Vijfhuizen (Haarlemmermeer)

De Vijfhuizerbrug of Brug Vijfhuizen is een ophaalbrug bij Vijfhuizen over de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder in Noord-Holland. De brug verbindt Haarlemmermeer met de wijk Schalkwijk in de gemeente Haarlem. Voor de inpoldering van de Haarlemmermeerpolder behoorde het gebied aan beide kanten van de huidige brug tot de toenmalige gemeente Zuidschalkwijk. Zo komt het dat terwijl aan de ene kant van de brug het dorp Vijfhuizen ligt, aan de andere, Haarlemse, kant zich het wegje Vijfhuizen en de Vijfhuizer Molen bevinden. Om de Ringvaart te kunnen oversteken lagen er verspreid over de vaart een zestal rolbruggen (Lisserbroek, Bennebroek, Vijfhuizen, Sloten, Aalsmeer en Leimuiden). De plattegrond uit rond 1870 laat ook bij Vijfhuizen ook een rolbrug zien. De rolbrug bestond uit een deel dat op zes wielen over twee balken heen en weer bewogen kon worden. De brug is op een luchtfoto te zien. De brug lag dermate laag over het water, dat bij elk vaartuig de brug open moest voor de scheepvaart. De ophaalbrug is in 1931 gebouwd, grotendeels van hout. Bij een renovatie in 1972 zijn de eikenhouten liggers vervangen door stalen liggers. In 1992 ging het beheer van de brug over van Waterschap Groot Haarlemmermeer naar de gemeente Haarlemmermeer. In 1994 werden de houten leuningen naar de oude toestand hersteld. Vanaf 1994 wordt de brug aangedreven door een elektromotor. In 2000 is de brug gerenoveerd, wat te lezen is op een plaquette op de brug. In 2019 is er sprake van een houten brug en houten remmingswerk, het deel gerelateerd aan het bewegende deel (hameipoort, balans(priemen), ophangstangen en het val) zijn van ijzer of staal. Het val moet bij warm weer door uit de vaart opgepompt water gekoeld worden. In de hameipoort zijn de letters HMP zichtbaar. Omdat de Vijfhuizerbrug nog grotendeels in oorspronkelijke staat is heeft de gemeente Haarlemmermeer deze brug als enige op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst.

DSOV (Door Sport Ontspanning Vijfhuizen) te Vijfhuizen is een amateurvoetbalclub in Nederland. De selectie speelt in het seizoen 2024/25 in de Tweede klasse zondag van het KNVB-district West-I.

Het Floriaduct is een aquaduct in Noord-Holland. Het is in 2001 aangelegd en in gebruik als een busbaan dat onderdeel is van de destijds zogeheten Zuidtangent. Het aquaduct loopt onder de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder door en verbindt Vijfhuizen in Haarlemmermeer met Schalkwijk in Haarlem. Het Floriaduct werd in juli 2001 geopend. In de Haarlemmermeer ligt het aquaduct dicht bij de Geniedijk en het Fort bij Vijfhuizen die onderdeel zijn van de Stelling van Amsterdam. Door de tunnel rijden bussen van de R-netlijn 300, met als route: Haarlem - Vijfhuizen - Hoofddorp - Schiphol - Amstelveen - Amsterdam-Zuidoost (Station Bijlmer ArenA). Tevens maakt de bijbehorende nachtbus N30 gebruik van het aquaduct.

Station Vijfhuizen is een voormalig spoorwegstation aan de spoorlijn Aalsmeer - Haarlem. Het station, van het Standaardtype HESM, werd geopend op 2 augustus 1912 en gesloten op 1 januari 1936. Het stationsgebouw werd in 1911 gebouwd. Het is na de sluiting ingericht als woonhuis. Bij het station behoorden dubbele wachterswoning, genummerd 10A en 10B en brugwachterswoning 11. Deze zijn in 1911-1912 gebouwd. De dubbele wachterswoning 10A en 10B is nog bewoond, de brugwachterswoning is in januari 2014 gesloopt.

De Vijfhuizer Molen is een in 1874 gebouwde poldermolen aan de Vijfhuizen te Haarlem. De Vijfhuizer bemaalde de Vijfhuizerpolder. De molen verving een op 31 december 1859 afgebrande molen. Het is een rietgedekte achtkantige molen van het type grondzeiler met een oud-Hollands wiekenkruis. In 1924 werd vergunning verleend tot de bouw van een woning in de molen. In de woning heeft een groot gezin gewoond. In 1938 werd een elektrisch aangedreven vijzel geplaatst. Bemaling op windkracht bleef mogelijk, wat tijdens de Tweede Wereldoorlog een goede keuze bleek te zijn. Na de Tweede Wereldoorlog werd steeds minder op de wind gemalen en de molen raakte in verval. In 1973 en in de jaren 90 zijn restauraties uitgevoerd die niet het beoogde succes hadden. In 2010 is de staart hersteld, waarna de molen weer goed gekruid kan worden. Het interieur zal worden teruggebracht naar de situatie gedurende de periode dat de molen nog in gebruik was. De Vijfhuizer is te bezoeken wanneer hij draait.

Het Fort bij Vijfhuizen is een fort van de Stelling van Amsterdam. Het is gelegen bij Vijfhuizen aan de westrand van de Haarlemmermeer tussen Haarlem en Hoofddorp. De Stelling van Amsterdam was een verdedigingslinie, gelegen op 10 tot 15 kilometer rond het centrum van Amsterdam. De stelling is 135 kilometer lang, bevat 42 forten en is aangelegd van 1880 tot 1920. Kort na 1950 raakte het fort in onbruik als verdedigingswerk. Primair was de Stelling van Amsterdam een waterlinie. In geval van vijandelijkheden zouden grote delen van het gebied rond Amsterdam onder water worden gezet. De vijand zou dan niet kunnen oprukken. Amsterdam zou fungeren als een zogenaamd nationaal reduit, oftewel als het laatste bastion van Nederland. De aanleg van de Stelling van Amsterdam werd geregeld in de Vestingwet van 1874. Vanaf het fort loopt de Geniedijk Haarlemmermeer dwars door de Haarlemmermeerpolder. Deze dijk maakte het mogelijk het zuidelijk deel van de polder onder water te zetten terwijl het noordelijk deel voedsel voor Amsterdam kon blijven produceren. Buiten de ring van de Stelling van Amsterdam werden grote gebieden onder water gezet. Deze ring van polders, wallen en sluizen zorgde voor een waterlinie. Deze waterlinie was ongeveer 50 cm diep. Te diep voor paard en wagens en de eerste auto's, maar diep genoeg om hekjes en andere obstakels niet te zien. Te ondiep om er met boten door heen te varen. Het fort is gelegen aan de rand van het oude Haarlemmermeer. Het terrein van het fort en het voorterrein zou droog blijven staan. De forten van de Stelling van Amsterdam werden gesitueerd op plaatsen waar de waterlinie wordt doorkruist door dijken, wegen of spoorlijnen. Op die plaatsen zou de oprukkende vijand niet door het water worden tegengehouden, zodat hij op deze plekken onder vuur genomen moest kunnen worden. In het militaire jargon stonden deze wegen etc. bekend als accessen. Omdat bij het Fort bij Vijfhuizen het gebied dat droog zou blijven staan vrij breed is heeft men een dubbele slotgracht aangebracht Het fort heeft nog een prachtig gerestaureerde Genieloods uit 1897. Dit is de laatste nog bestaande metalen Genieloods van de Stelling van Amsterdam. De loods diende voor opslag van kanonnen, die elders in de Stelling gebruikt konden worden. Als de vijand aanviel, en de stelling in gereedheid gebracht moest worden, moest de Genieloods worden afgebroken. Daarom is de loods demontabel gemaakt. Het fort bij Vijfhuizen was de proeftuin voor de oorspronkelijke beplanting. Mede daarom was hier de Militaire Boomkwekerij gevestigd. Het doel was het kweken van bomen (en struiken) om te gebruiken op en bij de forten. Het fortcomplex is in 2002 gerestaureerd naar het restauratie-herbestemmingsplan van architect Jan Boot (1960).

EXPO Greater Amsterdam, tot midden juni 2022 Expo Haarlemmermeer is onderdeel van vrijetijdsconcern Libéma en in 2002 Floriade-gebouw of dak van Nuon genoemd, is een expositiegebouw met bijhorend terrein bij Vijfhuizen. Het glazen expogebouw werd tijdens de Floriade 2002 opgericht. De tentoonstellingsruimte heeft een oppervlakte van 26.000 m² en beschikt binnen over een auditorium.

Damsluis in Haarlemmermeerringvaart is een damsluis die deel uitmaakt van de Stelling van Amsterdam en is gelegen nabij het dorp Vijfhuizen aan de Vijfhuizerdijk. De sluis is begroot of gebouwd in 1888 en had als functie om in oorlogstijd de waterstand van de Liede te beheersen. De damsluis staat op de lijst van provinciale monumenten in Noord-Holland. Naast deze dam aan de Vijfhuizerdijk zijn er ook nog damsluizen gelegen in de Ringvaart nabij Halfweg en in de Fuikvaart in Haarlem.

De Vijfhuizerpolder is een polder in de stad Haarlem in Noord-Holland. De polder valt onder het waterschap Hoogheemraadschap van Rijnland. Het grootste gedeelte van de polder is bebouwd met de Haarlemse wijk Meerwijk. Voor de aanleg van de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder lag ook het dorp Vijfhuizen in deze polder. Hedendaags ligt de polder ten westen van het huidige dorp Vijfhuizen in de gemeente Haarlemmermeer. De Vijfhuizer Molen bemaalde deze polder en verving een op 31 december 1859 afgebrande molen.

De Eendenkooi Stokman is een eendenkooi, tegenwoordig onderdeel van een klein natuurgebied, bij Vijfhuizen in Noord-Holland. Al sinds 1701 bevindt zich hier, oorspronkelijk op een landtong tussen het Spieringmeer en Haarlemmermeer, een eendenkooi. Sinds 1757 is deze onafgebroken beheerd door de familie Stokman. Bij de inpoldering van het Haarlemmermeer kwam de eendenkooi binnen de Ringvaart te liggen. In 1990 is de grond verkocht aan Landschap Noord-Holland, maar er werken nog steeds Stokmannen als kooiker en terreinbeheerder. Er komen vele soorten bomen en vogels in het gebied voor. Rondleidingen zijn op afspraak te maken tussen half april en eind mei.

Het Nationaal Monument MH17 is een herdenkingsbos met gedenkteken gelegen in het Park Vijfhuizen, bij Vijfhuizen ter nagedachtenis aan de vliegramp MH17 in 2014.

Zuidschalkwijk, oorspronkelijk: Zuid-Schalkwijk, Vijfhuizen en Nieuwerkerk aan de Drecht, is de naam van een ambachtsheerlijkheid ten zuidoosten van Haarlem. Het ambacht maakte deel uit van het baljuwschap Kennemerland. Nadat Nieuwerkerk in de loop van de 17e eeuw stapsgewijs door het Haarlemmermeer was verzwolgen, werd de bestuurszetel verplaatst van Nieuwerkerk naar Zuidschalkwijk. Verder bestond de ambachtsheerlijkheid uit de Verenigde Groote en Kleine Polders met de buurtschap Zuid-Schalkwijk en de Vijfhuizerpolder met de buurtschap Vijfhuizen. Nadat Nederland in 1810 deel was gaan uitmaken van het keizerrijk Frankrijk werden per 1 januari 1812 Haarlemmerliede, Hof Ambacht, Houtrijk, Polanen en Zuidschalkwijk bij Spaarnwoude gevoegd. Na de verdrijving van de Fransen en de stichting van het koninkrijk der Nederlanden werden de meeste Franse hervormingen tenietgedaan. Per 1 mei 1817 werd Zuid-Schalkwijk weer zelfstandig. Nieuwerkerk maakte nog altijd deel uit van de gemeente. Nadat op 16 november 1855 de gemeente Haarlemmermeer was gevormd, met de Ringvaart als grens, werd het gebied van Zuidschalkwijk en Vijfhuizen wat kleiner en van Nieuwerkerk bleef vrijwel niets over. Het restant ging op 27 juni 1863 op in Haarlemmerliede en Spaarnwoude. Bij wet van 19 april 1868 werd het laatste stukje Nieuwerkerk bij de gemeente Sloten gevoegd. |Een eeuw later, op 1 oktober 1963 werd dat deel overgedragen aan de gemeente Haarlem. In het vroeger geheel landelijke gebied van de voormalige ambachtsheerlijkheid liggen hedendaags: Een deel van het stadsdeel Schalkwijk, waaronder Meerwijk en Molenwijk. De buurtschap Zuid-Schalkwijk. De buurtschap Vijfhuizen Het dorp Vijfhuizen. Het oorspronkelijke Vijfhuizen lag aan de rand van het Haarlemmermeer, toen dat nog een meer was. Voor de inpoldering van het meer werd tussen 1840 en 1848 een ringdijk aangelegd en daarbuiten een Ringvaart die de gemeente doorsneden. De huizen in Vijfhuizen werden daardoor gescheiden van de Vijfhuizer Molen.