Noordeinde (Leiden)

Pieter Loridanshof is een hofje in de Nederlandse stad Leiden, aan de Oude Varkenmarkt 1. Het hofje werd gesticht in 1655 door Pieter Loridan en bestaat uit een ingangspaviljoen met regentenkamer en 12 woningen. In 1950 is het klaphuis gerestaureerd. Sinds 1968 heeft het de status rijksmonument.

De Doelenpoortsbrug is een vaste brug in de binnenstad van de Nederlandse stad Leiden. De brug verbindt de Doelengracht en de Oude Varkensmarkt. De eerste brug op deze locatie stamt reeds uit de 14e eeuw. Vroeger waren de Doelenpoortsbrug en de Doelengrachtsbrug aan elkaar. Op een tekening uit 1788 is dit te zien. In 1854 werden deze bruggen gescheiden. De brug staat sinds 1968 ingeschreven als rijksmonument in het monumentenregister. De Doelenpoort waar de brug op uitmondt is eveneens rijksmonument en stamt uit 1645. In 1984 werd de huidige brug gebouwd.

De Doelengrachtsbrug is een plaatbrug in de Nederlandse stad Leiden, over de Doelengracht. De eerste brug op deze locatie stamt uit 1645, net als de bouw van de Doelenpoort. De huidige brug is gebouwd in 1984. De naam is, net als bij de Doelenpoortsbrug, ontleend aan het destijds naastgelegen oefenterrein van de Leidse Schutterij, de Doelen.

De Doelenpoort is een 17e-eeuwse poort in de binnenstad van de Nederlandse stad Leiden.

De Doelenkazerne was van 1818 tot 1980 een kazerne in de binnenstad van de Nederlandse stad Leiden.

De Aeldisbrug is een vaste brug in de Nederlandse stad Leiden, over de Groenhazengracht. De brug is in 2020 gebouwd ter aanvulling van het Singelpark en verbindt het Rembrandtpark met het Arsenaalplein. De naam Aeldis staat voor "ouderdom".

De Kweekschool voor Zeevaart in de Nederlandse stad Leiden was tussen 1855 en 1914 een opleidingsinstituut voor de laagste rangen bij de Koninklijke Marine en tevens de naam van de gebouwen waarin deze opleiding was gehuisvest. Tegenwoordig wordt vooral het in 1879 opgeleverde hoofdgebouw - met de naam "Kweekschool voor Zeevaart" prominent op de voorgevel - als zodanig aangeduid. Dit pand is gelegen op de hoek tussen het Noordeinde, de Witte Singel en het Galgewater en is een rijksmonument dat in 2003 ten behoeve van een moderne herbestemming grondig werd gerenoveerd.

De Bibliotheca Thysiana is een bibliotheek op de hoek van het Rapenburg en de Groenhazengracht in de Nederlandse stad Leiden. Zij behoort tot de 'Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg' uit 1990. Het leeuwendeel van de collectie bestaat uit de nalatenschap van de 17e-eeuwse geleerde Johannes Thysius (1621-1653), in de vorm van ongeveer 2500 boeken en duizenden pamfletten. De collectie wordt tegenwoordig slechts zeer mondjesmaat aangevuld, en dan alleen met relevante werken.

Het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde (KITLV) is een onderzoeksinstituut in de Nederlandse stad Leiden. Het bevordert en voert wetenschappelijk onderzoek uit over Zuidoost-Azië (in het bijzonder Indonesië), over het Zuidzeegebied en het Caraïbisch gebied (in het bijzonder Suriname, Aruba en de Nederlandse Antillen) en richt zich daarbij op onder andere de volgende terreinen: antropologie, taalkunde, geschiedenis en sociale wetenschappen. Het KITLV is sinds 2001 een instituut van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Het KITLV houdt zich bezig met verschillende projecten, zoals over de politiek en economie in de Indonesische provincie, postkoloniale migratiestromen, de geschiedenis van Suriname en economische ontwikkeling van Zuidoost-Azië en Afrika. Daarnaast is er het project ‘The Atlantic World and the Dutch, 1500-2000’ (AWAD) over de Nederlandse koloniale aanwezigheid en de gevolgen hiervan, waarvan een digitale gids een van de resultaten is. Het project ‘Indisch Knooppunt’ creëert een onderzoeksgids en een interviewcollectie over de Indische geschiedenis. Het KITLV voert zelf grote projecten uit in samenwerking met andere instellingen, maar ondersteunt ook individuele projecten.

De Roomgracht is een verdwenen gracht in de Nederlandse stad Leiden. De gracht liep van het Rapenburg naar de Doelengracht, ongeveer halverwege Doelensteeg en Groenhazengracht. De gracht werd genoemd naar het Klooster Roma en ze vormde vermoedelijk een scheiding tussen het gedeelte voor de nonnen en dat van de lekenzusters. De gracht had een breedte van 3,35 m. Bij de bouw van het pand Rapenburg 39 in 1630/35 werd het deel onder het huis overkluisd. De rest van de gracht werd omstreeks 1756 overkluisd. Later moet de overkluizing zijn afgebroken en de gracht zijn gedempt. Anno 2018 rest nog slechts de overkluizing onder Rapenburg 39. In de walmuur van het Rapenburg is de voormalige uitstroomopening met een gemetselde boog aangegeven.

De Witte Poort of ook wel Haagpoort is een voormalige stadspoort in de Nederlandse stad Leiden, aan het westelijk einde van het Noordeinde en de Witte Singel. Er is sprake van een oude poort stammend uit de middeleeuwen en een vernieuwd, 17e-eeuws poortbolwerk. De (oude) Witte Poort stamt uit ca. 1419; deze is bekend van een stadskaart uit circa 1550 van Pieter Sluyter. Buiten de Witte Poort begon de Voorschoterweg (gemeente Zoeterwoude), die tegenwoordig Haagweg heet. Na de stadsuitbreiding van 1659 kreeg Willem van der Helm, stadsbouwmeester van 1662-1675, opdracht van het stadsbestuur om de poorten te vervangen. Hij bouwde er vijf: de Marepoort (1664), de Zijlpoort (1667), de Hogewoerdsbinnenpoort (1669), de Morspoort (1669) en de Koepoort (1671). De middeleeuwse binnenpoort van de Witte Poort was reeds in 1650 vervangen door een gebouw van Arent van 's-Gravesande. In 1862 is de buitenpoort gesloopt en in 1865 de binnenpoort. De binnenpoort werd in de 16e eeuw geflankeerd door twee forse ronde torengebouwen, waarvan naar 19e-eeuwse tekeningen te oordelen na sloop nog een enkele toren over was, alvorens het gehele poortcomplex werd gesloopt. De buitenpoort bestond uit een eenvoudige poort, waarvoor een eerst houten, later stenen brug over de singel lag. Deze brug kon in de 19e eeuw op twee plaatsen worden opgehaald. Ten noorden naast de Witte Poort stond (tot in de 19e eeuw) een kazernegebouw, met daarachter de Kweekschool voor Zeevaart, waarvan het gebouw einde 20e en begin 21e eeuw in gebruik is als praktijk. Ten zuiden van de Witte Poort stond achter de wallen de voormalige korenmolen De Lelie. Tot 1730 stond op deze zelfde plek de molen De Rijn, de molen van de vader van Rembrandt. Begin 20e eeuw resteert er op deze locatie de Wittepoortsbrug over de Singel.

De Reuvensbrug verbindt de universitaire gebouwen aan weerszijden van de Witte Singel in de Nederlandse stad Leiden.