Zuidschalkwijk

Het Fort bij Vijfhuizen is een fort van de Stelling van Amsterdam. Het is gelegen bij Vijfhuizen aan de westrand van de Haarlemmermeer tussen Haarlem en Hoofddorp. De Stelling van Amsterdam was een verdedigingslinie, gelegen op 10 tot 15 kilometer rond het centrum van Amsterdam. De stelling is 135 kilometer lang, bevat 42 forten en is aangelegd van 1880 tot 1920. Kort na 1950 raakte het fort in onbruik als verdedigingswerk. Primair was de Stelling van Amsterdam een waterlinie. In geval van vijandelijkheden zouden grote delen van het gebied rond Amsterdam onder water worden gezet. De vijand zou dan niet kunnen oprukken. Amsterdam zou fungeren als een zogenaamd nationaal reduit, oftewel als het laatste bastion van Nederland. De aanleg van de Stelling van Amsterdam werd geregeld in de Vestingwet van 1874. Vanaf het fort loopt de Geniedijk Haarlemmermeer dwars door de Haarlemmermeerpolder. Deze dijk maakte het mogelijk het zuidelijk deel van de polder onder water te zetten terwijl het noordelijk deel voedsel voor Amsterdam kon blijven produceren. Buiten de ring van de Stelling van Amsterdam werden grote gebieden onder water gezet. Deze ring van polders, wallen en sluizen zorgde voor een waterlinie. Deze waterlinie was ongeveer 50 cm diep. Te diep voor paard en wagens en de eerste auto's, maar diep genoeg om hekjes en andere obstakels niet te zien. Te ondiep om er met boten door heen te varen. Het fort is gelegen aan de rand van het oude Haarlemmermeer. Het terrein van het fort en het voorterrein zou droog blijven staan. De forten van de Stelling van Amsterdam werden gesitueerd op plaatsen waar de waterlinie wordt doorkruist door dijken, wegen of spoorlijnen. Op die plaatsen zou de oprukkende vijand niet door het water worden tegengehouden, zodat hij op deze plekken onder vuur genomen moest kunnen worden. In het militaire jargon stonden deze wegen etc. bekend als accessen. Omdat bij het Fort bij Vijfhuizen het gebied dat droog zou blijven staan vrij breed is heeft men een dubbele slotgracht aangebracht Het fort heeft nog een prachtig gerestaureerde Genieloods uit 1897. Dit is de laatste nog bestaande metalen Genieloods van de Stelling van Amsterdam. De loods diende voor opslag van kanonnen, die elders in de Stelling gebruikt konden worden. Als de vijand aanviel, en de stelling in gereedheid gebracht moest worden, moest de Genieloods worden afgebroken. Daarom is de loods demontabel gemaakt. Het fort bij Vijfhuizen was de proeftuin voor de oorspronkelijke beplanting. Mede daarom was hier de Militaire Boomkwekerij gevestigd. Het doel was het kweken van bomen (en struiken) om te gebruiken op en bij de forten. Het fortcomplex is in 2002 gerestaureerd naar het restauratie-herbestemmingsplan van architect Jan Boot (1960).

Het Floriaduct is een aquaduct in Noord-Holland. Het is in 2001 aangelegd en in gebruik als een busbaan dat onderdeel is van de destijds zogeheten Zuidtangent. Het aquaduct loopt onder de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder door en verbindt Vijfhuizen in Haarlemmermeer met Schalkwijk in Haarlem. Het Floriaduct werd in juli 2001 geopend. In de Haarlemmermeer ligt het aquaduct dicht bij de Geniedijk en het Fort bij Vijfhuizen die onderdeel zijn van de Stelling van Amsterdam. Door de tunnel rijden bussen van de R-netlijn 300, met als route: Haarlem - Vijfhuizen - Hoofddorp - Schiphol - Amstelveen - Amsterdam-Zuidoost (Station Bijlmer ArenA). Tevens maakt de bijbehorende nachtbus N30 gebruik van het aquaduct.

Meerwijk is een wijk in de Noord-Hollandse stad Haarlem, in het stadsdeel Schalkwijk. De wijk had in 2017 zo’n 8.200 inwoners. De noordelijke grens van de wijk ligt bij de Aziëweg en loopt in het verlengde van deze weg tot aan de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder. In het oosten en zuiden vormt deze ringvaart de grens. In het westen loopt de grens langs de westelijke rand van de Meerwijkplas en volgt hier het Vlinderpad en Bramelpad. Hier gaat de grens de buurt in en volgt daar het Meerwijkpad en de Briandlaan. Dan volgt de grens de Europavaart net ten zuiden van het winkelcentrum. en bij de Europaweg loopt de grens richting het noorden naar de Aziëweg toe. In de wijk ligt het Winkelcentrum Schalkwijk, ook wel Schalkwijk Centrum geheten, dit is het winkelcentrum voor het gehele stadsdeel.

De Vijfhuizerpolder is een polder in de stad Haarlem in Noord-Holland. De polder valt onder het waterschap Hoogheemraadschap van Rijnland. Het grootste gedeelte van de polder is bebouwd met de Haarlemse wijk Meerwijk. Voor de aanleg van de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder lag ook het dorp Vijfhuizen in deze polder. Hedendaags ligt de polder ten westen van het huidige dorp Vijfhuizen in de gemeente Haarlemmermeer. De Vijfhuizer Molen bemaalde deze polder en verving een op 31 december 1859 afgebrande molen.

Station Vijfhuizen is een voormalig spoorwegstation aan de spoorlijn Aalsmeer - Haarlem. Het station, van het Standaardtype HESM, werd geopend op 2 augustus 1912 en gesloten op 1 januari 1936. Het stationsgebouw werd in 1911 gebouwd. Het is na de sluiting ingericht als woonhuis. Bij het station behoorden dubbele wachterswoning, genummerd 10A en 10B en brugwachterswoning 11. Deze zijn in 1911-1912 gebouwd. De dubbele wachterswoning 10A en 10B is nog bewoond, de brugwachterswoning is in januari 2014 gesloopt.

Vijfhuizen is een dorp gelegen in de Nederlandse gemeente Haarlemmermeer (provincie Noord-Holland). Het heeft 4.865 inwoners (op 1 januari 2023). Vijfhuizen ligt aan de noordwestkant van de Haarlemmermeer aan de Ringvaart tegenover Haarlem. Ten zuiden ervan ligt Cruquius, en ten noorden, aan de Ringdijk, Nieuwebrug. De Vijfhuizerbrug verbindt het dorp met Haarlem. Sinds een aantal jaren ligt er langs de Geniedijk een fietspad naar Hoofddorp. De wegen ten oosten van het dorp lopen dood op de Polderbaan van Schiphol.

De Vijfhuizerbrug of Brug Vijfhuizen is een ophaalbrug bij Vijfhuizen over de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder in Noord-Holland. De brug verbindt Haarlemmermeer met de wijk Schalkwijk in de gemeente Haarlem. Voor de inpoldering van de Haarlemmermeerpolder behoorde het gebied aan beide kanten van de huidige brug tot de toenmalige gemeente Zuidschalkwijk. Zo komt het dat terwijl aan de ene kant van de brug het dorp Vijfhuizen ligt, aan de andere, Haarlemse, kant zich het wegje Vijfhuizen en de Vijfhuizer Molen bevinden. Om de Ringvaart te kunnen oversteken lagen er verspreid over de vaart een zestal rolbruggen (Lisserbroek, Bennebroek, Vijfhuizen, Sloten, Aalsmeer en Leimuiden). De plattegrond uit rond 1870 laat ook bij Vijfhuizen ook een rolbrug zien. De rolbrug bestond uit een deel dat op zes wielen over twee balken heen en weer bewogen kon worden. De brug is op een luchtfoto te zien. De brug lag dermate laag over het water, dat bij elk vaartuig de brug open moest voor de scheepvaart. De ophaalbrug is in 1931 gebouwd, grotendeels van hout. Bij een renovatie in 1972 zijn de eikenhouten liggers vervangen door stalen liggers. In 1992 ging het beheer van de brug over van Waterschap Groot Haarlemmermeer naar de gemeente Haarlemmermeer. In 1994 werden de houten leuningen naar de oude toestand hersteld. Vanaf 1994 wordt de brug aangedreven door een elektromotor. In 2000 is de brug gerenoveerd, wat te lezen is op een plaquette op de brug. In 2019 is er sprake van een houten brug en houten remmingswerk, het deel gerelateerd aan het bewegende deel (hameipoort, balans(priemen), ophangstangen en het val) zijn van ijzer of staal. Het val moet bij warm weer door uit de vaart opgepompt water gekoeld worden. In de hameipoort zijn de letters HMP zichtbaar. Omdat de Vijfhuizerbrug nog grotendeels in oorspronkelijke staat is heeft de gemeente Haarlemmermeer deze brug als enige op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst.

De Vijfhuizer Molen is een in 1874 gebouwde poldermolen aan de Vijfhuizen te Haarlem. De Vijfhuizer bemaalde de Vijfhuizerpolder. De molen verving een op 31 december 1859 afgebrande molen. Het is een rietgedekte achtkantige molen van het type grondzeiler met een oud-Hollands wiekenkruis. In 1924 werd vergunning verleend tot de bouw van een woning in de molen. In de woning heeft een groot gezin gewoond. In 1938 werd een elektrisch aangedreven vijzel geplaatst. Bemaling op windkracht bleef mogelijk, wat tijdens de Tweede Wereldoorlog een goede keuze bleek te zijn. Na de Tweede Wereldoorlog werd steeds minder op de wind gemalen en de molen raakte in verval. In 1973 en in de jaren 90 zijn restauraties uitgevoerd die niet het beoogde succes hadden. In 2010 is de staart hersteld, waarna de molen weer goed gekruid kan worden. Het interieur zal worden teruggebracht naar de situatie gedurende de periode dat de molen nog in gebruik was. De Vijfhuizer is te bezoeken wanneer hij draait.

De Spijkerboortbuurtis een buurt in de Haarlemse wijk Meerwijk, in stadsdeel Schalkwijk. De buurt telde zo'n 1.575 inwoners in 2017. In deze buurt ligt aan de noordzijde het Aziëpark.

Het Aziëpark is een stadspark in Schalkwijk, Haarlem gelegen op de randen van de wijken Boerhaavewijk en Meerwijk. Het Park wordt in 2019-2020 opnieuw aangelegd met nieuwe beplanting en geasfalteerde paden. Tevens wordt er een centrale waterpartij aangelegd. Aan de noordzijde van het park ligt de vrij liggende busbaan van de voormalige Zuidtangent waar lijnbus 300 en N30 gebruik van maken. Aan de westzijde van het park ligt het Winkelcentrum Schalkwijk waar de komende jaren woningen en een bioscoop van Kinepolis zullen verijzen. In het Park ligt aan de oostelijke zuidrand een Moskee en een schoolgebouw. Dit schoolgebouw was tot en met 2012 in gebruik door het inmiddels failliete Teyler College en is begin jaren 20 van de 21e eeuw gesloopt. In juni 2019 werd het eerste deel van het vernieuwde stadspark in gebruik genomen.

Damsluis in Haarlemmermeerringvaart is een damsluis die deel uitmaakt van de Stelling van Amsterdam en is gelegen nabij het dorp Vijfhuizen aan de Vijfhuizerdijk. De sluis is begroot of gebouwd in 1888 en had als functie om in oorlogstijd de waterstand van de Liede te beheersen. De damsluis staat op de lijst van provinciale monumenten in Noord-Holland. Naast deze dam aan de Vijfhuizerdijk zijn er ook nog damsluizen gelegen in de Ringvaart nabij Halfweg en in de Fuikvaart in Haarlem.

De Groene Weelde is een recreatiegebied en park in de Haarlemmermeer in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Het gebied ligt tussen Hoofddorp, Cruquius, Vijfhuizen en het stadsdeel Schalkwijk van Haarlem en is in beheer van het Recreatieschap Spaarnwoude en is daarmee ook onderdeel van het recreatiegebied Spaarnwoude. Staatsbosbeheer is de grootste eigenaar van de gronden in dit gebied. Het park beslaat het voormalige Floriade-terrein dat ten westen van de N205, plaatselijk de Drie Merenweg genoemd, ligt. Dit terrein werd gebruikt voor de Floriade 2002. In het park liggen onder andere de Big Spotters Hill, die is aangelegd met grond die vrijkwam door afgravingen voor waterpartijen in dit park. Verder ligt ook in het zuidelijk deel het Prins Bernhardbos. Dit is een circa 40 hectare groot wandelbos. Bij de Geniedijk vindt men het Expo Haarlemmermeer waar ook Buslijn 300, ook wel de Zuidtangent genoemd, een halte heeft. De Groene Weelde is doormidden van een brug in de Geniedijk en een brug over de Drie Merenweg verbonden met de andere gebieden die het Recreatieschap in beheer heeft en is door middel van deze bruggen tevens verbonden met het oostelijk gedeelte van de voormalige Floriade, het Haarlemmermeerse Bos. Jaarlijks (in normale omstandigheden) vindt sinds 2003 eind augustus in dit natuurgebied het festival Mysteryland plaats.