Rijksbeschermd gezicht 's-Gravenhage - Archipelbuurt

De Archipelbuurt, ook wel Indische Buurt genoemd, is een wijk in het centrum van Den Haag. De wijk grenst aan de wijken Willemspark, Zorgvliet, Van Stolkpark en Scheveningse Bosjes, en Benoordenhout. De Archipelbuurt is tussen 1860 en 1890 aangelegd op het voormalige landgoed Duinweide. Men vindt er veel huizen in de neorenaissance-stijl die aan het eind van de 19e eeuw zeer populair was in Nederland.

Het Damesleesmuseum is een particuliere bibliotheek in Den Haag, opgericht in 1894. Het is het enige nog bestaande Nederlandse 'leesmuseum' voor vrouwen en heeft een collectie van ruim 35.000 boeken. Sinds 1974 staat het lidmaatschap ook open voor mannen.

Het voormalig stadhuis aan de Patijnlaan in Den Haag was van 1953 tot 1995 het stadhuis voor de gemeente Den Haag aan de Burgemeester Patijnlaan. In 1996 is het afgebroken. Van het gebouw resten nog enkele ornamenten.

Het Burgemeester De Monchyplein is een plein in Den Haag. Het plein ligt in de Archipelbuurt, tussen de Javastraat en de Burgemeester Patijnlaan en is vernoemd naar S.J.R. de Monchy, die tweemaal burgemeester van Den Haag was. Op 12 juni 2004 werd het Monchyplein geopend door locoburgemeester Bruno Bruins.

Het Alexanderhof is een hofje in de Archipelbuurt in Den Haag. De toegang bevindt zich op Bankastraat 5. Het hofje bestaat uit twee rijen van in totaal 38 woningen. De woningen zijn genummerd Bankastraat 7 t/m 81. Het wordt ook wel Bankahofje genoemd. In 1874 werd het hofje door timmerman-aannemer Johannes Jäger en S. van der Kamp gebouwd voor de lagere officieren van de Alexanderkazerne. Opdrachtgever was A.N. de Lint, een koopman en fabrikant uit Delft. Het Alexanderhof is lang en smal. Er staan twee rijen huisjes tegenover elkaar met in het midden een open ruimte die vlak voor de Tweede Wereldoorlog werd beplant. Rond 1920 kregen de huizen een houten schuurtje. De toegang op Bankastraat 5 bestaat uit een poortdoorgang met twee versierde hardstenen stoeppalen uit de 19de eeuw. In een rapport uit 1898 naar goedkope woningen worden de huisjes beschreven. Ze bestonden uit één kamer met een zolder. Elk woning had een eigen privaat en sinds 1884 bevond zich in het portaal een eigen kraan had met duinwater. De woningen werden bewoond door gezinnen met ongeveer 4 kinderen. Dit goed bewaard gebleven complex van arbeiderswoningbouw uit de 19de eeuw is een gemeentelijk monument. Zie hiervoor ook de Lijst van gemeentelijke monumenten in Den Haag/Archipelbuurt.

Het Bankaplein is een plein in de Archipelbuurt in Den Haag, op de kruising van de Bankastraat en de Riouwstraat. Op die kruising was al in 1879 een rotonde aanwezig, maar een eigen straatnaam voor die rotonde liet nog vier jaar op zich wachten. Op 9 oktober 1883 meldden burgemeester en wethouders van Den Haag aan de gemeenteraad, dat zij aan het plein tussen de beide Bankastraten de naam Bankaplein hadden gegeven. Om het plein staan zes huizen, in het midden staat een fontein, die door Renske Morks en H. van der Leeden werd gemaakt.

Het Irenemonument is het bevrijdingsmonument van Den Haag. In 1959 werd het monument naast het voormalig stadhuis aan de Patijnlaan onthuld door burgemeester Kolfschoten. De bedoeling van het monument was dat “duurzaam de Nederlandse driekleur aan de bevochten en herkregen vrijheid zou herinneren”. Het monument is een ontwerp van architect J.J.A. Smets (gemeentelijke Woningdienst) en kunstenaar Aart van den IJssel. Het is een raamwerk met symbolische vrijheidslievende vogels in brons, in een vlucht omhoog, op een laag platform waarop ook een vlaggenmast staat. Op de rand van het platform staat de tekst: ”Gedenk de offers die ’t herwinnen van vrijheids vreugden vroeg - bedenk welk daaglijks offer het doen groeien van vrijheid steeds weerom U vraagt.” Toen het monument bij het oude stadhuis (1953-1996) aan de Burgemeester Patijnlaan stond, werd iedere dag de vlag door een bode gehesen en neergehaald. Na de afbraak van het stadhuis werd het monument administratief ondergebracht bij de oorlogsmonumenten van de gemeente, en werd er alleen nog op 4 en 5 mei gevlagd. Het monument staat sinds 2004 op het Monchyplein vlak bij het Nassauplein. Op verzoek van BewonersBelangen Monchyplein (BBM) heeft de gemeente het beheer van de vlag in 2006 overgedragen aan BBM, zodat er vaker gevlagd kan worden. In 2007 heeft de gemeente Den Haag het monument geheel in de was gezet. Dit is ter bescherming tegen de zoute zeewind, en tegen graffiti. In 2009 werd het monument door de gemeente aangelicht om vervolgens de Nederlandse driekleur weer duurzaam aan de herkregen vrijheid te laten herinneren. Helaas heeft dit een klacht opgeleverd, zodat dit voorlopig niet gebeurt. In 2011 adopteerde de Haagsche Schoolvereeniging het monument. Leerlingen van groep 7 zullen voortaan de herdenking op 8 mei bijwonen.

De Vredeskapel is een voormalig kerkgebouw van de Hervormde Gemeente in de Malakkastraat (Archipelbuurt) in Den Haag. Sinds 2018 is het verbouwd tot vier wooneenheden.

Nassauplein is een lang rechthoekig plein in de Archipelbuurt in Den Haag met maar 43 huisnummers. Eerst was er een gracht, maar die is in 1883 overkluisd. In het begin van de 20e eeuw is het water gedempt. Een klein gedeelte is nog overkluisd en water van de Haagse Beek stroomt vanuit laatste deel Nassauplein onder de Javatraat kruising door en met een watervalletje komt de beek uit in het Willemspark en van daar in de Singelgracht.

Het voormalig stadhuis aan de Javastraat in Den Haag werd vanaf 1862 gebouwd voor Jan Willem Arnold (Batavia 30-03-1813 - Bloemendaal 26-11-1885), een zeer rijk man met uitgestrekte bezittingen in Nederlands-Indië. Na terugkeer uit Indië woonde Arnold in Amsterdam; hij verhuisde in 1862 naar de Haagse Prinsegracht en liet toen een huis bouwen aan de Javastraat, die toen nog Laan van Schuddegeest heette. Arnold moet in de periode 1864/1865 in het pand zijn gaan wonen. Voor het huis lag het Willemspark, aangelegd door koning Willem II, en achter het huis het Alexanderveld waar de militairen van de Alexanderkazerne exerceerden. De huidige monumentale voordeur was de entree voor de koetsen en gaf toegang tot de twee koetshuizen die zich achter het pand bevonden.

Op Sumatrastraat 268-310 in Den Haag is een naamloos hofje. Het merendeel van de Haagse hofjes heeft geen naam, hetgeen verwarrend kan zijn. In de Sumatrastraat zijn vier hofjes: het Hofje van Kortekaas (nrs 179-183), De Witte Poort (nrs 249-271), het Hofje van Elf (nrs 230-232) en dit hofje. De Witte Poort en dit hofje zijn uit de tweede helft van de 19de eeuw. Door een poort en een vaak gesloten deur, waarboven het jaartal 1869 is aangebracht, komt men op een binnenterrein waar rug aan rug twee rijen huisjes staan. Langs de huisjes loopt een pad, de huisjes van de achterste rij hebben aan de andere kant van het pad een tuin. Soms zijn twee huisjes samengevoegd. Nummer 310 staat los van de rijtjes. In 1955 zijn de huisjes gerenoveerd en kregen ze een nieuwe, eenvoudige keuken en WC. Sindsdien zijn veel huisjes verkocht en verbouwd.

Het Hofje van Elf bevindt zich in de Sumatrastraat in Den Haag. Het hofje ligt vrijwel naast Sumatrastraat 268-310, een naamloos hofje. Het Hofje van Elf heeft de huisnummers 230B/L en 232. Hier was vroeger een garagebedrijf, nu staan er elf huisjes die een gezamenlijke, weelderig begroeide binnentuin omringen. In mei 2008 is een van de woningen uitgebrand, waarbij de 77-jarige bewoner om het leven kwam.