Antikernwapendemonstratie van 21 november 1981

De Internationale Koloniale en Uitvoerhandel Tentoonstelling (Frans: Exposition Universelle Coloniale et d'Exportation Générale), ook wel Wereldtentoonstelling van 1883 genoemd, was een koloniale tentoonstelling die van 1 mei tot 1 oktober 1883 werd gehouden in Amsterdam. Het was de eerste wereldtentoonstelling die werd gehouden om koloniale handel en rijkdommen te presenteren. De wereldtentoonstelling vond plaats achter het in aanbouw zijnde Rijksmuseum op het ijsclubterrein (tegenwoordig het Museumplein). De tentoonstelling trok minstens een miljoen bezoekers. Ook in 1887 en in 1895 vonden in Amsterdam wereldtentoonstellingen plaats.

Het Museumplein is een plein en stadspark in het stadsdeel Amsterdam-Zuid, net ten zuiden van Amsterdam-Centrum. Het dankt zijn naam aan het in 1885 geopende Rijksmuseum dat aan het plein is gelegen. Ook het Stedelijk Museum, het Van Gogh Museum, het Moco Museum, de jaarlijkse expositie ArtExpoAmsterdam en het Concertgebouw liggen aan het Museumplein.

Parkeergarage Museumplein is een ondergronds bouwwerk uit 1999 aan de Van Baerlestraat onder het Museumplein in Amsterdam. Het bevat een parkeergarage voor personenauto's, een voor touringcars, een supermarkt en een museumdepot.

Sight point (for Leo Castelli) is een kunstwerk in Amsterdam-Zuid. Het kunstwerk is een creatie van de Amerikaanse kunstenaar Richard Serra (1938-2024). Het beeld vloeide voort uit een prijsvraag rond 1972 uitgeschreven door de Wesleyan University in Middletown (Connecticut). Ondanks dat hij de prijsvraag won, wilde de universiteit niet tot plaatsing overgaan vanwege de grootte van het object. Even later ontmoette de kunstenaar Edy de Wilde, directeur van het Stedelijk Museum Amsterdam. Hij zag wel mogelijkheden om het gigantisch werk te plaatsen in “zijn” museumtuin. Het werd er in 1975 geplaatst. Het was Serra’s eerste werk binnen een categorie grote beelden. Richard Serra maakte een plastiek van drie weervaste staalplaten. Weervast staal is daarbij een legering van koper, fosfor, silicium, nikkel en chroom. Deze legering heeft de eigenschap onder corrosie roodbruin te kleuren, hetgeen ook direct na plaatsing een aanvang nam, maar meer dan een jaar in beslag nam. De platen zijn elk 11,7 bij 3 meter elk en elk wegend 17.000 kilo. De platen staan scheef ten opzichte van elkaar maar raken elkaar aan de bovenzijde als in een driehoek. Samen met het contact met de grond houden de platen zich zodoende in evenwicht. Dit werd een handelsmerk van de kunstenaar, die zich lage tijd door een ingenieur liet begeleiden voor dit soort kunstwerken. Door rond of onder de platen te lopen verandert mede vanwege de grootte de indruk die de kijker krijgt van het beeld, er verschuift iets in het perspectief van het beeld. De museumtuin aan het Museumplein ging als gevolg van de herinrichting van dat plein aan het eind van de jaren negentig op de schop, waarmee ook dit beeld verdween. Die herinrichting werd gevolgd door de sloop van een deel van het Stedelijk Museum en de wederopbouw daarvan (bekend als De Badkuip) onder leiding van architect Mels Crouwel. Er was overeenstemming tussen de directeur (Gijs van Tuyl), de architect en de kunstenaar om het beeld vervolgens te plaatsen op een nieuw ontstaan plein aan de zuidoostelijke kant van het museum. In de nazomer van 2013 werd het beeld door middel van kranen teruggeplaatst, onder directeur Ann Goldstein.

Het Van Gogh Museum is een aan de Nederlandse kunstschilder Vincent van Gogh gewijd museum, aan de Paulus Potterstraat en het Museumplein in Amsterdam, in het stadsdeel Zuid. De verzameling bevat ruim tweehonderd schilderijen, vijfhonderd tekeningen en zevenhonderd brieven van Vincent van Gogh, alsmede diens verzameling Japanse prenten, en de bibliotheek omvat meer dan 23.000 titels.

Het Zigeunermonument Hel en vuur op het Amsterdamse Museumplein is een bronzen beeld van een man, vrouw en twee kinderen die vluchten voor een oplaaiend vuur. Het beeld staat op een gemetselde sokkel en is 3,50 m hoog. De maker is beeldhouwster Heleen Levano (Utrecht, 1941). De tekst op de sokkel is ontleend aan een dodengebed van zigeuners: Putrav lesko drom angle leste te na inkrav les mai but palpale mura brigasa (Stel hun weg in het nieuwe leven voor hen open en verlos hen van de banden van het verdriet). Op de andere zijde van de sokkel staat de volgende tekst: Zigeunermonument ter nagedachtenis aan de miljoenen omgekomen zigeuners in de Tweede Wereldoorlog. Aangeboden aan de stad Amsterdam door de Stichting ROM - 1 augustus 1978. Het beeld is een geschenk van Heleen Levano aan de Stichting ROM (vroegere belangenorganisatie voor zigeuners). Deze heeft het vervolgens aan de gemeente Amsterdam geschonken. Het monument is op 25 november 1978 onthuld door zigeunerkoning Koko Petalo. Het was het eerste monument ter wereld voor zigeuners. Heleen Levano zegt over het ontwerp: Aan Koka Patalo heb ik gevraagd wat voor zigeuners het symbool voor gevaar is. "Vuur," zei hij. Dus heb ik in het monument het vuur uitgebeeld waar ze doorheen zijn gegaan. Ik heb het gemaakt omdat het het enige antwoord is dat je kunt geven. Ik vind het iets verschrikkelijks, hoe een groep mensen heen en weer wordt gestuurd. Een heleboel mensen schijnen niet te weten of te willen weten dat er zoveel zigeuners zijn vermoord. Het is de manier om de aandacht te vestigen op een vergeten groep. Sinti en Roma houden jaarlijks op 1 augustus een herdenkingsbijeenkomst bij het monument. In de nacht van 31 juli op 1 augustus 1944 zijn 5000 Roma en Sinti (mannen, vrouwen en kinderen) in Auschwitz vergast.

Willem Sandbergplein is een plein in Amsterdam-Zuid. Het voetgangersgebied werd op 13 maart 1996 vernoemd naar Willem Sandberg. Hij was tussen 1945 en 1963 directeur van het Stedelijk Museum Amsterdam. Het Willem Sandbergplein is gelegen tussen de Paulus Potterstraat en het Museumplein, tussen het eerder genoemde Stedelijke Museum en het Van Gogh Museum. Het plein ligt daarbij op het profiel van een voormalig deel van de Van de Veldestraat, die aan de overkant van de Paulus Potterstraat ligt. De Van de Veldestraat liep in de tijden dat er nog een ijsclub op het Museumplein gevestigd was door tot aan dat plein. Er waren nog plannen om een aansluiting te realiseren met de Ternierstraat. Dat plan uit 1889, opgemaakt door architecten Karel Muller en Jonas Ingenohl, vond geen doorgang. Volgens de definitie die de gemeente Amsterdam hanteert begint het plein aan de rooilijn tussen beide musea en loopt ongeveer veertig meter richting het Museumplein. Volgens die gegevens haalt ze qua lengte niet eens de eindgevels van beide gebouwen. Volgens de definitie van de Basisadministratie Adressen en Gebouwen begint ze aan de stoeprand van de Paulus Potterstraat en eindigt ze op het Museumplein. Het plein kent met die twee gebouwen toch slechts één huisnummer. Dat huisnummer 1 is gekoppeld aan een zijingang van het Van Goghmuseum, dat afhankelijk van welke gegevens men hanteert, al niet meer tot het gebied behoort. Voor de verwerking van dat adres kreeg de straat een postcode: 1071DB. Om tot die zijingang te kunnen dienen zijn er in het trottoir verankerde dranghekken geplaatst en zijn er borden voor eventuele mededelingen richting de museumbezoekers. Deze werden in december 2018 verwijderd.

Vrouwen van Ravensbrück 1940-1945 is een monument op het Museumplein in Amsterdam ter nagedachtenis van de Nederlandse slachtoffers van het voor vrouwen opgezette nazi-concentratiekamp Ravensbrück in Duitsland.

Het Moco Museum (Modern Contemporary Museum) is een particulier museum gevestigd aan het Museumplein te Amsterdam en Barcelona, Spanje. Het is een instituut dat zich toelegt op het exposeren van moderne en hedendaagse kunst. Het museum wil moderne en hedendaagse kunst toegankelijk maken voor een breed en jong publiek. Moco Museum is gevestigd in de historische Villa Alsberg, een herenhuis ontworpen in 1904 door Eduard Cuypers, de neef van architect Pierre Cuypers. Het herenhuis was een van de eerste particuliere woningen aan het Museumplein, en er woonden vroeger pastoren en priesters. Het Moco Museum opende zijn deuren in april 2016. Moco Museum in El Born, Barcelona is gevestigd in het historische Palacio Cervelló-Giudice, voorheen de privéwoning van de adellijke familie Cervelló tot de 18e eeuw. Het gebouw bevat delen van een eerdere constructie uit de 15e eeuw, zoals blijkt uit de binnenplaats, de gewelfde trap met zuilen, kapitelen en renaissance-achtige lijstwerk. Verder toont Palacio Cervelló een indrukwekkende ingang in gotische gevel.

De Vredesraket (ook Vredesbeeld 21 november 1981) was een sculptuur van de Joegoslavische kunstenaar Slavomir Miletić, dat van 1981 tot 1995 op het Museumplein in Amsterdam heeft gestaan.

Replacement piece is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuid. Het is een werk van Ger van Elk, die bij vier wegdekken in Europa een stuk verving voor een “monochrome kleurendruk op een plaat van roestvast staal”. De eerste versie van het kunstwerk Replacement piece werd in 1969 neergelegd in een asfaltstrook voor de Kunsthalle Bern ten tijde van de tentoonstelling When attitudes becomes form. Dit werk ging ten onder aan verkeers- en weersinvloeden. Een tweede versie, daterend van rond 2011, kwam in handen van het Kröller-Müller Museum; het is een plaat van 1m² groot die het patroon heeft van de omliggende tegels van een voetpad en als afwijkende tegel nauwelijks opvalt. In de loop der jaren verbleekten echter de “natuurlijke” tegels, waardoor kleurnuances ontstonden. Een derde exemplaar kwam te liggen in Venetië toen daar dezelfde tentoonstelling in Bern daar plaatsvond, in het Fondazione Prada Venezia. Een relatief groot deel van het werk van Ger van Elk is terug te vinden in het Stedelijk Museum Amsterdam. Na een langdurige verbouwing kwam in 2012 een heropening waarbij werken van Van Elk uit het depot richting vaste opstelling verhuisden. Overleg tussen museum en kunstenaar leverde in 2014 een plaats op in de traverse tussen de nieuwe vleugel (Badkuip) en de ingang van de parkeergarage (Het oor). Die traverse heeft een dek van grijze plavuizen, die zich goed leende voor een herhaling van Replacement piece, aldus de kunstenaar. De onthulling van het door hem aan het museum geschonken werk maakte hij echter niet meer mee. Het werk wordt aangegeven door een infobord dat eveneens in de grond is weggewerkt, maar toch blijft het kunstwerk nauwelijks als zodanig onherkenbaar. Op 10 november 2014 werd het beeld “onthuld” in het bijzijn van zijn weduwe en zoon. In juli 2021 verklaarde kunsthistoricus Wieteke van Zeil het in het televisieprogramma Kunst op gevoel als een van de “eenzaamste kunstwerken”. Weinigen weten dat het er is en het is ook nog eens nauwelijks opvallend.

Gabriël Metsustraat 8 te Amsterdam is een gebouw aan de Gabriël Metsustraat in het Museumkwartier in Amsterdam Oud-Zuid. De straat werd vanaf 1899 langzaam volgebouwd, maar was eerst nog bekend als de verbinding tussen de "Van Baerlestraat en de Ruysdaelkade". Rond 1907 werd er aan die straat gebouwd aan de Nieuwe Huishoudschool ontworpen door Willem Leliman. De school en internaat was een afsplitsing van de Amsterdamse Huishoudschool aan het Zandpad, dat in de ogen van enkele onderwijzeressen, met name Martine Wittop Koning, ouderwets begon te raken. De afsplitsing vestigde zich eerst in Jan Luijkenstraat 92, maar kon zichzelf een nieuw gebouw veroorloven. Leliman kwam met een gebouw ontworpen in een stijl die een kruising tussen rationalistische stijl en Arts & crafts. Leliman liet een zichtbare scheiding zien tussen de onderwijsfunctie (benedenetages) en woongedeelten (bovenetages). De tekst "De Nieuw School" is ook in de 21e eeuw nog hoog in de gevel leesbaar. De ouders hadden er vertrouwen in want ongeveer 200 meisjes volgden de vernieuwingsgezinde onderwijzeressen naar de nieuwe school. Een van de vernieuwingen die werden doorgevoerd betrof het onderwijs op voedingsgebied. Nadat eerst een huisarts uit de buurt de meisjes er onderwijs in gaf, was het rond 1935 de beurt aan Martine Wittop Koning. Ook daarvoor was de populariteit hoog, blijkend uit het toevoegen van Gabriël Metsustraat 10 aan het gebouw in 1930/1931. Er zou nog lange tijd een school in het gebouw gevestigd zijn. Zo was vanaf 1995 de Opleiding Restauratoren in het pand gevestigd. Op 10 augustus 2009 werd het gebouw tot gemeentelijk monument verklaard. In 2015 stond het leeg, maar er werd onderzoek gedaan of het gebouw betrokken kon worden door de bibliotheek en het documentatiecentrum van het Van Gogh Museum. Die had, behalve voor de functie museum, allerlei ruimten in de stad in gebruik en dat werkte niet prettig. Voordat het Van Gogh Museum er gebruik van kon maken, moest er uitgebreid verbouwd en gerenoveerd en moest het gebouw voldoen aan de hoogste BREEAM-eisen. In 2016 trok zij het gebouw in. Bijzonder is dat de architect en de plaatsvervangend hoofdonderwijzers Maria Emalia Bosch dusdanig contact hadden voor de bouw, dat zij in 1908 trouwden. Zijn schoonvader was toen al overleden, voor diens weduwe ontwierp Leliman Krugerlaan 26 in Baarn ook wel Villa Eureka genaamd en ook een gemeentelijk monument.