place

Bombardement op het Bezuidenhout

1945Bombardement in NederlandBombardement tijdens de Tweede WereldoorlogGebeurtenis in Nederland tijdens de Tweede WereldoorlogHaagse Hout
Tweede Wereldoorlog in Den Haag
Gevolgen van het bombardement op het Bezuidenhout
Gevolgen van het bombardement op het Bezuidenhout

Het bombardement op het Bezuidenhout was een geallieerd vergissingsbombardement op de woonwijk Bezuidenhout in Den Haag. Het vond plaats aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Op zaterdag 3 maart 1945 in de vroege ochtend vertrokken 61 middelzware Engelse bommenwerpers (49 Mitchells en 12 Bostons) van Melsbroek bij Brussel en van Vitry-en-Artois in Noord-Frankrijk, om enkele V2-gerelateerde doelen in Den Haag te vernietigen. In totaal bereikten 56 bommenwerpers het doelwit; de overige toestellen moesten door kleine technische problemen voortijdig omkeren. Het doel was het Haagse Bos (oudste bos van Nederland), dat de Duitse raketeenheden al enige tijd gebruikten om hun V2-raketten op te slaan en eraan te werken, voordat ze werden gelanceerd. De eerste bommenwerpers arriveerden om acht minuten over negen boven Den Haag. Door een fout in de opdracht die de vliegers hadden meegekregen, gooiden ze hun bommen echter niet boven het Haagse Bos uit. In plaats daarvan vielen de bommen in de woonwijk het Bezuidenhout (ten zuiden van het Haagse Bos), maar ook op bijvoorbeeld het Korte Voorhout. Op de plek waar toen een hotel stond, zou na de oorlog de Amerikaanse ambassade worden gebouwd. De Franse ambassade ernaast werd ook getroffen en is op dezelfde plek weer opgebouwd (en later verhuisd). De grootste concentratie viel echter midden in het Bezuidenhout, hemelsbreed zo'n 1,2 kilometer van de twee richtpunten in het Haagse Bos. De Haagse bevolking werd zwaar getroffen door het bombardement: ruim 550 mensen stierven, onder wie de bekende dichter-zanger J.H. Speenhoff. Ruim 250 mensen werden zwaargewond. Duizenden mensen werden dakloos, veel meer dan eigenlijk nodig was geweest. Doordat er zeer weinig brandblusmiddelen waren (weinig benzine, veel brandweerwagens geroofd door de bezetter, weinig brandweerlieden omdat die de Arbeitseinsatz vreesden) en de hulpdiensten geen ervaring hadden met de bestrijding van dit soort grote branden, gingen er veel meer huizen in vlammen op dan het bombardement had veroorzaakt. In totaal werd 67.000 kilo aan brisantbommen uitgeworpen boven de Haagse wijk.

Fragment uit het Wikipedia-artikel Bombardement op het Bezuidenhout (Licentie: CC BY-SA 3.0, Auteurs, Beeldmateriaal).

Bombardement op het Bezuidenhout
Van Lansbergestraat, Den Haag Haagse Hout

Geografische coördinaten (GPS) Adres Nabijgelegen plaatsen
placeToon op kaart

Wikipedia: Bombardement op het BezuidenhoutLees verder op Wikipedia

Geografische coördinaten (GPS)

Breedte Lengte
N 52.088055555556 ° E 4.3447222222222 °
placeToon op kaart

Adres

Van Lansbergestraat 208
2593 SK Den Haag, Haagse Hout
Zuid-Holland, Nederland
mapOpenen op Google Maps

Gevolgen van het bombardement op het Bezuidenhout
Gevolgen van het bombardement op het Bezuidenhout
Ervaringen delen

Nabijgelegen plaatsen

Bezuidenhout
Bezuidenhout

Het Bezuidenhout is een wijk in het Haagse stadsdeel Haagse Hout. Deze wijk dankt haar naam aan het feit dat zij aan de zuidkant van het Haagse Bos ligt, of liever de onderkant op de kaart. Dit is dus niet precies het zuiden zoals een kompas dat zou aangeven, want een stadsplan van Den Haag wordt meestal met de zee bovenaan getekend; daardoor lijkt de Noordzee het noorden, en Rijswijk het zuiden. En "hout" is een oude benaming voor bos of woud, en slaat dus op het Haagse Bos; vandaar Benoordenhout en Bezuidenhout. Op een juister getekende kaart, met het noorden boven, ligt Bezuidenhout ten zuidoosten van het bos. Tot de jaren vijftig van de twintigste eeuw, toen de wijk Mariahoeve verrees, vormde de wijk mede de noordelijke begrenzing van de bebouwde kom van Den Haag, afgezien van de wijk Marlot die in de jaren twintig werd gebouwd op de grens met Wassenaar. De straatnamen in het Bezuidenhout verwijzen hoofdzakelijk naar gouverneurs-generaal in de gewesten van de voormalige WIC en VOC. Zo zijn er straten vernoemd naar Jacob Mossel en vele andere GG's in Indië, maar ook naar Peter Stuyvesant, die Nieuw Amsterdam stichtte, en Jan van Riebeek, de stichter van de Kaap in Zuid-Afrika. In 1963 was Bezuidenhout het eerste grote testgebied van kabeltelevisie in Nederland. In de eerste vier weken van de proef lieten 1700 huishoudens zich aansluiten op de kabel. Het succes van de proef veroorzaakte een stroomversnelling in de verspreiding van het nieuwe fenomeen.

Schenkkade

De Schenkkade in de Haagse wijk Bezuidenhout loopt parallel aan de reeds in de 14e eeuw genoemde Schenkwetering. Het water is kort na het aanleggen van het Spui gegraven en diende vooral om veenschuiten met turf vanuit het toen nog kale Bezuidenhout naar het centrum van Den Haag te vervoeren. Waar de Schenk uitmondde op het Spui was een houten schutsluisje of verlaat gemaakt. Daar was tevens het Rijswijkse gehucht 't Sluijsje, dat naar het verlaat was vernoemd. De Schenk of Scheyink (grens of scheiding) vormde de grens tussen Haag- en Voorburgambacht. Toen de spoorlijn Den Haag richting Leiden werd aangelegd, kwam deze spoorwegverbinding op Voorburgs grondgebied te liggen. Deze smalle strook Voorburg tussen spoorrails en Schenk zorgde voor veel ongemak. In 1907 is de grens dan ook een 100-tal meters opgeschoven: van Schenk naar spoorbaan. De Schenkkade loopt vanaf de IJsclubweg tot aan de Weteringkade; de lengte bedraagt circa 1500 meter. De kade is aan een kant bebouwd met vooral woningen. Aan de overzijde was aanvankelijk geen bebouwing, doch vooral volkstuintjes. De Schenkkade is historisch onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van de Haagse voetbalvereniging VUC en het stadion dat gelegen was tussen tussen de 2e Adelheidstraat (de tegenwoordige Prinses Beatrixlaan), de spoordijk, de keerlus van de tram onderaan het Station Laan van Nieuw Oost Indië en het water van de Schenk aan de zuidkant van de Schenkkade. VUC betrok deze nieuwe accommodatie in 1930. In 1935 werd de capaciteit van het stadion na een verbouwing uitgebreid tot 17.000 plaatsen. Tijdens het bombardement van 3 maart 1945 werd de Schenkkade niet gespaard en ook het stadion liep schade op. VUC verhuisde in 1969 naar Het Kleine Loo waarna er een brandweerkazerne verrees. De kazerne maakt later plaats voor steeds meer kantoren en het Ministerie van Sociale Zaken. Ook de volkstuinen moesten steeds meer plaats maken voor kantoren, die rondom de aantrekkelijke grond van het NS-station Laan van Nieuw Oost-Indië werden opgetrokken. De Schenkkade kruist bij de Prinses Beatrixlaan het kantorenpark Beatrixkwartier. In 1885 opent de IJSM een stoomtramlijn over de Schenkkade. Ongeveer waar nu het tankstation is (achterlangs) stak de enkelsporige lijn met een schuin bruggetje de Schenk over en reed verder via de Laan van Nieuw Oost Einde. Bij de ombouw naar elektrische tram (de Blauwe Tram) in 1923/24 werd deze route verlaten. In 1915 krijgt tramlijn 7 zijn eindpunt op de Schenkkade, ter hoogte van de Hendrik Zwaardecroonstraat. In 1929 volgt verlenging naar station Laan van Nieuw Oost Indië. Tot de opheffing van lijn 7 in 1966 zou dat zo blijven. Dit deel werd overgenomen door lijn 3. Het in 2010 gebouwde pand De Haagsche Zwaan dat op de kruising van de Utrechtsebaan gerealiseerd is, riep protest op bij de bewoners van de omliggende woningen.

Station Den Haag Laan van NOI
Station Den Haag Laan van NOI

Den Haag Laan van NOI (d.i. van Nieuw Oost-Indië) is een spoorwegstation in Den Haag aan de spoorlijn Amsterdam - Rotterdam (de Oude Lijn) en alle drie de lijnen van RandstadRail. De Oude Lijn, die in 1843 werd gerealiseerd, kruiste de tolweg die vanuit Voorburg naar Den Haag liep (de latere Laan van Nieuw Oosteinde). De eigenaar van die tolweg, bewoner van de hofstede De Werve, kwam met de spoorwegmaatschappij overeen dat er gestopt zou worden bij de tol. Dit is de oorsprong van het station, dat aanvankelijk de naam Nieuw Oosteinde droeg. In verband met het in gebruik nemen van de Hofpleinlijn door de ZHESM werd een vernieuwd station geopend op 1 mei 1907. Het station werd daarmee viersporig, maar nog niet meteen een stopplaats voor treinen op de lijn Leiden-Den Haag. Dit was vermoedelijk in de jaren 30 (pas) het geval. Tot 1953 (de verbinding tussen Mariahoeve en het Centraal Station bestond nog niet) lag er noordelijk van het station een splitsing voor de oude ZHESM-spoorlijn naar Station Scheveningen. Ook via Station Leidschendam-Voorburg was een rechtstreekse verbinding met Scheveningen mogelijk. Dit traject kruiste de Oude Lijn op de plek van de huidige onderdoorgang die toegang geeft tot het woonwagenkamp dat gesitueerd is in de zogenaamde Schipholboog. In deze sporendriehoek, volledig in dubbelspoor uitgevoerd, stond een onderstation en een afvoerpunt voor aardolie welke ter plaatse gewonnen werd door de NAM. Alleen het onderstation bestaat nog, maar is de spooraansluiting al decennia kwijt. Tot 1975 kon er in zuidelijke richting alleen naar Den Haag HS en verder worden gereden; er was geen verbinding met Den Haag SS. In september 1975 kreeg station Laan van NOI een spoorverbinding met het station Den Haag Centraal dat in 1973 is geopend als opvolger van het station Den Haag SS. Tot medio 1976 reden over die spoorverbinding alleen treinen van de Hofpleinlijn en pendeltreinen. Vanaf 1976 gebruikten doorgaande treinen vanuit Leiden de boog naar het Centraal Station v.v.. Vanaf 1977 werd Laan van NOI ook een stopplaats voor de treinen van de Zoetermeerlijn die tussen het Centraal Station en het Station Leidschendam-Voorburg gebruik maakten van de Hofpleinlijn. Rond 1978 werden er tussen het Centraal Station en het station Den Haag Mariahoeve twee extra sporen aangelegd inclusief de Schipholboog met het oog op meer treinen van en naar de Schiphollijn vanaf 1981. Hiervoor werden in 1978 op station Laan van NOI twee nieuwe perronsporen in gebruik genomen, waarmee het station een zessporig station werd. Om deze aanleg mogelijk te maken is het oorspronkelijke stationsgebouw rond 1977 gesloopt. Sinds 2006 zijn deze extra sporen in gebruik bij RandstadRail. Sinds het begin van de twintigste eeuw heette het station voluit Laan van Nieuw Oost-Indië. De naam Den Haag werd in 1978 toegevoegd, waarbij van Nieuw Oost-Indië werd afgekort tot v NOI, omdat de naam anders te lang zou worden. In datzelfde jaar werd een nieuw stationsgebouw geopend. De borden op de perrons van RandstadRail (samenwerking van HTM en RET) tonen alleen de naam Laan van NOI. In 2015 lanceerde de gemeente Den Haag het plan om de naam te veranderen in Den Haag Beatrixkwartier, omdat dat gunstige economische effecten zou hebben. Anno 2022 is er geen nieuws over dit plan, en in 2015 werd al bekend dat die gunstige effecten niet aantoonbaar zijn. Het station bevindt zich op de grens van Den Haag en Voorburg. Het is genoemd naar de Laan van Nieuw Oost-Indië (in Voorburg Laan van Nieuw Oosteinde geheten) en ligt nabij het spoorviaduct dat die laan kruist. Het voormalige gebouw van het Ministerie van Sociale Zaken en het gebouw van NWO liggen naast het station. Tussen 1885 en 1924 reed er een stoomtram van de IJSM vanuit Voorburg via de Laan van Nieuw Oost Einde en Schenkkade. Deze stak de Schenk over via een schuin brugje ongeveer ter hoogte van waar nu het tankstation is (achterlangs). Toen de stoomtram vervangen werd door de Blauwe Tram is deze route verlaten.