Marmerpaleis (Potsdam)

Cecilienhof (Duits: Schloss Cecilienhof) is een paleis met 176 vertrekken, gelegen in het noordelijke deel van de Nieuwe Tuin in de Duitse stad Potsdam, dicht bij de oever van de Jungfernsee. Het paleis is tussen 1914 en 1917 gebouwd voor de laatste Duitse kroonprins Wilhelm van Pruisen en zijn echtgenote Cecilie, in de stijl van een Engels landhuis, naar het ontwerp van de architect Paul Schultze-Naumburg. Cecilienhof is bekend vanwege de Conferentie van Potsdam die daar in 1945 plaatsvond en waar de geallieerden onderhandelden over de verdeling van het verslagen Derde Rijk. Het akkoord van Potsdam werd uiteindelijk ondertekend door Truman (de opvolger van Roosevelt), Churchill en Stalin. De grenzen van Duitsland werden opnieuw vastgelegd, in Berlijn werd een Geallieerde Controleraad opgericht. Bij de Conferentie van Jalta was Duitsland (en Berlijn) al verdeeld in vier bezettingszones. Cecilienhof is het gehele jaar geopend voor bezichtiging, maar is 's maandags gesloten. De gehele dag zijn de vertrekken waar de conferentie is gehouden vrij te bezoeken (via een audiogids, behalve in de winter). De privévertrekken van kroonprins Wilhelm en kroonprinses Cecilie zijn met een rondleiding te bezoeken waarvan de laatste om 16:00 uur vertrekt. Het gebouw behoorde voor de Tweede Wereldoorlog tot privébezit van de Hohenzollerns. De afgezette vorstenfamilie heeft het bezit na de val van de monarchie teruggekregen. Bij de opmars van de Russen in 1945 is prinses Cecilie gevlucht naar het westen. De inrichting werd in mei 1945 in een gebouw in de omgeving in veiligheid gebracht. Daar ging de complete inventaris in juni alsnog bij een brand verloren. De communistische regering van Oost-Duitsland heeft het gebouw onteigend. Het deel waar de conferentie gehouden werd, is opengesteld voor het publiek en in de bediendenvleugels is een luxe-hotel ingericht. Na de val van de muur heeft de familie Hohenzollern het gebouw weer opgeëist, maar deze claim is door de rechtbank afgewezen.

De Alexander Nevskikerk (Duits: Alexander-Newski-Gedächtniskirche, Russisch : Александро-Невский храм) is een Russisch-orthodoxe kerk op de Kapellenberg in Potsdam. Het is de oudste Russisch-orthodoxe kerk in West-Europa. De kerk vormt onderdeel van de kolonie Alexandrowka die sinds 1999 op de werelderfgoedlijst van UNESCO prijkt.

De Belvédère op de Pfingstberg (Duits: Belvedere auf dem Pfingstberg) is een kasteel gelegen in de Duitse stad Potsdam, ten noordoosten van de Nieuwe Tuin. Het werd gebouwd in opdracht van Frederik Willem IV van Pruisen in twee bouwfasen, van 1847 tot 1852 en van 1860 tot 1863, naar een ontwerp van Friedrich Ludwig Persius, Friedrich August Stüler en Ludwig Ferdinand Hesse. De tuin werd in de periode 1847–1852 aangelegd door de bekende Pruisische tuin- en landschapsarchitect Peter Joseph Lenné en in 1862–1863 door hem voltooid. Het bouwwerk wordt beheerd door de Stiftung Preußische Schlösser und Gärten Berlin-Brandenburg. In 1999 werd de Belvédère op de Pfingstberg door UNESCO als cultureel werelderfgoed erkend en opgenomen op de werelderfgoedlijst als een van de laatst toegevoegde onderdelen van de Paleizen en parken van Potsdam en Berlijn.

Alexandrowka is de Russische kolonie in het noorden van Potsdam. Ze bestaat uit 13 houten huizen, die in de jaren 1826 en 1827 in Russische stijl gebouwd werden in opdracht van de Pruisische koning Friedrich Wilhelm III. Het ontwerp was van de bekende Pruisische tuin- en landschapsarchitect Peter Joseph Lenné. De wijk diende als onderkomen voor de Russische zangers van het eerste Pruisische Garderegiment. Ieder huis is door een ruime tuin omgeven (zodat de bewoners hun eigen gewassen en producten konden verbouwen). In het noorden wordt de kolonie afgesloten door de Kapellenberg, waarop de Alexander Newski kerk staat. Ook deze kerk werd speciaal voor de kolonisten gebouwd, om hier hun eigen geloof te kunnen belijden. Als voorbeeld voor de kolonie diende het park Glasovo in Sint-Petersburg. Sinds 1999 is de hele kolonie inclusief kerk en tuinen onderdeel van de wereld-erfgoedlijst van UNESCO. De laatste jaren is door monumentenzorg, restauratoren en de huiseigenaars druk gewerkt aan de complete restauratie van het hele project. Hierdoor moet de kolonie voor verval worden behoed en is zij in originele staat teruggebracht.

Holländisches Viertel is een unieke stedebouwkundig ensemble. Een wijk in Potsdam gebouwd in de periode van 1733 tot 1740 naar een ontwerp van Jan Bouman. De wijk bestaat uit 134 woningen gebouwd in rode baksteen. De Hollandse Wijk ontstond na 1730 als huisvestingsproject voor Nederlandse handwerkslieden. De opdrachtgever, de voor die tijd progressieve Pruisische koning Frederik-Wilhelm I, was tijdens een reis in de Lage Landen onder de indruk geraakt van de Hollandse metselaars en timmerlui. Hij hoopte Nederlanders over te kunnen halen om naar zijn residentie in Potsdam te komen. Om heimwee te voorkomen, kregen de 134 huizen een typisch uiterlijk met rode bakstenen, punt- en tuitgevels en groenwitte luikjes naast de ramen. De wijk, eigenlijk vier blokken van woningen op een kruising van twee straten, bleek geen succes. Hollanders vestigden zich nauwelijks in de voor die tijd ruim opgezette woningen, ontworpen door de geëmigreerde Nederlandse bouwvakker Jan Bouman. Vooral inheemse ambtenaren, kunstenaars en soldaten betrokken de op palen gebouwde huizen in de snel groeiende garnizoensstad. Na de Tweede Wereldoorlog kwam Potsdam in de DDR te liggen. Voor de communistische machthebbers was de wijk aanvankelijk niets bijzonders. Door de woningschaarste bleven de steeds meer vervallen en niet onderhouden huizen echter goed bewoond. Pas in het midden van de jaren zeventig zag het stadsbestuur in dat de Hollandse Wijk toch eigenlijk iets heel bijzonders was, namelijk “het grootste aaneengesloten voorbeeld van de Nederlandse architectuur buiten het koninkrijk in Europa ”. Vrijwel alle huizen zijn tegenwoordig gerenoveerd..

De Berliner Tor is een grotendeels verdwenen stadspoort in de Duitse stad Potsdam. De poort was gelegen aan de Berliner Straße/hoek Türkstraße. Oorspronkelijk lag de poort aan het eind van de Charlottenstrasse, maar bij het verschuiven van de stadsmuur in 1752 werd de poort opnieuw gebouwd onder leiding van de Nederlander Jan Bouman. In 1945 werd de poort bij bombardementen zwaar beschadigd. Tegenwoordig is alleen nog een zijvleugel over.

De Franse kerk (Duits: Französische Kirche, Frans: Temple de Potsdam) in Potsdam is een van de laatste bouwwerken van de architect Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff. In het Edict van Potsdam (1685) had de keurvorst van Brandenburg-Pruisen de uit Frankrijk verdreven hugenoten een nieuw vaderland aangeboden in Pruisen. In 1752/53 werd de kerk gebouwd voor de groeiende Frans-Gereformeerde gemeente van Potsdam. Sinds de zware verwoesting van de stad in de Tweede Wereldoorlog is de Franse Kerk het oudste kerkgebouw in de historische oude stad.

De Nauener Tor is een stadspoort in de Duitse stad Potsdam. Het is een van de drie overgebleven stadspoorten in de stad. De poort werd in 1754/55 gebouwd en is een van de eerste voorbeelden van de neogotiek op het Europese vasteland. Op ongeveer vierhonderd meter van de huidige locatie bevond zich in 1720 de eerste Nauener Tor. Rond 1733 werd op de huidige locatie een poort gebouwd. Het huidige poortgebouw werd in 1755 door de architect Johann Gottfried Büring gerealiseerd in opdracht van Frederik II van Pruisen. Als voorbeeld diende waarschijnlijk het Inveraray Castle in Schotland.

De HH. Petrus en Pauluskerk (Duits: Kirche St. Peter und Paul) is een rooms-katholieke parochiekerk in het centrum van de binnenstad van Potsdam en sluit de Brandenburger Straße naar het oosten toe af.

De Heilige Geestkerk (Duits: Heilig-Geist-Kirche) was een barok kerkgebouw aan de rand van de historische binnenstad van Potsdam.

De St. Nikolaikirche is een evangelisch lutherse kerk aan de Alte Markt (Potsdam) , de hoofdstad van de Duitse deelstaat Brandenburg. De basis van de kerk werd naar een classicistisch ontwerp van de architect Karl Friedrich Schinkel in de periode 1830 tot 1837 gerealiseerd. De koepel werd van 1843-1850 gebouwd onder leiding van Ludwig Persius en na 1845 door Friedrich August Stüler. Na de vernietiging aan het einde van de Tweede Wereldoorlog en de wederopbouw is de kerk voor bezoekers dagelijks geopend. Naast dat er regelmatig kerkdiensten plaatsvinden, wordt het gebouw ook gebruikt voor concerten.

Museum Barberini, is een kunstmuseum met wisseltentoonstellingen, gefinancierd door de Hatto-Plattner-Stiftung, die in het leven werd geroepen door de Duitse miljardair Hasso Plattner. Het gebouw is tussen 2014 en 2016 herbouwd, op de plek van het vroegere Barberini-paleis (Palast Barberini). Dit paleis aan de Alte Markt (Potsdam) was zwaar beschadigd na de Tweede Wereldoorlog en werd vlak daarna afgebroken. Het nieuw gebouwde museum is in het voorjaar van 2017 geopend. Het voormalige barokke paleis werd ontworpen door Carl von Gontard in 1771-1772 voor Koning Frederik II van Pruisen en ook door Koning Frederik gefinancierd. Het Paleis is geïnspireerd op het renaissancepaleis Palazzo Barberini in Rome, waar zich de Gallerie Nazionali d'Arte Antica in bevindt.