Berensluis

Brug 104 was een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug overspande de Elandsgracht en lag in de westelijke kade van de Prinsengracht. Balthasar Florisz. van Berckenrode tekende daar in zijn stadsplattegrond van 1625 een brug in (Prince Graft en Elants Graft). Het was een van de drie bruggen over de Elandgracht: een in de westelijke kade Prinsengracht, een ter hoogte van de Hazenstraat/Eerste Looiersdwarsstraat (brug 105) en een in oostelijke kade van de Lijnbaansgracht. De brug werd rond 1746 net als de Looierssluis (brug 103 en 75 meter zuidelijker) vervangen door een welfbrug met drie doorvaarten. De kleine doorvaarten aan de zijkanten van de brug werden steeds meer gebruikt als opslagplaatsen. Op foto’s en tekeningen einde 19e eeuw is eigenlijk alleen de middendoorvaart nog in gebruik. De meest zuidelijke doorvaart is dan gestremd door de plaatsing van een markthuisje. De brug gaf net als de naastgelegen Berensluis veel klachten, ze was te steil voor met name paard en wagen. In 1891 werd de Elandsgracht gedempt en verdwenen de drie bruggen over de Elandsgracht uit het straatbeeld.

Het Johnny Jordaanplein is het eerste gedeelte van de straat met middenterrein Elandsgracht in Amsterdam, aan de kant van de Prinsengracht in de wijk de Jordaan. Het werd in de jaren '70 aangelegd als witkarstation. Toen het experiment werd afgeblazen verloederde de plek.

Prinsengracht 493 is een rijksmonument in Amsterdam, met bedrijfsruimten in het souterrain en op de bel-etage, en woningen op de bovengelegen verdiepingen. Het is gebouwd halverwege de 18e eeuw. In de tweede helft van de 19e eeuw is het pand vanaf de vierde verdieping verhoogd en onder een nieuwe kap gebracht met een gevel onder een rechte lijst. Van 1897 tot 2010 was hier een vermaarde theologische boekhandel, uitgeverij en antiquariaat gevestigd van gereformeerde signatuur, opgericht door Hendrik Arnold van Bottenburg. Van Bottenburg groeide uit tot een invloedrijke en grote uitgeverij en boekhandel, vooral in de jaren 20 en 30 van de 20e eeuw. Tijdens de Tweede Wereldoorlog had een verzetsgroep er diens thuisbasis. Studenten van de Vrije Universiteit vergaderden er in het geheim, omdat de bezetter studentenorganisaties had verboden. De oprichter van het bedrijf stierf zeer plotseling in 1941. Zijn zoon Arnold zette samen met zijn vrouw Hilly de zaak voort en was actief in het verzet. De eerste nummers van het toen nog ondergrondse verzetsblad Trouw werden er in het diepste geheim gedrukt. De illegale krant verscheen voor het eerst op 18 februari 1943, oorspronkelijk onder de naam Oranje-Bode, op initiatief van een groep orthodox-protestantse verzetsmensen, zoals Gezina van der Molen, Sieuwert Bruins Slot, Jan Schouten en Wim Speelman. De redactie had op een van de bovenverdiepingen van Prinsengracht 493 ook een luisterpost gevestigd van mei 1944 tot oktober 1944, waar clandestien radio-uitzendingen van Radio Oranje uit Londen werden ontvangen. Deze werden opgenomen op grammofoonplaten en elders uitgetypt voor publicatie. Arnold van Bottenburg werd verraden, opgepakt en opgesloten in een concentratiekamp. Hij overleefde de oorlog. Van 1986 tot 1992 was op de beletage het eerste kantoor van het Landelijk Aktie Komitee Scholieren gevestigd.

Lauriergracht 15-17 te Amsterdam is een gebouw aan de Lauriergracht in Amsterdam-Centrum. De gracht met omliggende bebouwing dateert uit het begin van de 17e eeuw, wanneer Amsterdam bezig is met haar Derde Uitleg. De oorspronkelijk bebouwing wordt deels in de navolgende eeuwen gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Die nieuwbouw haalde soms ook de 21e eeuw niet en dat geldt zeker voor Lauriergracht 15-17. Hier kwam in 1935 een fotograaf langs om foto’s te maken voor monumentenzorg. Op de foto’s staan twee nauwelijks op elkaar gelijkende gebouwen, waarvan nummer 17 scheuren in de gevel vertoont. Wanneer voor diezelfde monumentenzorg in 1936 opnieuw een fotograaf langskomt zijn beide gebouwen verdwenen en ze zijn vervangen door een nieuw gebouw, dat enigszins doet denken aan de bouwstijl Amsterdamse School. De NV Algemene Handelsmaatschappij Krupp Staal voorheen Robert Zapp had een nieuw gebouw laten bouwen ontworpen door het architectenduo Dirk Heineke (1878-1947) en Evert Johannes Kuipers (1877-1943), die dus niet lang van hun schepping konden genieten. De architecten ontwierpen de hoekgebouwen van de Vrijheidslaan aan de zijde van de Berlagebrug en aan het Cornelis Troostplein. Het door hun ontworpen gebouw wijkt sterk af van de aanpalende gebouwen, toch vooral Amsterdamse grachtenpanden zoals nummer 19 met klokgevel en opslagzolder. Op een natuurstenen plint kwamen twee verdiepingen in baksteen afgesloten door een kap. Opvallend zijn het wisselende metselverband tussen de eerste en tweede ramenrij, de versieringen van de hijsbalken, het glas-in-lood bij de toegangsdeur en de typografie van de huisnummers. Krupp/Zapp liet haar naam rond 1951 wijzigen in Edelstaalmaatschappij. Dat bedrijf was allang verdwenen toen het gebouw nop 13 maart 2007 tot gemeentelijk monument werd verklaard. Het gebouw wordt ontsierd door een Crawford-roldeur.

De Caetsbaanbrug (brug 112) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen in de zuidwestelijke kade van de Prinsengracht en is gelegen in de Lauriergracht. Het is naast de brug 110 en brug 111 een van de drie bruggen over die gracht. Er ligt hier al eeuwen een brug. Balthasar Florisz. van Berckenrode tekende de brug al in op zijn plattegrond uit 1625; ze lag toen in de Prince Graft over de Laurier Graft. De moderne geschiedenis begint al in 1704. Toen werd er een brug met drie bogen en doorvaarten gebouwd, zoals die ook elders in de kade van de Prinsengracht te vinden waren over de Looiersgracht (Looierssluis (brug 103)) en Elandsgracht (verdwenen brug 104). De brug is rond 1789 vastgelegd door Nicolaas Baur, waarbij een van de twee kleine bogen al diende tot opslagplaats. Er zullen ongetwijfeld de nodige reparaties aan de brug hebben plaatsgevonden, maar in 1891 is door Jacob Olie een foto geschoten van deze brug, toen zij nog drie bogen had. De huidige brug dateert van 1893; er was een jaar eerder een aanbesteding voor 36 ton balkijzer, 11 ton buckelplaten en 0,5 ton u-ijzer en 1 ton hoekijzer voor de vernieuwing van de Berensluis (brug 65,Prinsengracht, Berenstraat) en deze brug. In mei 1893 was alle boven de waterlijn gesloopt en kon de aannemer beginnen met de bouw van landhoofden en nieuwe brug. De brug kwam daarna alleen nog in het nieuws vanwege een verzakking van het wegdek in een van de taluds (1925). Daarna is vermoedelijk eigenlijk alleen het wegdek nog vernieuwd. Volgens de Stadsatlas Amsterdam uit 2006, lag hier voordat de Lauriergracht gegraven werd het Kaatsbaanpad (of Caetsbaanpad).

Felix Meritis ('Gelukkig door verdiensten') is de naam van een voormalig genootschap en het bijbehorende gebouw aan de Keizersgracht 324 te Amsterdam. Het gebouw heeft vandaag de dag weer een publieke functie; er worden publieksprogramma’s als lezingen, debatten, optredens, film, exposities, en workshops georganiseerd rondom de domeinen van het oorspronkelijke genootschap: kunst, wetenschap en ondernemerschap. Bij de heropening van Felix Meritis op 25 september 2020 is daar het vierde domein technologie aan toegevoegd.

Lauriergracht 4-6 te Amsterdam is een gebouw aan de Lauriergracht in Amsterdam-Centrum. De gracht met omliggende bebouwing dateert uit het begin van de 17e eeuw, wanneer Amsterdam bezig is met haar Derde Uitleg. De oorspronkelijke bebouwing zou in de eeuwen daarna deels verdwijnen en vervangen worden door nieuwbouw. Voor deze plaats, vlak bij de Prinsengracht moesten drie gebouwen met adressen FF nrs. 252, 253 en 254 plaatsmaken voor een “openbare tusschenschool met lokaal voor de gymnastiek en woning voor den hoofdonderwijzer”. Het ontwerp van de school was afkomstig van de Dienst der Publieke Werken waarbij de bouwtekeningen te verkrijgen waren bij stadsarchitect Bastiaan de Greef. De aanbesteding werd in januari 1874 uitgeschreven door burgemeester Cornelis Jacob Arnold den Tex. Het was de tiende tussenschool; het kreeg daarom de letter K toebedeeld; het was een school niet bedoeld voor de allerarmsten of allerrijksten. Voorts werd bij de oplevering begin 1875 bepaald dat er geen verhuizing mocht plaatsvinden van leerlingen van andere tussenscholen naar deze, het zou leegloop van die scholen tot gevolg kunnen hebben. Al snel volgde de elfde tussenschool op de Weteringschans (L). Aan de gracht kwam de woning van het hoofd der school met een centraal geplaatste deur met op de begane grond twee woonkamers en een keuken; een trap naar de eerste verdieping leidde naar nog twee woonkamers en een kabinet. De woning kreeg twee bouwlagen onder een kap, maar het risalerende middenddeel (met toegang) wordt afgesloten met een topgevel, die dwars op die kap staat. Links en rechts van de woning waren poorten gemaakt waardoor leerlingen (jongens en meisjes gescheiden) via een speelplaats toegang konden krijgen tot de schoolgebouwen, waarbij het gymnastieklokaal tegen de achterliggende gebouwen aan de Laurierstraat werd gezet. Onder de speelplaats lag de riolering voor de toiletten die aan de speelplaats waren gebouwd. PW had een gebouw ontworpen in neorenaissancestijl waarbij de afwisseling baksteen met natuurstenen speklagen opvalt. Het gebouw zou tot ongeveer 1960 een onderwijsaangelegenheid blijven, onder andere een avondschool voor elektriciens. In dat jaar stelde de gemeente Amsterdam 26.000 gulden beschikbaar voor de herontwikkeling van het dan “voormalig schoolgebouw". De lokalen konden omgebouwd worden atelierruimten; er mocht niet gewoond worden. Het werd daarmee vermoedelijk de eerste broedplaats in Amsterdam. Aat Veldhoen zou er enige tijd werken. Op 16 januari 2007 werd het gebouwencomplex tot gemeentelijk monument verklaard. Ook in 2023 is het schoolgebouw nog in gebruik als ateliers en ambachtsplekken (broedplaats); een verkoop van het gebouw in 2022 kon middels een facebookactie voorkomen worden.

The Dylan Amsterdam is een boetiekhotel in Amsterdam gevestigd in een eeuwenoud pand aan de Keizersgracht 384. The Dylan Amsterdam is ontstaan in 1999 als Blakes Hotel Amsterdam, waar de Britse ontwerpster en hoteleigenaar Anouska Hempel (Lady Weinberg) de scepter zwaaide. Toen The Blakes werd verkocht, en het hotel daarna als The Dylan Amsterdam door het leven ging, zijn de publieke ruimtes gerestyled door het Amsterdamse ontwerpers-duo FG Stijl. Tot 2005 was The Dylan onderdeel van de Amerikaanse hotelketen The Stein Group. Anno 2018 is het een zelfstandig hotel, en was het lid van de groep Small Luxury Hotels. En is sinds 2022 lid van de groep Leading Hotels of the World. Het 'design-hotel' heeft 40 individueel ingerichte kamers, suites en publieke ruimtes. In The Dylan Amsterdam is restaurant Vinkeles gevestigd. Aan de Keizersgracht ter hoogte van nummer 384 stond sinds 1637 de eerste Stadsschouwburg van Amsterdam. Het woord "schouwburg" werd door Joost van den Vondel bedacht voor deze locatie. Het bekende theaterstuk "Gijsbrecht van Aemstel" werd hier voor het eerst opgevoerd. Tevens trad hier voor het eerst een vrouw op in het theater, Ariana Nozeman. Bij de brand van deze Schouwburg van Van Campen in 1772 bleef slechts de Schouwburgpoort behouden. Het hotel is gevestigd in het voormalig Rooms-katholieke Armenkantoor dat in 1773 aan de binnenplaats achter de poort verrees.

De schouwburg van Van Campen was de eerste stadsschouwburg van Amsterdam. De schouwburg, aan de Keizersgracht ter hoogte van nummer 384, werd in 1637 voltooid en verving de eerder op deze plek gevestigde houten Eerste Nederduytsche Academie van Samuel Coster. In 1772 brandde de schouwburg af. De Schouwburgpoort bleef behouden. Het in 1773 achter de poort verrezen gebouw van het Rooms Katholieke Armenkantoor is in 1999 verbouwd tot hotel. Hier is hotel The Dylan gevestigd.

De Schouwburgpoort aan de Keizersgracht 384 is een poort in Amsterdam. De poort biedt tegenwoordig toegang tot hotel The Dylan. De poort van natuursteen bestaat uit drie bogen, voorzien van een hekwerk. De pilasters hebben Ionische kapitelen en dragen een driehoekig fronton. Vroeger stonden in deze poort de regels van Joost van den Vondel: De weereld is een speeltoneel Elck speelt zijn rol en krijght zijn deel

De Marten Toonderbrug (brug 48) is een gemetselde welfbrug in Amsterdam-Centrum. De brug vormt de verbinding tussen de Wolvenstraat en Berenstraat en overspant daar de Keizersgracht. Er lag hier al eeuwen een brug. De brug die er in 1902 lag kreeg te maken met mankementen door de hoeveelheid verkeer dat er overheen ging. Verrotte houten liggers werden vervangen door liggers van ijzer en ook het metselwerk moest hersteld worden. Er waren plannen gemaakt de brug te verlagen, zodat er geen sprake meer was van een “bochelbrug”. Er kwam een tegenadvies omdat met het verlagen van de brug een "kostbaar uitzicht" in Amsterdam verloren zou gaan. Dat tegenadvies werd door Burgemeester en Wethouders niet overgenomen, de brug werd verlaagd. Dat dat nodig was bleek nog in 1923, toen een paard (van paard en wagen) van de brug afgleed (toen de brug al verlaagd was) en te water raakte (ze werd met het reddingstoestel gered) en in 1925 kantelde er een vrachtauto. In 1926 kon opnieuw een paard een wagen met meelzakken niet in het gareel houden en liep met alles een pianowinkel van Goldschmeding binnen. Omdat het paard rustig enigszins trillend bleef staan kreeg het de bijnaam "Het muzikale paard". In het najaar van 1928 moest de gemeente beslissen dat zwaar vervoer niet meer over de brug mocht. In 1949/1950 moest de brug verbreed worden, waarbij Piet Kramer advies verstrekte. Beginjaren tachtig besloot de gemeente dat de oude brug in oude glorie hersteld moest worden en kreeg de brug drie gewelfde doorvaarten. De brug ging jaren officieus door het leven als Felix Meritisbrug, naar het nabijgelegen Felix Meritis. Die commerciële binding was een van de redenen dat de brug in 2016 ter sprake kwam bij het college van burgemeester en wethouders van Amsterdam. Bij een controle over de brugnamen bleek dat de naam niet voldeed aan de richtlijnen, die gelden om opgenomen te kunnen worden in de Basisregistraties adressen en gebouwen. De brug kwam voor op lijst 2 van twee lijsten met aan te passen officieuze brugnamen (lijst 1 bevat officieuze brugnamen die officieel gemaakt zouden kunnen worden; lijst 2 bevat officieuze brugnamen, waarover na een inspraakronde beslist wordt of de naam officieel erkend wordt, dan wel officieel wordt afgekeurd). Sinds juni 2016 was de brug derhalve officieel (weer) naamloos; in 2022 is de brug vernoemd naar schrijver/tekenaar Marten Toonder, op initiatief van de heer M. Louis, een Amsterdamse inwoner.

De Reesluis (brug 64) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum.