe wijk Slotervaart richting Plesmanlaan. Zij is ontworpen door Dick Slebos van Publieke Werken. De brug werd op verzoek van inwoners van Amsterdam in 2016/'17 vernoemd naar architect Frans van Gool (1922-2015), alhoewel het verzoek daartoe was ingediend voor brug 701, ook in deze buurt gelegen. Van Gool ontwierp in de buurt het zogenaamde Bluebanddorp, onder andere met de zaagtandwoningen aan de Andries Snoekstraat. Met deze vernoeming maakte de gemeente een uitzondering op haar stelregel dat vernoeming naar personen pas mag plaatsvinden als zij vijf jaar dood zijn. Het bouwwerk in nieuwe-bouwenstijl was in 2008 op de gemeentelijk monumentenlijst geplaatst.

Communicatie is een artistiek kunstwerk in Amsterdam Nieuw-West. Lotti van der Gaag werd gevraagd de entree van de Telefooncentrale Amsterdam-Slotervaart aan de Plesmanlaan op te fleuren met een sculptuur. De beoogd eigenaar PTT stelde daarvoor de voorwaarde, dat de stijl van het kunstwerk moest overeenkomen met de bouwstijl, aldus Christiaan de Moor (esthetisch adviseur van de PTT in 1960). Voor het overige werd de kunstenaar vrij gelaten (vrije expressie) houden. Van der Gaag beeldde voor het genoemde gebouw een schakelverbinding uit; twee figuren verbonden door de verbinding van telefoon. Het beeld brengt trouwens ook de verbinding tussen de twee bouwblokken, die samen het gebouw vormen. Ter gelegenheid van de overdracht van het gebouw van de gemeente aan de PTT in 1961 werd er een kleine expositie gehouden van het werk van Lotti van der Gaag en haar collegae Hans Ittmann en Henk Zweerus, die twee andere gebouwen met beeldhouwwerken mochten versieren. Lotti van der Gaag had in 1958 de Jacob Marisprijs gewonnen, categorie materiaal (beeld Tortakel uitgevoerd in chamotte).

Brug 787 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam Nieuw-West. Bij de verdere inrichting van de wijk Slotervaart was behoefte aan een brug voor langzaam verkeer over de gracht Slotervaart. Er lag al vanaf het begin van de inrichting van de wijk een aantal bruggen over de vaart, maar voor voetgangers en fietsers uit de Maassluisbuurt betekende dit een grote omweg via de Heemstedestraat. Daarom werd in 1986/1987 gebouwd aan een brug voor voetgangers en fietsers over de Slotervaart; recht tegenover de in- en uitgang van de Maassluisstraat. De langzame verkeersdeelnemer hoefde zo niet gebruik te maken van de relatief drukke Karl Popperbrug naar het noordelijk van de vaart gelegen Koningin WIlhelminaplein. De brug is rond 1984 ontworpen door Dirk Sterenberg, vanuit zijn woonplaats Hoorn als zelfstandig architect werkend voor de Dienst der Publieke Werken, waarvoor hij eerder in vast dienstverband werkte. In 2008 lagen er 173 van Sterenberg in Amsterdam. De brug 787 wordt gedragen door zes betonnen brugpijlers waarop houten liggers waarop een houten brugdek. De leuningen bestaan uit zware houten balken; de borstweringen zijn van beton. De maximale doorvaartbreedte is ongeveer 8 meter breed. In 2008 werd de brug tot gemeentelijk monument verklaard.

Brug 685 is een kunstwerk in Amsterdam Nieuw-West. De brug ligt in de Schipluidenlaan over een gracht vlak voordat zij de Ringspoorbaan kruist om vervolgens verder over te gaan in de Pieter Calandlaan. Ze overspande hier sinds eindjaren vijftig een relatief grote duiker. Deze lag in die gracht die aan de oostelijke kant parallel liep aan de Ringspoorbaan en leidde naar de noordkant van de Cornelis Lelylaan, alwaar eenzelfde duiker lag. Deze gracht kreeg bij de bouw van Station Amsterdam Lelylaan een betonnen oever met groene leuningen en een fietspad aan de kant van het station. In 2012 werd het busstation dat onder het metro- en spoorstation verplaatst, waarbij het gehele terrein ten oosten van het station onder het zand verdween. De noordkant van de duiker verdween daarbij eveneens onder het zand. Het enige dat daarna nog aan de brug herinnert is de balustrade aan de zuidkant van de brug en het uiterlijk van de duiker aan diezelfde kant met brugplaatje. De duiker zelf lijkt daarbij geheel dichtgemetseld.

Magneten is een beeld in Amsterdam-West. Het kunstwerk staat op het Koningin Wilhelminaplein (voor nummer 16), daar waar die met brug 691 een verbinding heeft met de Schipluidenlaan. Het roestvaststalen plastiek is een ontwerp van Lies Maes en betekende de eerste Amsterdamse opdracht voor deze kunstenares. De Magneten kregen op 8 februari 1974 hun onthulling voor een onderstation van het Amsterdamse energiebedrijf GEB, gebouwd ten westen van het beeld. Het GEB ging naderhand over in Nuon en Liander, maar het beeld bleef staan. Het kunstwerk bestaat uit zes in elkaar verstrengelde magneten.

Brug 708 is een kunstwerk in Amsterdam Nieuw-West. De brug ligt aan het begin van de Pieter Calandlaan, tussen de dijklichamen van de ringspoorbaan-west. Ten noordoosten van de brug ligt Station Amsterdam Lelylaan. De brug overspant sinds jaren vijftig een relatief grote duiker over een gracht ten westen van de spoordijk en het station. Ze is een zus van brug 685, maar die is sinds 2012 dichtgemetseld. De brug komt van de tekentafels van de Dienst der Publieke Werken, waar toen Dick Slebos en/of Dirk Sterenberg de esthetisch ontwerper waren. Deze brug is echter van tijdelijke collega Peter Pennink. Hij ging hun achterna met de vorm van het witte beton en de blauwe leuningen. Deze brug lijkt echter meer op een brug doordat de balustrade die bij brug 685 doorloopt hier onderbroken is met open leuning met een uitzicht op het water in het gracht.