Van Woustraat

De Tolstraat is een straat die gelegen is in de wijk de Pijp in Amsterdam. De straat loopt van het Henrick de Keijserplein naar de Amsteldijk en kruist ongeveer halverwege de Van Woustraat. De Tolstraat, tot 1896 Verversstraat en Ververspad, ontleent haar naam aan een aldaar geplaatst tolhek. Na de annexatie van dit deel van de gemeente Nieuwer-Amstel door Amsterdam in 1896 is het tolhek verplaatst en kreeg de straat zijn huidige naam om verwarring met de al bestaande Verversstraat te voorkomen. In de Tolstraat is de diamantslijperij Asscher gevestigd. Het gebouw uit 1907, naar het ontwerp van architect G. van Arkel (1858-1919), wordt nog gedeeltelijk door de diamantslijperij gebruikt. In dit gebouw was van 1983 tot 1997 het NINT gevestigd. Op de hoek van de Tolstraat en de Amsteldijk bevindt zich het voormalige raadhuis van Nieuwer-Amstel. Van 1914 tot 2007 was hier het Gemeentearchief van Amsterdam gehuisvest. Voorts bevindt zich aan de Tolstraat een filiaal van de openbare bibliotheek, gevestigd in een pand dat in 1926 als tempel voor de Theosofische Vereniging werd opgetrokken naar ontwerp van L.C. van der Vlugt. Het wordt gezien als een schoolvoorbeeld van het bouwen van de nieuwe zakelijkheid. Later kreeg het gebouw een culturele bestemming. De naam wijzigde toen in Cultura. Nog later, van 1943 tot 1979, was in het gebouw de bioscoop Cinétol gevestigd. Rechts van de openbare bibliotheek is het hoofdkwartier van de Theosofische Vereniging in Nederland gevestigd. In het westen, aan het andere eind van de straat bij de hoek met de Pieter Aertszstraat, staat het complex Tolstraat 21-53 van Hendrik Petrus Berlage en Jop van Epen. Dwars op de straat staat het complex van De Dageraad Toldwarsstraat 1-7 eveneens van beide heren in samenwerking met J/W/F/ Hartkamp.

Toldwarsstraat 1-7 te Amsterdam is een gebouw met een relatief groot bouwvolume aan de Toldwarsstraat in de "Van der Helstpleinbuurt", Amsterdam-Zuid. De zijgevels kregen de adressen Pieter Aertszstraat 62-64 en Tolstraat 57-59. Die Tolstraat werd westwaarts volgebouwd vanaf de Amstel en Amsteldijk. In oktober 1907 besteedde woningbouwvereniging De Dageraad hier een complex aan voor een bakkerij en nevengebouwen. In mei 1907 was de financiering rondgekomen voor de bouw van een coöperatiegebouw met bakkerij en dertien woningen. Het ontwerp kwam van architect J.W.F Hartkamp, die een geheel oeuvre opbouwde in Amsterdam. De bakkerij werd op de groei gebouwd (startte met drie ovens met plaats voor acht). Even later gaf de Gemeente Amsterdam een grondoppervlak van 719 m² in erfpacht aan De Dageraad. Het complex werd gebouwd aan de Toldwarsstraat, Tolstraat en Nieuwe Tolstraat (kreeg in 1919 de naam Pieter Aertszstraat). Financiële strubbelingen (dure grond in Amsterdam-Centrum) deed De Dageraad uitwijken naar De Pijp; het kwam bij de bouw en enige jaren daarna in het open veld te staan; de laatste bebouwing aan de Tolstraat stond nog aan de Van Woustraat. Hartkamp legde de nadruk op de veertig meter lange gevel aan de Toldwarsstraat met aldaar ook de centrale ingang. Men sprak destijds meer van een broodfabriek dan van een bakker; er werden bijvoorbeeld ook een melk- en meelberging ingebouwd als ook een laad- en losruimte en een stalling voor transportkarren. Speciale aandacht ging bij de bouw uit naar de hygiëne, de fabriek moest bijdragen een de ontwikkeling van de arbeidersklasse. Arbeiderskrant Het Volk sprak destijds van een “reuzenbouw”. In juli 1908 kon De Dageraad berichten dat hun hoofdkantoor voortaan gevestigd was aan Toldwarsstraat 1-5. In september kon het eerste brood opgehaald worden (1 cent goedkoper dan bezorging). De gevel werd nog op verzoek van de welstandcommissie, voordat er gebouwd werd aangepast naar een ontwerp van Hendrik Petrus Berlage en vermoedelijk ook nog van Jop van Epen; zij beiden hebben meer ontworpen voor deze buurt. Het complex bleef tot circa 1965 in gebruik, De Dageraad was toen al jaren opgegaan in de Samenwerking; een nieuwe broodfabriek werd gebouwd op Centrale Markthallen. Na oplevering werd het diverse keren verbouwd. Het complex werd tot gemeentelijk monument (nummer 222073) verklaard. Boven de centrale toegang is nog een cartouche aangebracht voor een beeldmerk van De Dageraad; of dat ooit geplaatst is, is onbekend.

Het Lutmaplein was een plein in Amsterdam-Zuid. In juni 1917 benoemde de Gemeente Amsterdam het Lutmaplein. Het was een open ruimte in de Lutmastraat, die twee jaar eerder haar naam had gekregen, een vernoeming naar de zeventiende-eeuwse goud- en zilversmid Janus Lutma. Er werden in die vergadering een hele reeks straatnamen uitgedeeld. Het plein ontstond bij de invulling van een terrein dat Amsterdam in 1896 had overgenomen van Nieuwer-Amstel, dat nog niet aan inrichting was toegekomen. In 1920 kwam er het idee om aan het plein een vergaderruimte en conciërgewoning voor de Hersteld Apostolisch Kerk neer te zetten naar ontwerp van Herman Sijmons. Het zou er echter nooit komen. Het plein kwam in 1923 in het landelijk nieuws vanwege een inbraak, die opgelost werd. Het plein lag toen nog aan de rand van de stad, aangeduid als het eind van de Van Woustraat. Daar kwam in eind 1923 een eind aan toen NV Technisch Bureau v.h. Rutgers aan de zuidkant een groot U-vormig bouwblok ging realiseren. Flip Hamers ontwierp hier 57 woningen verdeeld over 19 percelen aan Lutmastraat, Jan Lievensstraat en Saffierstraat. In 1924 verdween de naam weer uit de boeken; het gedeelte werd opgenomen in de Lutmastraat. De naam bleef nog een tiental jaren in de volksoverlevering bewaard. Het plein is in de 21e eeuw nog steeds als pleintje duidelijk herkenbaar; er staat een speelplaatsje en elektriciteitshuisje op.

De Jacob Israël de Haanstraat is een straatje dan wel steeg in Amsterdam-Zuid, Nieuwe Pijp.

De Koninklijke Asscher Diamant Maatschappij (Engels: Royal Asscher Diamond Company) is een diamantslijperij in Amsterdam.

Tolstraat 21 -53 en Pieter Aertszstraat 22-28 te Amsterdam is een reeks portiekwoningen op de hoek van de Tolstraat en Pieter Aertszstraat in de "Van der Helstpleinbuurt", Amsterdam-Zuid. Het complex werd in twee fasen gebouwd in de Nieuwe Pijp. Allereerst werd rond 1913 gebouwd aan het westelijk eind van de Tolstraat, Amsterdam bouwde hier vanaf de Amstel het land in. De Algemene Woningbouw Vereniging had hier grond (vermoedelijk in erfpacht) en schakelde architect Hendrik Petrus Berlage in voor de bouw van een aantal portiekwoningen, in de 21e eeuw bekend onder Tolstraat 31-51 (midden in het blok). Een paar jaar later (1917) vroeg dezelfde woningbouwvereniging toestemming om ook de aanpalende hoek van de Tolstraat en Nieuwe Tolstraat te mogen bebouwen. Die hoek werd een scherpe hoek en daar was men in De Pijp wel aan gewend, zie bijvoorbeeld het bekende gebouw De Punt. Deze hoek werd vervolgens ontwerpen door Hendrik Petrus Berlage en Jop van Epen, beide architecten hadden en hebben een uitgebreid oeuvre bij die woningbouwvereniging. Zij kwamen hier niet met een gebouw met een taartpuntachtige plattegrond, maar een serie woningen waarbij de zijgevel van de Nieuwe Tolstraat tevens dienst doet als voorgevel van de Tolstraat. In 1917 kregen de woningen hun huisnummer; in 1919 kreeg de Nieuwe Tolstraat haar nieuwe naam Pieter Aertszstraat. Bij de weging of dit complex in aanmerking kon komen voor een status van gemeentelijk monument werd genoteerd dat: Berlage en Van Epen een sober woonblok neer lieten zetten zonder franjes aan de gevel; een overheersende daklijst is geplaatst de wooneenheden qua plattegrond in elkaar grijpen waardoor minder grondoppervlak nodig was. Met het oog gezien zijn er andere opvallende kenmerken. De portiekdeuren zijn okergeel, hetgeen afsteekt tegen het bruine baksteen. De erkers boven de toegangsdeuren worden gedragen door grijs natuursteen, hetgeen ook afsteekt tegen het baksteen. In de straat zijn vier bouwlagen zichtbaar terwijl het bouwwerk op de hoek er vijf heeft. Er werd ook geconstateerd dat er later aan het ontwerp enige concessies moest doen vanwege privacyregels. Bij oplevering moesten alle etagebewoners gebruik maken van dezelfde brievenbus. Dat werd eind 20e eeuw een ongewenste situatie; er werden metalen boxen bij de deuren (in het gehele complex) geplaatst. De manier van volbouwen vanaf de Amstel had tot resultaat dat Tolstraat 21 onderdeel van het complex het laagste huisnummer is aan de straat.

Het Dora Tamanaplein is een plein in Amsterdam-Zuid.

Dr. F.M. Wibaut is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuid. Het betreft een beeldportret van Floor Wibaut. Het is een hoeksteen op de plek waar de bebouwing van het Henriëtte Ronnerplein (even huisnummers) overgaat in dat van de Henriëtte Ronnerstraat. Bijzonder aan het beeld is dat de eerste versie al werd geplaatst tijdens het leven van de politicus. Het beeld refereerde aan zijn wethouderschap.

De Terreinafscheiding Tolstraat is een hekwerk aan de noordelijke gevelwand van de Tolstraat in Amsterdam-Zuid. Deze terreinafscheiding werd rond 1907 neergezet om de begrenzing aan te geven wat nog openbaar gebied was in de Tolstraat en wat het fabrieksterrein was van Koninklijke Asscher Diamant Maatschappij (toen nog niet koninklijk) was. Overigens was aan de andere zijde van het hek alleen de straat te zien; bebouwing kwam pas weer later. Het hekwerk bestaat uit een stenen onderlaag met daarop staande metalen kolommen waartussen metalen hekwerken zijn geplaatst. Het geheel heeft drie doorgangen met dubbele deuren naar het complex; een nabij de voormalige portiersloge (Tolstraat 203), één voor de westelijke vleugel als ook één in de noordwesthoek van het perceel (ingang Dora Tamanaplein). Hekwerken en deuren zijn opgebouwd uit traliewerken bijeen gehouden door drie horizontale verbanden. Op de middelste en bovenste liggers zijn driepuntige objecten gezet, vermoedelijk tegen over- en doorklimmen. Het hekwerk wordt overeind gehouden door diagonaal geplaatste trekstangen op gemetselde voetstukken. Het hekwerk werd op 23 december 2004 opgenomen in het rijksmonumentenregister (nr. 527802) als onderdeel van het totale complex (nr. 527799). Het heeft volgens dat register een historich-functioneel belang binnen het totaalpakket. Of het hekwerk ook ontworpen is door centraal architect Gerrit van Arkel is niet bekend. In het verleden waren de dubbele deuren opgehangen aan stenen kolommen met een bekroning, behalve die aan de Rustenburgerdwarsstraat. Ze zouden tussen 1955 en 1978 verwijderd zijn.

Sint Willibrordusstraat 1-13 te Amsterdam is een strook bebouwing aan de Sint Willibordusstraat in de Willibrordusbuurt in Amsterdam-Zuid. De strook betreft twee gemeentelijke monumenten (nrs. 222070 en 222071)

De Sint-Willibrordus(kerk) buiten de Veste was een rooms-katholieke parochiekerk in Amsterdam, gelegen op de hoek van Amsteldijk en Ceintuurbaan in De Pijp, stadsdeel Amsterdam Oud-Zuid. Het was de grootste kerk van architect Pierre Cuypers. Er is, met tussenpozen, tussen 1871 en 1924 aan de kerk gebouwd. In de beginjaren van de twintigste eeuw werkt ook zijn zoon, de architect Jos Cuypers, aan de kerk. De kerk is gebruikt van 1873 tot 1966 en werd daarna gesloopt. De parochie verhuisde naar een gebouw dat bekendstaat als "Afrikahuis".

Gezicht op Amsterdam vanaf de Amsteldijk is een schilderij van Jacob van Ruisdael in het Amsterdam Museum.