Multatuli Museum

Korsjespoortsteeg 20 is een gebouw aan/in de Korsjespoortsteeg, Amsterdam-Centrum. Het gebouw werd op 1 juli 1970 opgenomen in het monumentenregister. De Korsjespoortsteeg is een oude steeg in Amsterdam-Centrum, in 1629 Korsjes Poort Steech genoemd. Ze is gelegen tussen Singel en Herengracht. Het monumentenregister schat dat het inwendige dateert uit de 17e eeuw; de klokgevel zou dateren uit de 18e of 19e eeuw. Alhoewel het nooit aan een gracht heeft gestaan heeft het wel de vorm van een grachtenpand. Onderin begint het gebouw met een souterrain, dat toegankelijk is onder een tegen de gevel gezette trap van natuursteen. De trap is pas herplaatst toen het gebouw werd omgebouwd tot het Multatuli Museum. Een foto uit 1963 laat namelijk nog een trap loodrecht op de gevel zien. Twee tekenaars, Eugène Rensburg in 1921 en P.J. Kiers in 1960, legden het als zodanig vast. Deze trappartij geeft toegang tot de twee naast elkaar geplaatste toegangsdeuren. Die voor de bel-etage leidt naar een verhoogde verdieping. De andere naar de voormalige woningen daarboven. Het geheel wordt afgesloten met de klokgevel met luikje naar een opslag en met daarboven de hijsbalk. Bij de overgang tussen de bel-etage en ander verdiepingen is tussen beide vensters een cartouche geplaatst met de tekst Douwes Dekker “Multatuli” werd in dit huis geboren, 2 maart 1820

De Korsjespoortsteeg is een straat in Amsterdam-Centrum.

De Kabelkast Langestraat is industrieel erfgoed binnen Amsterdam-Centrum. De kast staat in de Langestraat hoek Korsjespoortsteeg. De Langestraat is een eeuwenoude straat uit de tijd dat Amsterdam buiten de Singel ging bouwen. Deze kabelkast is van veel jonger datum, vermoedelijk 1913. In Amsterdam staan nog tientallen (in 2011 nog zestig) schakelkastjes van Pieter Lucas Marnette werkend voor de Dienst der Publieke Werken in de stijl van de Amsterdamse School. Echter de kabelkast aan de Langestraat is ouder, de ontwerper is vooralsnog onbekend. De schakelkast is ontworpen in een classicistische stijl en was voor zover bekend de nog enige kabelkast van dit type in de stad. De kast is nog geplaatst door Gemeente Elektriciteitswerken (GE), voorloper van het Gemeentelijk energiebedrijf. De maker is wel bekend IJzergieterij Zimmer uit Amsterdam. Zij hadden ervaring in gietwerk, want in 1829 hadden zij de klokkengieterij van 17e eeuwse Pieter en François Hemony overgenomen. De kast is een reliek uit oude tijden en kwam in zicht toen in de 21e eeuw Liander de kast wilde vervangen door een modernere. Diverse instanties zoals Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad, Wijkcentrum d'Oude Stadt trokken aan de bel om te kijken of deze kast tot gemeentelijk monument kon worden verklaard. Op 29 oktober 2013 werd het daadwerkelijk een gemeentelijk monument (200699). De kabelkast staat voor Korsjespoortsteeg 14/Langestraat 45A, zelf rijksmonument (3130). Bij de Quellijnstraat 152 staat bij De Punt een vrijwel identiek exemplaar.

Langestraat 61 is een gebouw aan de Langestraat hoek Blauwburgwal in Amsterdam-Centrum.

Blauwburgwal 22 is een grachtenpand met een voorgevel aan de Blauwburgwal en de zijgevel aan de Herengracht in Amsterdam-Centrum.

De Blauwburgwal in Amsterdam is een grachtje tussen het Singel (ter hoogte van de 'Lijnbaanssteeg') en de Herengracht (ter hoogte van de 'Herenstraat'). Het is de kortste tussengracht in de binnenstad en onderdeel van de grachtengordel (west). Het water is gegraven eind 16e eeuw. Halverwege de even zijde grenst de Langestraat aan de Blauwburgwal. De gracht kent twee bruggen, in de kade van het Singel ligt brug 11, in de kade van de Herengracht brug 19.

Brug 11 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen in de westelijke kade van de Singel en overspant daarbij de Blauwburgwal. De welfbrug staat via de walkant in direct contact met brug 10, de Lijnbaansbrug, over diezelfde Singel. Zowel brug 10 als 11 liggen er al eeuwen. Pieter Bast heeft ze allebei ingetekend in zijn plattegrond van de stad uit 1599. Brug 10 over de "Cingel" is als een ophaalbrug getekend, brug 11 over de "Blaeuwe Burchwal" als vaste brug. Ook Balthasar Florisz. van Berckenrode tekende beide bruggen in zijn kaart van 1625. Daarbij is brug 10 vele malen groter dan brug 11. De moderne geschiedenis van deze brug begint in 1894. In 1893 was er namelijk een vernieuwing van deze brug aangevraagd in verband met de slechte staat. De gemeenteraad ging daar niet mee akkoord. Er vond toen een hernieuwd onderzoek plaats vanwege de instorting van een brug elders, waarvoor gelijktijdig vernieuwing was aangevraagd, en die ook was afgewezen. De brug 11 werd wel vernieuwd in 1915, toen een aannemer kans zag voor 21.000 gulden een nieuwe brug aan te leggen en dat in een periode van acht maanden. De brug, in de vorm van de oude, werd ontworpen door Wichert Arend de Graaf, ingenieur bij de Dienst der Publieke Werken. Hij ontwierp al een brug met een overspanning van gewapend beton dat aan het zicht is onttrokken door een combinatie van graniet en baksteen. De brug zelf is met vleugels 54 meter lang, terwijl de zichtbare brug (doorvaart) op de waterlijn maar zes meter breed is, daarboven natuurlijk minder vanwege de boog. De brug is enigszins ingesnoerd ten opzichte van de kade. Sindsdien ligt de brug er ongewijzigd bij al zijn er reparaties van der kademuren zichtbaar. Aan het noordelijk talud van de brug staat het rijksmonument Singel 108.

De Corsgenbrug (brug 12) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum.

De Lijnbaansbrug (brug 10) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug verbindt de Lijnbaanssteeg met de zuidelijke kade van de Blauwburgwal en overspant daarbij de Singel. Hier ligt al eeuwen een brug. De brug is ingetekend op de kaart van Pieter Bast daterend van 1599. Daar ligt de brug in de Lijnbaan Steech naar de Blaeuwe Burchwal. Ook Balthasar Florisz. van Berckenrode met zijn kaart van een kwart eeuw later heeft de brug ingetekend. Reinier Vinkeles heeft de brug in 1785 in een tekening vastgelegd. De moderne geschiedenis van de brug begint in 1883, wanneer een vaste brug alleen op paalfundering is neergezet ter vervanging van een ophaalbrug. Deze brug begon in 1962 tekenen van achteruitgang te vertonen, waarbij in de landhoofden scheuren ontstonden. De brugpijlers stonden ook niet meer recht vanwege de vele aanvaringen waaronder ze te lijden hadden en het wegdek voldeed niet meer aan de eisen. De gemeente maakte een budget vrij van 398.000 gulden om de brug tevens de verbreden van 5,40 naar 9 meter. De werkzaamheden duurden tot minstens 1964, getuige een foto in het Algemeen Handelsblad, die toonde dat een dragline inclusief de platte schuit waarop zij stond in de Singel was gezonken. Amsterdam liet destijds zijn bruggen nog ontwerpen door de Dienst der Publieke Werken waar Dick Slebos en Dirk Sterenberg de meeste bruggen ontwierpen. Deze brug is echter ontworpen door Cornelis Johannes Henke (paraaf CJH). De brug ligt enigszins scheef over het water. De brug wordt aan vier zijden omringd door allerlei gemeentelijke of rijksmonument. Zelf is ze daarvoor dus te jong. De brug is net als de Lijnbaanssteeg vernoemd naar de lijnbanen van de touwslagerijen, die hier lagen toen de omgeving buiten de Singel (toen stadsgrens) nog een soort industrieterrein was. De brug ligt niet in de buurt van de Lijnbaansgracht, vernoemd naar dezelfde industrie, maar eeuwen later en op een geheel andere plaats.

Blauwburgwal 15 te Amsterdam is een gemankeerd gebouw aan de Blauwburgwal in Amsterdam-Centrum. Op de plaats staat al eeuwenlang bebouwing. De Blauwburgwal bestond al eind 16e eeuw. Het pand dat adres Blauwburgwal 15 kreeg, is van veel jonger datum. Het gebouw werd rond 1882 neergezet naar ontwerp van Dolf van Gendt, befaamd om zijn neoclassicistische bouwstijl. Hij ontwierp een gebouw met twee bouwlagen met daarop een versierde puntgevel. Het gebouw diende tot veiling- en kunstzaal voor Veilinghuis de Zon, de zon was dan ook afgebeeld in de voorgevel en de naam stond in een balk. De daaronder liggende etage liet onder de daklijst festoenen in natuursteen zien met daaronder drie ramen onder natuurstenen ontlastingsbogen. De ramen zijn van elkaar gescheiden door kolommen. Alles steunt op een gevelbrede lijst die gedragen lijkt te worden door balusters en blokken natuursteen met tweemaal een lange horizontale en tweemaal een korte verticale insnede. De toegang op de begane grond bestond uit een sierlijke toegang met bijna over de gehele gevel verspreide toegangsdeuren met aan weerszijden ruimten onder frontonnetjes voor mededelingen. Alles aldus de bouwtekening. Aanbesteding vond plaats in mei 1882 in het verkoopzaal De Zon van L.Gijselman en Zn. aan het Singel 118 (om de hoek en zelf een rijksmonument). In januari 1883 konden de eerste veilingen plaatsvinden. Het gebouw was al gekortwiekt toen op 10 mei 1940 het Bombardement op de Blauwburgwal plaatsvond. Huizen aan de Blauwburgwal 19 en hoger waren direct weg, huisnummer 17 bleef met enige moeite zwaar beschadigd overeind staan, maar ging even later toch tegen de vlakte. Er stond toen al voor De Zon een gebouw van twee verdiepingen met daarboven een glaspartij. Bij het bombardement bleef het casco staan, maar al het glas en deuren waren uit de gevel geslagen. De frontonnetjes waren toen ook al weg, vermoedelijk nooit aangebracht. Blauwburgwal 15 kreeg een nieuwe buur in een kantoor ontworpen door Theo Lammers en Karel Sijmons. Er stond toen alleen nog de begane grond en de eerste verdieping; de puntgevel was opgeofferd ten behoeve van het glazen dak. Later onderging de ingang van het originele gebouw ook een ingreep, de toegang werd gewijzigd in een roldeur. Ondanks al die bouwkundige wijzigingen werd het resterend gebouw op 23 november 2004 tot gemeentelijk monument verklaard (204001).

Brug 19 is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De verkeersbrug is gelegen in de oostelijke kader van de Herengracht en overspant de Blauwburgwal. De brug vormt een geheel met brug 18 in de zuidelijke kade van de Blauwburgwal en over de Herengracht. De brug wordt omringd met gemeentelijke en rijksmonumenten, maar is er zelf geen, ze is te jong. Hier ligt al eeuwen een brug, Pieter Bast tekende haar in op zijn kaart uit 1599, toen de Herengracht als vestinggracht de buitenkant van de stad vormde. Op de kaart van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 is de brug getekend in de kade van de Heere Graft over de Blaeuwe Burchwal. De historie van de brug vertoont gelijkenis met die van brug 18. Volgens schilder Herman Misset droeg de brug ooit het jaar 1791 in de boog, er ontbreekt echter een datering op de tekening. Een andere tekening van hem uit de periode 1891 tot 1901 en ook een foto van Pieter Oosterhuis uit circa 1870 laten juist een liggerbrug zien. In 1887 werden er al opmerkingen gemaakt over dat deze brug te hoog lag voor het verkeer. Brug 19 (nog steeds een liggerburg) ontsnapte net als brug 18 op het nippertje aan vernieling bij een bominslag op 11 mei 1940, waarbij het hoekpand Blauwburgwal 25-27 en Herengracht 105-107 getroffen werd. De huidige brug (2017) dateert uit juli 1977 toen na enkele maanden werk een nieuwe welfbrug met een doorvaart werd neergelegd.

De Korsjespoort was een van de vijf oorspronkelijke stadspoorten van Amsterdam. De niet meer bestaande poort stond aan het Singel aan de noordwestkant van de middeleeuwse stad, bij de Korsjespoortbrug, de huidige Blauwburgwal. De Korsjespoort was een kleine poort in de stadsmuren die eind 15e eeuw aangelegd werden. De poort heette oorspronkelijk Heijmanstoren maar werd vernoemd naar een houtzager, Cors (Corsgen) Tijmensz, die van 1481 tot 1528 in de toren woonde en waarschijnlijk als poortwachter diende. Het Rijksmuseum heeft een prent van de poort in bezit, gemaakt door Jan Goeree in 1723. De afbeelding is getiteld "De oude Korsjes Poort. 1544". De poort is verdwenen na de stadsuitbreidingen in de 17e eeuw, toen de oorspronkelijke stadsmuren werden afgebroken en het Singel haar verdedigingsfunctie verloor. De huidige Corsgenbrug (Korsjesbrug) over het Singel is niet vernoemd naar de Korsjespoort maar naar een houtkoper genaamd Corsgen Jacobsz die in de 15e eeuw een boomgaard had aan het Singel. De Korsjespoortsteeg (geboorteplaats van Multatuli) en Korte Korsjespoortsteeg liggen aan beide kanten van de brug en zijn naar de brug vernoemd.