Heiliglanden

Verwey Museum Haarlem is een museum in Haarlem over de historie en het culturele erfgoed van Haarlem en Zuid-Kennemerland. Het stadsmuseum is gevestigd in het historische centrum van Haarlem aan het Groot Heiligland 47, schuin tegenover het Frans Hals Museum en naast het ABC Architectuurcentrum Haarlem.

Het Groot Heiligland is een straat in de Noord-Hollandse stad Haarlem. De straat is gelegen in het stadsdeel Haarlem-Centrum, wijk Oude Stad en de buurt Heiliglanden. De straat verbindt de Gedempte Oude Gracht met de Gasthuisvest en ligt in het verlengde van de Schagchelstraat, die vanaf de kruising met de Anegang en Warmoesstraat loopt. Parallel aan de straat loopt ten westen het Klein Heiligland. Deze twee straten zijn met elkaar verbonden door middel van de Friesepoort, Omvalspoort, Ravelingsteeg en het Nieuw Heiligland. De straat is vooral bekend vanwege zijn musea. Onder andere het Frans Halsmuseum en het Museum Haarlem hebben er hun toegang aan de straat.

Het Frans Hals Museum (vroeger Stedelijk Museum van Haarlem) is een Nederlands museum in de Noord-Hollandse stad Haarlem, opgericht in 1862, dat bekendstaat als het kunstmuseum van Haarlem. De collectie is gebaseerd op de rijke verzameling van de stad zelf, die vanaf de 16de eeuw is opgebouwd. Het museum bezit honderden schilderijen, waaronder meer dan een dozijn van Frans Hals, aan wie het museum zijn naam dankt. Het Frans Hals Museum heeft twee historische locaties in de Haarlemse binnenstad: de hoofdlocatie aan het Groot Heiligland en Locatie Hal aan de Grote Markt, samengesteld uit de naast elkaar gelegen 17de-eeuwse Vleeshal en 19de-eeuwse Verweyhal. Aan het Groot Heiligland staat het 17de-eeuwse Oudemannenhuis met regentenkamers. Hier bevinden zich de beroemde schilderijen van Frans Hals en andere oude, moderne en hedendaagse kunst en het museumcafé. In Locatie Hal worden regelmatig tentoonstellingen met moderne en hedendaagse kunst georganiseerd.

Hof is een museumgebouw gebouwd in 1913 in Haarlem in gebruik door het Frans Hals Museum voor het tentoonstellen van hun collectie van de Gouden Eeuw. Het complex is gebouwd rondom het hoofdgebouw en tuin van het voormalige Oudemannenhuis aan het Groot Heiligland. Het gebouw is in vroeg-17e-eeuwse stijl historiserend gebouwd naar een ontwerp van stadsarchitect Lucas Christiaan Dumont op de historische plattegrond. Op 14 mei 1913 werd het museum geopend. Het Stedelijk Museum werd later genoemd naar Haarlems beroemdste kunstenaar: Frans Hals. De gemeente kocht in 1908 het Oudemannenhuis van de kerk om er de stedelijke kunstcollectie onder te brengen die voorheen tentoongesteld werd in het stadhuis. Het hoofdgebouw werd hierbij behouden. De vleugels van het gebouw werden gesloopt en in neorenaissancestijl weer opgebouwd naar een ontwerp van stadsarchitect L.C Dumont. De oorspronkelijke plattegrond, de toegangspoort en het hoofdgebouw bleven gehandhaafd.

Het Oudemannenhuis in Haarlem was een bejaardenhuis voor mannen aan het Groot Heiligland, dat in 1609 in gebruik werd genomen. In het gebouw is sinds 1913 het Frans Hals Museum gevestigd. Het Oudemannenhuis was geen armlastige instelling, getuige de toegangspoort, die is versierd met pilasters, een cartouche met wapenschilden en bovenop een beeld van een oude man. Het oudemannenhuis werd destijds zo mooi gevonden dat men schreef: het ‘Oldemannenhuys schijnt veel eerder een Paleis van een Prince’. Het gebouw lag rondom een binnentuin, die in 17e-eeuwse stijl is aangelegd. Ook de typisch Hollandse trapgevels herinneren aan die periode.

Het Vrouwe- en Antonie Gasthuys is een Haarlems hofje, het hofje is te vinden aan het Klein Heiligland te Haarlem. Het hofje is een samenvoeging van twee gasthuizen, een plek waar reizigers één of meerdere nachten konden overnachten. Van gasthuizen werd vooral gebruikgemaakt door pelgrims, daarom werd het stichten van een gasthuis gezien als een goede daad.

Gezicht Haarlem is een van rijkswege beschermd stadsgezicht in Haarlem in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De procedure voor aanwijzing werd gestart op 15 juni 1982. Het gebied werd op 5 december 1990 definitief aangewezen. Het beschermd gezicht beslaat een oppervlakte van 268,7 hectare. Panden die binnen een beschermd gezicht vallen krijgen niet automatisch de status van beschermd monument. Wel zal de gemeente het bestemmingsplan aanpassen om nieuwe ontwikkelingen in het gebied te reguleren. De gezichtsbescherming richt zich op de stedenbouwkundige en cultuurhistorische waardering van een gebied en wil het toekomstig functioneren daarvan veiligstellen.

De Egelantier, het voormalige Sint Elisabeth Gasthuis of Groote Gasthuis, en van 1973 tot 1991 Elisabeth Gasthuis (EG), is een voormalig ziekenhuiscomplex aan de Gasthuisvest in de Nederlandse stad Haarlem. Het gebouwencomplex huisvestte omstreeks 1990 onder meer Museum Haarlem en het ABC Architectuurcentrum. Door de stadsbrand van 1576 werd het Oude Gasthuis op de Botermarkt in de as gelegd, net als een groot deel van de rest van de stad. Hierna mocht er van het stadsbestuur een nieuw ziekenhuis aan de Gasthuisvest en het Groot Heiligland gebouwd worden dat in 1581 officieel in gebruik werd genomen. In 1973 verhuisde het ziekenhuis naar Schalkwijk en veranderde de naam in Elisabeth Gasthuis (EG). Dit ziekenhuis is in 1991 gefuseerd met twee andere ziekenhuizen tot het Kennemer Gasthuis, dat op zijn beurt in 2015 fuseerde met het Spaarne Ziekenhuis tot het Spaarne Gasthuis. In juni 2021 werd bekend dat de ontwikkelcombinatie van Lingotto en Amsterdam Village Company het gebouw hebben verworven nadien het door de gemeente te koop was gezet. Het gebouw zal worden ontwikkeld tot boetiekhotel met 95 kamers. Hiernaast worden een cultureel programma, een café-restaurant en tien woningen voor kunstenaars in het gebouw gerealiseerd. Het ontwerp van deze renovatie is van de hand van MNNR architects in samenwerking met archivolt architecten.

De Luxor was een bioscoop in de Nederlandse stad Haarlem. De bioscoop was sinds 1920 gevestigd in het centrum van de stad aan de Grote Houtstraat. Even verderop in dezelfde straat zat de Cinema Palace. De Luxor was ontworpen door Martin Kuyper, die voorafgaand ook het Bouwmeester Theater in Rotterdam, de Cinéma Américain in Den Haag en de Flora in Enschede heeft ontworpen. De bioscoop had in 1990 zo’n 407 zitplaatsen en sloot in 1995 zijn deuren. Nadat het gebouw de functie als bioscoop verloor, heeft het verschillende kledingwinkels gehuisvest.

De Gasthuissingel is een singel en straat in de Noord-Hollandse stad Haarlem. De singel maakte deel uit van vestingwerken van Haarlem, die de stad in vroegere tijden moesten beschermen tegen indringers. Deze singelgracht loopt vanaf de Raamsingel nabij de Grote Houtbrug en Houtplein naar de Kampersingel, nabij de Kleine Houtbrug. Langs de noordelijke zijde ligt in het centrum van Haarlem het voormalig complex van het Sint Elisabeth Gasthuis dat hier vanaf 1581 tot 1973 zijn vestiging nam. Eerder was het gelegen aan de Botermarkt nabij het Claraklooster, waar het tot 1576 gevestigd was tot de grote stadsbrand van 1576 het complex in de as legde. Hedendaags gaat dit ziekenhuis verder als het Spaarne Gasthuis.

Restaurant Olivijn van Menno Post werd geopend in juli 2018. In de Michelingids van 2019 werd Olivijn onderscheiden met een Michelinster.

De Bank van Lening in Haarlem is een voormalige bank van lening, werd ook wel een lommerd genoemd. Het pand betreft een rijksmonument.