Zaalkerk (Schiedam)

De Walvisch is een stellingmolen in Schiedam. De molen aan de Westvest werd gebouwd in 1794 en de eerstesteenlegger was A. Nolet. (De familie Nolet is nog steeds bekend in Schiedam om haar jenever en de hoogste stenen molen De Nolet.) De molen is benaamd naar de Groenlandse walvisvaart die aan het eind van de 18e eeuw een bloeiperiode kende. De Walvisch werd gepacht door 26 stokers. Hij maalde granen voor de jenever. Rond 1900 verloor de molen tijdens een storm een stuk binnenroede; acht maanden heeft het geduurd voor hij weer 4 wieken had. In 1928 werd hij verkocht aan de toen nog jonge vereniging De Hollandsche Molen uit Amsterdam. In december 1938 was er brand in De Walvisch. Na de brand ging de molen weer malen. De Walvisch maalde een tijdje zelfs magnesium; dit levert een medicijn en zuiver koolzuurgas op, dat werd verkocht aan de priklimonadefabriekjes die Schiedam in die jaren kende. In de jaren ’50 ging molenaarsfamilie Kluit er een molenaarsbedrijf in beginnen. Bijzonder was dat zij ook in de molen woonden. Kluit kwam van molen De Noord in Rotterdam die op het Oostplein stond en in 1954 was afgebrand. In het begin van de jaren ’70 moest de balie worden gerestaureerd en de buitenkant van de wieken en een geheel nieuwe kap werd geplaatst. Na onderzoek in 1982 was een nieuw bovenwiel nodig en geplaatst. - Ze gingen in De Walvisch kant en klare broodbakpakketten produceren. Tot 14-02-1996 was dat bedrijf in De Walvisch, want op die dag brandde hij door kortsluiting af. Alleen de romp bleef staan. Dankzij vele acties van Schiedamse bedrijven, instellingen en burgers was de restauratie van De Walvisch mogelijk gemaakt. In 1999 was De Walvisch weer draaivaardig en 2002 weer maalvaardig. De molen heeft drie maalkoppels, die voorzien zijn van een pennetjeswerk. Sinds 2002 is in de molen een molenwinkel gevestigd. De Vereniging De Hollandsche Molen heeft de molen overgedragen aan Stichting De Schiedamse Molens. Deze stichting begon in 2017 met een grote verbouwing, waarna in februari 2018 De Walvisch de functie van museummolen kreeg, in plaats van molen De Nieuwe Palmboom.

De Lange Haven is een haven met een lengte van ongeveer 550 meter in het centrum van de Zuid-Hollandse plaats Schiedam. De Lange Haven vormt de verbinding tussen de Schiedamse Schie ter hoogte van de Beursbrug en de Buitenhaven ter hoogte van de Koemarktbrug. Halverwege de Lange Haven ligt de Appelmarktbrug, een gietijzeren ophaalbrug die gebouwd is rond 1860. Wanneer een boot door de haven vaart, wordt deze brug door twee brugwachters met de hand omhoog getrokken. Aan het einde van de Lange Haven ligt de Koemarktbrug. Tussen de Appelmarktbrug en de Koemarktbrug ligt de Taanbrug. Deze is, in 2017, in dezelfde stijl gebouwd als de Appelmarktbrug. Langs de Lange Haven staan enkele tientallen rijksmonumenten waaronder: de Korenbeurs het Jenevermuseum (Schiedam) de Sint-Jan-de-Doperkerk of Havenkerk Gatenburgh, het patriciërshuis aan de Lange Haven 107 Het koopmanshuis aan de Lange Haven 141 Het Huis Nolet Langs de walkanten van de Lange Haven staat een reeks decoratieve ijzeren gaslantaarns, tegenwoordig ingericht voor natriumlicht, die eveneens als 'rijksmonument' gelden. In het water liggen een aantal woonschepen waarvan een aantal eveneens de status Rijksmonument is toebedeeld.

Lange Haven 141 is een Nederlands koopmanshuis in de gemeente Schiedam en heeft de beschermde status van rijksmonument (33208). Het hoge koopmanshuis met rijk geprofileerde kroonlijst en hardstenen vensterdorpels staat op de hoek van de Lange Haven met de Korte Haven. Het pand heeft een curieuze winkelpui en binnenpui. Ervoor staat nog één stoeppaal. De gevel is in het 4e kwart van de 18e eeuw gebouwd, terwijl het pand zelf mogelijk van oudere datum is. Het huidige systeem van huisnummering is pas aan het einde van de 19e eeuw ingevoerd. In de periode daarvoor is het pand aangeduid met Lange Haven, wijk A, nr. 150.

De Korte Havenbrug is een dubbele ijzeren ophaalbrug in het centrum van de Zuid-Hollandse gemeente Schiedam. De brug is gelegen over de Korte Haven, direct langs de linkeroever van de Lange Haven. De brug is vervaardigd in 1849 door ijzergieterij Nering Bögel uit Deventer. De brug is een rijksmonument onder nummer 33148.

De Gekroonde Brandersketel was tot 2003 een jeneverbranderij aan de Lange Haven in Schiedam waarin sinds 2006 het Gedistilleerd Museum is gehuisvest. In het markante gebouw zijn historische gebruiksvoorwerpen, affiches, etiketten, flessen en glaswerk uitgestald. Het hele jaar door stookt de meesterknecht hier op ambachtelijke wijze de klassieke moutwijn, op gezette tijden wordt dit 'halffabricaat' tot een moutwijnjenever gedistilleerd. Dit is een ouderwetse drank waar de bezoekers in het proeflokaal hun oordeel over mogen uitspreken. In 1941 schilderde de Schiedamse kunstenaar Schmierman in vijftien taferelen een soort stripverhaal, waarin op overzichtelijke wijze het gehele proces van korrel tot borrel is verbeeld.

De Korte Haven is een gracht met een lengte van ongeveer 400 meter in het westen van het centrum van de Zuid-Hollandse plaats Schiedam. De Korte Haven werd in 1577 gegraven en vormt de verbinding tussen de Nieuwe Haven (Westvest) in het westen en de Lange Haven in het oosten. Aan de westzijde stond de Vlaardinger poort, die in 1862 werd gesloopt.

Het Nationaal Jenevermuseum Schiedam bevindt zich sinds 1996 in een voormalige moutwijnbranderij en distilleerderij De Locomotief aan de Lange Haven 74 in de Zuid-Hollandse stad Schiedam, de stad die bekend werd als jeneverhoofdstad van de wereld. Het museum toont een bijzondere collectie die vertelt over de geschiedenis en achtergronden van jenever en jeneverstoken in Nederland. Denk daarbij aan reclame-uitingen, verpakkingsmateriaal of glaswerk. Er is meestal een wisseltentoonstelling te bewonderen. Het museum beschikt over een historische branderij waar moutwijnjenever gestookt wordt volgens de Oud-Hollandsche Methode en naar receptuur uit 1700. De moutwijn, gestookt uit rogge en gerstemout, wordt 3 jaar gelagerd en vervolgens gebotteld onder de naam 'Old Schiedam'. Het museumgebouw stond in 1998 model voor het 79e Delfts blauwe huisje van de KLM.

De Schiedammer Korenbeurs of Koopmansbeurs is een rijksmonument uit 1786-'92. In de Korenbeurs werden moutwijn, granen en spoeling verhandeld. Deze handel stond in direct verband met de in Schiedam gevestigde stokerijen voor jenever. De Beurs wordt gezien als een van de monumenten van de Schiedamse jeneverindustrie.

't Huis te Poort is een gebouwencomplex aan de Dam te Schiedam. Het bestaat uit een zaalkerk en een pastorie van de Oudkatholieke Kerk. De kerk is gewijd aan de heilige Johannes de Doper en sinds een parochiefusie in 1990 ook aan Maria Magdalena en Laurentius.

De Sint Johannes de Doperkerk was een rooms-katholieke parochiekerk in Schiedam. De kerk is beter bekend als de Havenkerk. De Havenkerk werd in neoclassicistische stijl ontworpen door de Haagse architect Adrianus Tollus. Het is een driebeukige hallenkerk. De bouw startte in 1822 en in 1824 werd de kerk ingewijd. De voorgevel is in de dorische orde, met een hoog portiek dat wordt ondersteund door vier zuilen. Op het dak staat een houten toren. De zuilen en arcaden in de kerk zijn in de ionische orde. De Havenkerk beschikt over een orgel van Pieter Maarschalkerweerd uit 1875. De kerk werd in 1967 voor de rooms-katholieke eredienst gesloten. De parochie verhuisde naar een nieuw kerkgebouw in de wijk Nieuwland, dat in 2000 is afgebroken. Tussen 1976 en 2008 was de Havenkerk in gebruik bij de Stichting Johan Maasbach Wereldzending. In 2008 waren er plannen voor verkoop aan een projectontwikkelaar, die er een hotel en restaurant in wil vestigen. De kerk is in 2010 door de Stichting tot Restauratie en Instandhouding van de kerk aan de Lange Haven gekocht van de Johan Maasbach Wereldzending. In 2011/2012 is de kerk gerestaureerd, met name met betrekking tot het exterieur. Voor de kerk wordt een passende bestemming gezocht. De Havenkerk is een rijksmonument.

Het Zakkendragershuisje is een voormalig gildehuis van het zakkendragersgilde in Schiedam. Het werd in 1725 gebouwd. Het gebouw heeft een toren met bijhorende klok.

Het Stadscentrum van Schiedam is het historische centrum van de jeneverstad Schiedam. Het centrum wordt begrensd door de Noordvest in het noorden, de Nieuwe Haven (met de Westvest) in het westen en de Buitenhaven en de Broersvest in het oosten. Het centrum van Schiedam telt ruim 4300 inwoners.