Haak en oog

Brug 1373 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Brug 1373 werd gebouwd als kunstwerk ter begeleiding van de Wisseloordmetrobrug. Die laatste is bestemd voor de metrolijn 54 en sinds 1997 ook metrolijn 50, die hier het Wisseloordpad kruisen. Er werd ervoor gekozen om ook het autoverkeer in de Westbroekstraat middels een viaduct over dat pad te geleiden. Daar waar de architecten van de metrobruggen bekend zijn, Sier van Rhijn en Ben Spängberg, is dat voor dit verkeersviaduct niet zo. Aangezien het viaduct in dezelfde tijd gebouwd is als de metrobrug en hetzelfde uiterlijk heeft (zie brugpijlers en randschilden) zijn de genoemde heren waarschijnlijk ook verantwoordelijk voor deze brug. Bovendien ligt het metrostation, ontworpen door Van Rhijn en Spängberg, gedeeltelijk op de Wisseloordmetrobrug. Het bouwwerk werd in juli 1982 opgeleverd. De randschilden kregen vermoedelijk later een gele kleur.

De Wisseloordmetrobrug (brug 1627) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het bouwwerk bestaande uit twee enkelvoudige metroviaducten werd in de periode 1978-1982 aangelegd voor de Amsterdamse Metrolijn 54, toen nog als onderdeel van de Oostlijn Geinlijn geheten. Sinds 1997 rijdt de metrolijn 50 ook over het viaduct. Het ontwerp was afkomstig van Sier van Rhijn en Ben Spängberg van de Dienst de Publieke Werken, die alle kunstwerken etc. voor die lijn verzorgden. Anders dan andere viaducten in de metrolijn werd dit viaduct pas later gebouwd, toen de metro hier haar definitieve eindhalte kreeg. Van Rhijn en Spängberg gaven voor die lijn een totaalconcept af, kunstwerken en stations lijken uiterlijk dan ook sprekend op elkaar. De architecten wonnen er de betonprijs mee. Kenmerkend zijn de balustrades bestaande uit schildachtige elementen, hier geel geschilderd. De brugpijlers wijken hier af van de vorm die ze “normaliter” (T-vorm) hebben in de Metrolijn 54. De naam van het viaduct kwam pas weer veel later. Vanaf 2016 is de gemeente Amsterdam bezig kunstwerken een naam te geven om opgenomen te worden in de Basisadministratie Adressen en Gebouwen, zodat ze eenvoudiger terug te vinden zijn; een brugnummer is daarvoor niet voldoende. Op 21 november 2017 besloot de gemeenteraad de meeste kunstwerken in de metrolijnen te vernoemen, meestal naar de onderliggende weg. Naamgever van brug 1627 werd het onderliggende Wisseloord, Wisseloordpad en Wisseloordplein. Zij zijn op 3 juni 1982 vernoemd Wisseloord, een herenhuis nabij ’s Gravenland/Hilversum. In het oostelijk landhoofd is de westelijk in- en uitgang verwerkt van Metrostation Gein. Naast het spoorviaduct ligt brug 1373 voor verkeer. Ten zuiden van het bruggenstelsel staat het beeld Haak en oog van Wendela Gevers Deynoot.

Gein is een station van de Amsterdamse metro, gelegen in de gelijknamige wijk in het stadsdeel Amsterdam-Zuidoost. Het station was al in 1975 in ruwbouw gereed en lag zeven jaar in het niemandsland in een kale vlakte. Het bovengrondse metrostation opende op 27 augustus 1982 als zuidoostelijk eindpunt van Geinlijn 54; sinds 28 mei 1997 wordt station Gein ook bediend door Ringlijn 50, die hier zijn tracé met lijn 54 deelt. De naam Gein verwijst naar het gelijknamige riviertje dat tussen Abcoude en de Gaasp stroomt. Het metrostation ligt op de Wageningenmetrobrug (brug 1629) boven de Wageningendreef en heeft een eilandperron. Het station kent twee uitgangen. Aan de zijde van de westelijke uitgang bevindt zich het gelijknamige winkelcentrum. In de oostelijke stationshal hangt een van de twee herinneringsplaquettes voor de Betonprijs, die in 1981 aan de gehele architectuur en infrastructuur van de Oostlijn werd toegekend. Voorbij het station ligt een opstelterrein met vier sporen. Op 15 januari 1983 brandde de helft van een metrostel van de Geinlijn door brandstichting volledig uit waarbij ook het houten dak op het viaduct voor een deel werd verwoest en moest worden herbouwd.

Gein is een woonwijk in Amsterdam-Zuidoost in het stadsdeel Gaasperdam. De naam van de wijk is ontleend aan het ten oosten van de wijk lopende riviertje Gein. De eerste woningen werden opgeleverd in 1982 en de wijk was eind jaren 1980 grotendeels voltooid. De wijk is gebouwd in de Polder Gein en Gaasp en wordt aan de zuid- en oostkant begrensd door de provinciegrens tussen Noord-Holland en Utrecht met De Hoge Dijk en de Gaasperzoom. De westzijde grenst aan de wijk Reigersbos. Aan de noordzijde grenst de wijk aan de Gaasperplas. Die plas is ontstaan door de zandwinning die voor Amsterdam-Zuidoost nodig was. Het nabijgelegen Gaasperpark werd aangelegd tussen 1977 en 1982 voor de in dat laatste jaar gehouden Floriade. Na afloop van de Floriade werden bijna alle toevoegingen verwijderd, zodat een eenvoudiger stadspark overbleef. Aan de Gaasperplas bevinden zich een jachthaventje en meerdere ligweides. Naast de Gein-wijk ligt kinderboerderij 't Brinkie.

De Wageningenmetrobrug (brug 1629) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het bouwwerk bestaande uit twee enkelsporige metroviaducten werd in de periode 1970-1975 aangelegd voor de Amsterdamse metrolijn 54, toen nog als onderdeel van de Oostlijn Geinlijn geheten en sinds 1997 ook voor metrolijn 50. Het ontwerp was afkomstig van Sier van Rhijn en Ben Spängberg van de Dienst de Publieke Werken, die alle kunstwerken etc. voor die lijn verzorgden. Aangezien de bebouwing van Amsterdam Zuidoost hier pas veel later zou arriveren, lagen de viaducten hier jaren als wit vlakken in het niemandsland. Eerst rond 1980 begon men het werk af te ronden en werd ook gebouwd aan het metrostation Gein, het station ligt deels op het viaduct. Van Rhijn en Spängberg gaven voor die lijn een totaalconcept af, kunstwerken en stations lijken uiterlijk dan ook op elkaar. De architecten wonnen er de betonprijs mee. Kenmerkend zijn de T-vormige brugpijlers en de balustrades bestaande uit schildachtige elementen. Het kunstwerk is op de Maria Snelmetrobrug (brug 1630) na het laatste kunstwerk in de lijn. Naamgever van brug 1629 is de onderliggende Wageningendreef (naamgegeven 25 juni 1975, maar dan voor de tekentafel) vernoemd naar de stad Wageningen. Ten noorden van het station zijn meerdere straten etc. vernoemd naar Gelderse plaatsen. De Wageningendreef is een van de verkeersaders, die toe- en afvoer moet verwerken van de aangesloten woonwijken, die als een soort erfjes verspreid liggen. Op 15 januari 1983 brandde de helft van een metrostel van de Geinlijn door brandstichting volledig uit waarbij ook het houten dak op het viaduct vlam vatte en voor een deel werd verwoest en moest worden herbouwd. De naam van het viaduct kwam pas weer veel later. Vanaf 2016 is de gemeente Amsterdam bezig kunstwerken een naam te geven om opgenomen te worden in de Basisadministratie Adressen en Gebouwen, zodat ze eenvoudiger terug te vinden zijn; een brugnummer is daarvoor niet voldoende. Op 21 november 2017 besloot de gemeenteraad de meeste kunstwerken in de metrolijnen te vernoemen, meestal naar de onderliggende weg. Onder het viaduct is een halte van bus 47.

De Vreeswijkmetrobrug (brug 1626) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het bouwwerk bestaande uit een dubbelsporig metroviaduct werd in de periode 1978-1982 aangelegd voor de Amsterdamse Metrolijn 54, toen nog als onderdeel van de Oostlijn Geinlijn geheten. Sinds 1997 rijdt de metrolijn 50 ook over het viaduct. Het ontwerp was afkomstig van Sier van Rhijn en Ben Spängberg van de Dienst de Publieke Werken, die alle kunstwerken etc. voor die lijn verzorgden. Anders dan andere viaducten in de metrolijn werd dit viaduct pas later gebouwd, toen de metro hier haar definitieve eindhalte kreeg. Van Rhijn en Spängberg gaven voor die lijn een totaalconcept af, kunstwerken en stations lijken uiterlijk dan ook sprekend op elkaar. De architecten wonnen er de betonprijs mee. Kenmerkend zijn de balustrades bestaande uit schildachtige elementen. De naam van het viaduct kwam pas weer veel later. Vanaf 2016 is de gemeente Amsterdam bezig kunstwerken een naam te geven om opgenomen te worden in de Basisregistratie Adressen en Gebouwen, zodat ze eenvoudiger terug te vinden zijn; een brugnummer is daarvoor niet voldoende. Op 21 november 2017 besloot de gemeenteraad de meeste kunstwerken in de metrolijnen te vernoemen, meestal naar de onderliggende weg. Naamgever van brug 1626 werd het onderliggende Vreeswijkpad. Dat op 3 juni 1982 haar naam kreeg en vernoemd is naar Vreeswijk. Naar datzelfde pad is ook de Vreeswijkbrug (een verkeersbrug) vernoemd.

Brug 1384 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. De betonnen brug uit 1982 zorgt voor de verbinding tussen het Wamelplein en Vreeswijkpad enerzijds en de kade van de Wilnisgracht anderzijds en voert over diezelfde gracht; alles in de wijk Gein. De vaste brug werd aangelegd in het kader van de gescheiden verkeersstromen in de wijk Zuidoost. Gemotoriseerd verkeer rijdt daarbij op brede dreven op dijklichamen; voetgangers en fietsers bewegen zich op maaiveldniveau. Brug 1384 ligt dan ook op maaiveldniveau. Het ontwerp van de brug was in handen van de zelfstandig architect en kunstenaar Dirk Sterenberg werkend vanuit Hoorn voor de Dienst der Publieke Werken. Hij ontwierp voor Zuidoost diverse types brug, waarvan er van deze ettelijke in de wijk te vinden zijn (zie bijvoorbeeld brug 1348 en brug 1385). Ze zijn te herkennen aan de bijna artistieke sculpturen die de combinatie leuningen en banken in de balustraden op hun plaats houden. De brug draagt de kleuren grijs en blauw.

Brug 1385 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. De betonnen brug uit 1982 zorgt voor de verbinding tussen het Wamelplein en de kade van de Wilnisgracht en voert over diezelfde gracht; alles in de wijk Gein. De vaste brug werd aangelegd in het kader van de gescheiden verkeersstromen in de wijk Zuidoost. Gemotoriseerd verkeer rijdt daarbij op brede dreven op dijklichamen; voetgangers en fietsers bewegen zich op maaiveldniveau. Brug 1385, alleen toegankelijk voor voetgangers, ligt dan ook parallel aan de verkeersbrug Vreeswijkbrug (brug 1375) in de Wageningendreef. Het ontwerp van de brug was in handen van de architect en kunstenaar Dirk Sterenberg werkend bij of voor de Dienst der Publieke Werken. Hij ontwierp voor Zuidoost diverse types brug, waarvan er van deze ettelijke in de wijk te vinden zijn (zie bijveerbeeld brug 1348 en brug 1384). Ze zijn te herkennen aan de bijna artistieke sculpturen die de combinatie leuningen en banken in de balustraden op hun plaats houden. De brug draagt de kleuren grijs en blauw.

De Vreeswijkbrug (brug 1375) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Alle bruggen in de 1300-serie liggen in die wijk. De vaste brug werd in 1982 neergelegd in de Wageningendreef over een gracht, die ten westen van de brug de aanduiding Wilnisgracht heeft. Bovendien ligt ze als gevolg van gescheiden verkeersstromen ten noorden van die gracht ook over het Vreeswijkpad (voet- en fietspad). Voetgangers en fietsers moeten gebruik maken van brug 1385 en brug 1485, die parallel aan de Vreeswijkbrug maar op maaiveldniveau liggen. Ten zuiden van de brug heeft de gemeente Amsterdam het idee van scheiding van snel en langzaam verkeer deels losgelaten; al het verkeer bevindt zich dan op maaiveldniveau. Dat laatste was tevens noodzakelijk om de Wageningendreef 200 meter zuidelijker onder de Wageningenmetrobrug te laten duiken. De brug is ontworpen door Dirk Sterenberg van de Dienst der Publieke Werken, die talloze bruggen voor Amsterdam Zuidoost ontwierp. De brug vertoont overeenkomsten met andere bruggen van Sterenberg in de kanteelachtige balustrade; deze zijn bijvoorbeeld ook te vinden bij de RAI Amsterdam. De kantelen zijn beschilderd in de kleur blauw met een oranje bovenrand. Ten opzichte van andere bruggen in Zuidoost met vrij strakke architectuur heeft Sterenberg zich uitgeleefd in de brugpijlers in de vorm van Romaanse bogen, die paste hij eerder toe in de Holendrechtpleinbrug uit 1976/1977. Daarover liggen de betonnen liggers. De brug werd tegelijkertijd gebouwd met de Stoutenburgbrug (brug 1376), Woudrichembrug (1377) en brug 1378; alle bruggen in de Wageningendreef en haar vervolg Schoonhovendreef. De brug ging vanaf oplevering naamloos door het leven, maar kreeg op 30 augustus 2018 haar naam in een hele serie vernoemingen van soortgelijke bruggen in Zuidoost. De brug werd daarbij via het Vreeswijkpad indirect vernoemd naar Vreeswijk. Bus 47 rijdt over de brug. Amsterdam Zuidoost kent ook de Vreeswijkmetrobrug.

Brug 1383 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. De brug maakt deel uit van het voet- en fietspadensysteem in de wijk Gein I-IV. Die wijken werden ingericht rond 1982. Zelfstandig architect Dirk Sterenberg ontwierp vanuit Hoorn voor de Dienst der Publieke Werken talloze bruggen alleen bestemd voor voetgangers en fietsers, zo ook deze brug 1383. Ze is gelegen tussen de bebouwing van de Voorthuizenstraat en steekt een gracht over naar het Wamelplein. Brug 1383 is er één vanuit een serie die allemaal hetzelfde uiterlijk hebben. Per twee pijlers is er een aan de onderzijde een afgerond juk geplaatst die de liggers draagt. De brug kreeg in 1982 stevige dikke houten balken als leuning en ook de borstweringen zijn elders in Reigersbos bij tientallen bruggen te vinden, zoals bij de Jean-Paul Sartrebrug (brug 1264) en brug 1358. Brugdek en leuningen waren niet bestand tegen het Nederlandse weer. De bovenbouw, origineel bestaand uit rode beschilderde balken, werd begin 21e eeuw vervangen door slankere leuningen naar model van Haasnoot Bruggen, die relatief veel bruggen bouwde en vernieuwde in Amsterdam.

Brug 1485 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost, wijk Gein, buurt Gein Noordoost. De brug ligt over een afwateringstocht/sloot die tussen het Vreeswijkpad en het Gerrit van den Boschpad loopt. Ten noorden van die tocht zijn straten en pleinen vernoemd naar plaatsnamen (Vreeswijk, ten zuiden kregen straten en pleinen vernoemingen naar verzetsstrijders (Gerrit van den Bosch, communist, 1911-1944). In 1982 maakte architect Dirk Sterenberg van de Dienst der Publieke Werken het ontwerp voor deze oeververbinding. Het maakte deel uit van een pakket aan bruggen in de wijken Gein III en IV, allemaal van de hand van Sterenberg, zie bijvoorbeeld ook de Jos Gemmekebrug. De brug steunt op betonnen landhoofden met dito borstweringen. Om de overspanning te dragen zijn vier betonnen brugpijlers neergezet met daarover twee jukken. De overspanning wordt gedragen door houten balken waarover een houten loopdek met split tegen de gladheid. De brug heeft begin 21e eeuw een nieuwe houten overspanning gekregen waarbij de oorspronkelijke dikhouten groen geschilderde leuningen vervangen zijn door een slankere opbouw. De brug heeft drie doorvaarten, waarvan de middelste 5,25 meter breed is; doorvaart is echter theoretisch; er is in de onderliggende ondiepe sloot geen scheepvaart mogelijk. De brug op maaiveldniveau ligt parallel aan de Vreeswijkbrug, die voor gemotoriseerd verkeer is bestemd en in een dijklichaam ligt.

Het Jan Schaeferpad is een voet- en bijbehorend fietspad in Amsterdam-Zuidoost. De gemeente Amsterdam vernoemde twee objecten binnen de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG) naar Jan Schaefer. Er is de Jan Schaeferbrug en het Jan Schaeferpad, benoemd op 11 juli 2000. De politicus bemoeide zich een belangrijk deel van zijn leven met stadsvernieuwing, zowel op plaatselijk als landelijk niveau. De brug is gelegen in Amsterdam-Centrum; het pad in Amsterdam-Zuidoost. Het pad is een van de voet- en fietspaden die de wijk Gein van noord naar zuid doorsnijden. Het maakt deel uit van de gescheiden verkeersstromen die hier door de gemeente toegepast is. Echter anders dan elders in Zuidoost liggen de wegen voor die verkeerstromen hier gelijkvloers. Het Jan Schaeferpad begint in het gedeelte van het Gaasperpark dat ten zuiden van de Gaasperplas ligt. Het loopt vervolgens zuidwaarts door buurten die vernoemd zijn naar verzetsstrijders. Het steekt daarbij middels brug 1479 een afwateringstocht over en voert dan onder de Maria Snelmetrobrug. Daarna gaat het over brug 1462 de buurt in met straten die vernoemd zijn naar wethouders. Het Jan Schaeferpad eindigt op het Steengroevenpad bij een waterweg die de gemeentegrens vormt tussen Amsterdam en de De Ronde Venen (Hollandsche Kade). Dat gebied is een corridor tussen recreatieparken De Hoge Dijk en Gaasperzoom. In tegenstelling tot hetgeen zijn eerder genoemde vakgebied doet vermoeden, staat aan het pad geen enkel gebouw; er zijn geen adressen aan het pad, dat derhalve ook geen postcode heeft. Bijzonder aan het pad is dat op de naambordjes zijn wellicht bekendste uitspraak is genoteerd: "In gelul kan je niet wonen".