Waterburcht (Millen)

Millen is een dorp en deelgemeente van de gemeente Riemst in het zuidoosten van de Belgische provincie Limburg. Het was een zelfstandige gemeente tot aan de gemeentelijke herindeling van 1977. Millen is gelegen nabij de N79 (Tongeren - Maastricht) en de E313.

De Sint-Stefanuskerk is een kerkgebouw in Millen in de Belgische gemeente Riemst in Limburg. Rond de kerk ligt het ommuurde kerkhof en het gebouw staat aan de Sint-Stefanusstraat. Het gebouw is een in neogotische stijl opgetrokken kruisbasiliek die bestaat uit een driebeukig schip met drie traveeën en een ingebouwde westtoren, een transept en een koor met vijfzijdige sluiting en rechte travee. Aan weerszijden bevinden zich de sacristieën. De vierkante mergelstenen toren heeft drie geledingen, een neogotisch portaal, neogotisch venster in de westgevel, een rondboogvormig galmgat aan iedere zijde van de bovenste geleding en een met leien gedekte ingesnoerde naaldspits. Het schip en koor zijn in baksteen opgetrokken onder zadeldaken met leien en hebben hardstenen steunberen en spitsboogvensters. De zijbeuken hebben mergelstenen westgevels. Tussen de middenbeuk en de zijbeuken bevinden zich spitsboogarcades die worden geflankeerd door schalken. De ruimtes worden overwelft door kruisribgewelven met ribben opgevangen door colonnetten en het koor door een stergewelf op schalken. De kerk is de parochiekerk van het dorp en is gewijd aan Sint-Stefanus.

Het Hof van Eggertingen of Spaanse Hoeve is een hoevecomplex aan de Langstraat 29 te Millen waarvan de oorsprong terug gaat naar de 13de eeuw. Omstreeks 1250-1275 werd er een middeleeuwse woontoren of donjon opgetrokken. Die werd in 1490 zwaar beschadigd tijdens een militaire strijd. Tussen 1546 en 1548 werd tegen de voorgevel van de oude ridderwoonst een prestigieus, gotisch vakwerkhuis gebouwd. Nadien werd de woning uitgebreid tot een omvangrijke boerderij Het was ooit de zetel van een kleine heerlijkheid, met een laathof en een kasteeltje. De heerlijkheid werd voor het eerst vermeld in 1367 (Johannes de Gelende ... relevavit ibidem unam assisiam, cum una turri dicta vulgariter blockehuys, cum suis appenditiis, jacentem in Millem) en was achtereenvolgens in bezit van de families Van Gelinden alias van Eggertingen (1367), Van Betho (1437) en Van Mettekoven (eind 15e-18e eeuw). Het Hof van Eggertingen is tegenwoordig een gerestaureerde hoeve, opgedeeld in verschillende woninggelegenheden. Centraal staat het grote vakwerkhuis, waarvan de vakken zijn opgevuld met een aantal regels en met Andreaskruisen. In de plint is een 17e-eeuwse grafsteen ingemetseld. Aan de achterzijde van het centrale vakwerkhuis bevindt zich de verbouwde donjon, uitgevoerd in mergelsteen op een plint van silex en met banden van kalksteen. De stallen hebben mogelijk een oude kern.

Dries is een gehucht ten noorden van Millen. Dries is een oude landbouwnederzetting, vernoemd naar een vierkant plein, waar onder meer de veestapel werd verzameld. Dit pleintje werd begrensd door de huidige Millerdries, Van den Boschstraat en Peperstraat. Het gehucht is gelegen op de noordflank van hetzelfde droogdal op de zuidflank waarvan Millen zich bevindt. Een kerkpad, de Papesteeg genaamd, loopt van Dries naar de Sint-Stefanuskerk te Millen. Het pleintje werd in de 19e eeuw verkaveld.

Hoeve "De Lexhy" is een carréboerderij te Millen, gelegen aan Peperstraat 20. De hoeve heeft een oude mergelstenen kern die vermoedelijk tot de 17e eeuw teruggaat. In 1804 werd de hoeve door brand verwoest en in 1813 heropgebouwd in baksteen, waarin nog een aantal mergelstenen delen van het oudere gebouw werden opgenomen. De herbouw werd gememoreerd in het opschrift: De Waleff heeft het hier loffelyk hermaekt 1813. De familie De Waleff is lange tijd eigenaar van de hoeve geweest.

De Sint-Apolloniakapel (ook: witte kapel) is een betreedbare kapel die zich bevindt aan de kruising van de Millerstraat en het Hoogboschveld ten oosten van Genoelselderen. Dit is een merkwaardige, ronde kapel uit omstreeks 1700, die gelegen is op een vrij hoge kunstmatige heuvel die in de 20e eeuw met kasseien werd bezet. Een trap voert naar het gebouwtje, dat is uitgevoerd in baksteen met hoekbanden van mergelsteen. De ingangspartij springt vooruit en is in mergelsteen uitgevoerd. Het koepelvormige dak is van latere datum dan de bouw. Het gebouwtje was oorspronkelijk een wachttoren. In de gevel bevinden zich nog twee schietgaten. Tijdens de 18e eeuw werd het torentje ingekort en omgevormd tot kapel.

De Coolen is een mergelgroeve en natuurgebied in de Belgische gemeente Riemst op de grens van de deelgemeentes Millen en Val-Meer. Het wordt beheerd door Limburgs Landschap vzw. De naam van het gebied betekent De Kuilen. Het gebied bestaat uit een klein hellingbos, waaronder zich een middelgrote mergelgroeve bevindt, waarvan het gangenstelsel een lengte van ongeveer 1 km beslaat. In het gangenstelsel werden enkele fossielen aangetroffen.

De Tumulus van Herderen, is een Gallo-Romeinse grafheuvel bij Herderen in de Belgische provincie Limburg in de gemeente Riemst. De heuvel ligt ten westen van Herderen in het Grootbos, nabij de weg Op den Drinkaert, op zo'n 900 meter ten noorden van de N79, de oude Romeinse weg van Tongeren naar Maastricht. Tevens op ongeveer 300 meter ten noorden van de weg Hoogboschveld. In de buurt zijn sporen gevonden van een Gallo-Romeinse villa. De tumulus en de villa stammen vermoedelijk uit de 1e eeuw of de 2e eeuw n.Chr. In 2014 werd de tumulus beschermd als monument en de omgeving werd beschermd dorpsgezicht.

De Tumulus van Herderen aan de De La Brassinnestraat, mogelijk ook Gentombe genoemd maar bij de plaatselijke bevolking niet onder die naam bekend, is een Gallo-Romeinse grafheuvel bij Herderen in de Belgische provincie Limburg in de gemeente Riemst. De heuvel ligt ten zuiden van de De La Brassinnestraat op zo'n 300 meter ten noorden van de N79, vlak bij de oude Romeinse weg van Tongeren naar Maastricht. De tumulus ligt naast een boerenhoeve. In 1976 werd de tumulus beschermd als monument en de omgeving van de tumulus vormt ook een beschermd landschap.

De watertoren in het Belgische Herderen (deelgemeente van Riemst) werd gebouwd in 1930 en bevat een waterreservoir met een capaciteit van 155 kubieke meter.

Het Grootbos (ook: Elderenbos) is een natuurgebied dat zich bevindt ten noordoosten van Genoelselderen. Het is een 25 ha groot bos dat vanouds behoorde tot het domein van het Wijnkasteel Genoels-Elderen, waarmee het door een 700 meter lange dreef verbonden is. Dit eiken-haagbeukenbos diende de heren tot jachtterrein. De bronnen in het bos voeden de kasteelvijver. Het bos ligt op een steile helling die naar het noordoosten oploopt tot ongeveer 135 meter hoogte. Tot de kenmerkende flora behoort: wilde narcis, herfsttijloos en heelkruid. Een probleem is dat het bos geheel door landbouwgeboed wordt omsloten. In het bos bevindt zich de Gallo-Romeinse grafheuvel Tumulus van Herderen. In 1978 werd het bos door Vlaamse Gemeenschap aangekocht en sinds 2001 is het toegankelijk voor het publiek als Natuurdomein Grootbos. Er werd een bivakplaats aangelegd voor het overnachten van trekkers. Het gebied is Europees beschermd als onderdeel van Natura 2000-gebied 'Jekervallei en bovenloop van de Demervallei' (habitatrichtlijngebied BE2200041).

De Sint-Jan-de-Doperkerk is een kerkgebouw in Herderen in de Belgische gemeente Riemst in Limburg. Ze is gelegen aan de St.-Jansstraat en ligt op een heuvel waar een deel van het dorp ook op ligt. Naast het kerkgebouw ligt de begraafplaats en zijn er grafkruizen uit de 17e en 18e eeuw. Het is de parochiekerk van het dorp en is gewijd aan Johannes de Doper. Het bakstenen gebouw is een eenbeukige kruiskerk, bestaande uit zes traveeën, een vergroot transept met vijf traveeën en een koor met vlakke sluiting en een rechte travee. Tegen de zuidzijde van het koor is de sacristie aan gebouwd. Het gebouw heeft verder een spitsboogportaal in de noordzijde, in de westzijde een oculus en verder smalle rechthoekige muuropeningen en een geprofileerd, spitsboogvormig galmgat. Het gebouw draagt een zadeldak, van steunberen voorzien traveeën en bakstenen spitsboogvensters met een afwerking in natuursteen. Van binnen is het gebouw bepleisterd en heeft het mergelstenen kruisribgewelven. Tussen de middenbeuk en de zijbeuken bevinden zich spitsboogarcades op samengestelde zuilen met zware kapitelen.