Dr. Sarphatihuis

De Muurschildering Ramses Shaffy ofwel Leef! Is een relatief kleine muurschildering in Amsterdam-Centrum. Ramses Shaffy overleed in 2009, dan al jaren wonend in het Dr. Sarphatihuis aan de Roetersstraat. Vlak na zijn overlijden (de winter 2009/2010) werd op een zijmuurtje aan de Nieuwe Kerkstraat door een onbekende kunstenaar een muurschildering geplaatst in de vorm van een portret met daarbij de tekst Leef! (Shaffy: "Leef je eigen leven, niet dat van anderen"). De schildering werd gezet op de grove bakstenen van het muurtje en was daarom gevoelig voor weersinvloeden en bijbehorende werking. Bovendien was ze beklad door andere graffitis. In de beginjaren twintig vond het Ramses Shaffy Fonds de erosie te ver gaan en ging op zoek naar de anonieme kunstenaar. Burgemeester Femke Halsema probeerde hem/haar ook nog te achterhalen middels een vraag in de toespraak op Ramses’ negentigste geboortedag, de dag van de onthulling, maar het bleef stil. De kunstenaar werd toch gevonden en wist middels de graffitimallen aan te tonen dat hij die daadwerkelijk had gezet. De Gemeente Amsterdam maakte daarop de gevel schoon en in een onbewaakte nacht kon de kunstenaar XS (aldus de signatuur) de nieuwe versie zetten. Halsema onthulde de nieuwe schildering in aanwezigheid van leden van het genoemde fonds en Gerard Alderliefste, die nog met Shaffy optrok. Volgens Het Parool zou de kunstenaar zijn naam anoniem willen houden onder een citaat van Shaffy:Laat mij m’n eigen gang maar gaan. Direct na herstel barstte de discussie over Shaffy en schildering weer los; hij en het portret kennen voor- en tegenstanders.

De Ben Polakbrug (brug 258) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De verkeersbrug is gelegen in de Roetersstraat en overspant de Nieuwe Prinsengracht. De brug is voor wat betreft haar geschiedenis nauw verbonden met de Lau Mazirelbrug (brug 259), want ze liggen in één doorgaande route. Bovendien liggen ze aan weerszijden van het Dr. Sarphatihuis. Toch is er relatief weinig bekend over deze brug (in vergelijking tot die Mazirelbrug). Er zijn foto’s van circa 1900 toen hier een dubbele basculebrug lag. In 1924 volgde er een aanbesteding voor het plaatsen van een vaste brug, waarbij tevens de Lazirelbrug aangepast moest worden. De brug 258 kwam daarbij van het bureau van Piet Kramer, terwijl brug 259 duidelijk van Piet Kramer is. Opvallend aan de brug is het ontbreken aan beeldhouwwerken, terwijl het graniet daartoe er wel is. Een groot verschil tussen de bruggen is de geringe doorvaartbreedte van de Ben Polakbrug en haar relatief lange walkant. De brug is vernoemd naar verzetsstrijder, wethouder en politicus Ben Polak; een plaquette siert een van de leuningen. De brug stond ook bekend als Werkhuysbrug, vernoemd naar het werkhuis, later omgedoopt tot Dr. Sarphatihuis. In 2017 liggen er nog wel tramsporen, maar deze worden niet meer voor een specifieke dienst gebruikt. Tussen 1904 en 2006 hebben (o.a.) de tramlijnen 6, 7, 10 en 20 over de brug gereden. De tramsporen zijn hier nu nog alleen in gebruik voor omleidingen. Sinds 1995 is het een gemeentelijk monument (200392).

De Lau Mazirelbrug (brug 259) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum.

Opengewerkte kolom is een fictieve naam van een titelloos artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum.

De Roetersstraat is een Amsterdamse straat, die de Sarphatistraat verbindt met de Plantage Kerklaan, in de Plantagebuurt in het oostelijk deel van de grachtengordel. De Roetersstraat kruist de Valckenierstraat, de Nieuwe Achtergracht en de Nieuwe Prinsengracht en grenst aan de Nieuwe Kerkstraat en de Nieuwe Keizersgracht. De Roetersstraat is genoemd naar Hendrik Roeters (1617-1699), in 1673 schout van de stad Amsterdam en eigenaar van het Roeterseiland. De zuidelijk gedeelte van de straat, tussen Nieuwe Achtergracht en Valckenierstraat (Nieuwe Lijnbaansgracht), is aangelegd op een gedempte gracht die in 1832 de Roetersgracht en in 1842 de Roetersburgwal genoemd.

Wittenberg is een Amsterdams gebouw waarin het voormalige Evangelisch-Luthers Diaconie Oude Mannen- en Vrouwenhuis was gevestigd. Het pand is gelegen aan de Nieuwe Kerkstraat 159, bij Nieuwe Keizersgracht, hoek Roetersstraat. Het is een Rijksmonument.

De Halverstadbrug (brug 260) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen in de Roetersstraat en overspant de Nieuwe Achtergracht. De brug is als basculebrug aangelegd vanaf voorjaar 1889 toen de paalfundering werd neergezet (50 stuks). De brug moest al snel aangepast worden, er kwam een tram over de brug te rijden. In de zomer van 1915 werd de brug grondig aangepakt, ze werd verbreed en omgebouwd tot vaste brug onder een ontwerp van ingenieur Wichert Arend de Graaf van de Dienst der Publieke Werken. Die verbreding is in 2017 nog aan het uiterlijk van de brug terug te zien in de steunen/consoles voor de verbreding die in de landhoofden is weggewerkt. De brug werd in 1995 benoemd tot gemeentelijk monument. De bebouwing ten westen van de brug volgde een jaar na de bouw van de brug. De terreinen ten oosten van de brug werden na de aanvankelijke bebouwing steeds meer volgebouwd met gebouwen voor het Roeterseilandcampus van de Universiteit van Amsterdam. De oorspronkelijke bebouwing is hier geheel verdwenen. Ook ten zuidwesten is al een oorspronkelijk woonblok gesloopt en vervangen door nieuwbouw. De brug is vernoemd naar Raphaël Halverstad, die samen met Walter Süskind en Piet Meerburg Joodse kinderen liet ontsnappen uit de (crêche van de) Hollandsche Schouwburg. De volgende bruggen in de Roetersstraat dragen ook namen van helpers, de Ben Polakbrug en Lau Mazirelbrug, de Walter Süskindbrug ligt in de omgeving, de Piet Meerburgbrug ligt elders in de stad.

De Hollandsche Schouwburg is een Joods monument aan de Plantage Middenlaan te Amsterdam. Tussen 1892 en 1942 was het een theater. In de oorlogsjaren 1942 en 1943 was het een verzamelplaats waarvandaan Joden via Kamp Westerbork en Kamp Vught gedeporteerd werden naar de vernietigingskampen van nazi-Duitsland.

De Plantagebuurt in Amsterdam-Centrum ligt rond de dierentuin Artis en wordt door de Plantage Muidergracht gescheiden van het oostelijke deel van de Grachtengordel: de Weesperbuurt.

De Derkje Hazewinkel-Suringabrug (brug 2522) is een voetbrug in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen over de Nieuwe Achtergracht op het terrein van de Roeterscampus van de Universiteit van Amsterdam, vernoemd naar het Roeterseiland. Die universiteit verbond met plaatsing van deze brug twee delen van de Roeterscampus die doorsneden werd door de Nieuwe Achtergracht. Om studenten en professoren in de gelegenheid te stellen sneller van het ene naar het andere eiland te kunnen komen, werd deze voetbrug aangelegd. Voor het studieseizoen 2017/2018 moest gebruik gemaakt worden van de Halverstadbrug. Het ontwerp van de brug is afkomstig van de Londense architectengroep AHMM (Allford Hall Monaghan & Morris). Zij ontwierpen ook het nieuwe gebouw van de Rechtenfaculteit op het terrein. Zij kwamen met een brug van 60.000 kilo staal, die als een welfbrug over het water ligt, zonder dat de landhoofden opgemetseld zijn. De brug is 26,5 meter lang en heeft een breedte die van noord naar zuid oploopt van 6,5 (noord) tot 17 meter (zuid). Tegelijkertijd werden ook de kades vernieuwd naar de inzichten van de gemeente Amsterdam; rode klinkers afgebakend met natuurstenen sluitstenen. De universiteit gaf het de aanduiding “slanke brug” mee, maar het had behoorlijk wat voeten in aarde op de brug op haar plek te krijgen. De plek van de brug ligt midden op de campus, waar het moeilijk manoeuvreren is met welk voer- of vaartuig ook. Daarom werd de brug eerst in de staalfabriek in Schijndel geheel in elkaar gezet om vervolgens weer gedemonteerd te worden. Daarna werden tijdens de nachtelijke uren de onderdelen per vrachtauto naar Amsterdam, het vervoer kon alleen plaatsvinden op lange opleggers, waardoor de transporteur allerlei vergunningen nodig had. Eenmaal ter plaatse vond afwerking van de brug binnen in een maand plaats. Oplevering geschiedde vlak voor het nieuwe studiejaar. Overigens was er hier al eerder een mogelijkheid van gebouw tot gebouw te komen, ook over de gracht. Het gebouwencomplex zelf heeft namelijk ook een brugconstructie over het water. Enkele jaren lang dreef er bovendien in de gracht een ponton waarop een fietsenstalling was geplaatst; die fietsenstalling verdween bij herinrichting van de terreinen in een kelder, zodat er na oplevering van de brug weer een doorvaart mogelijk was. In maart 2019 vernoemde de gemeente Amsterdam de brug naar Derkje Hazewinkel-Suringa. Ze werd in 1932 hoogleraar strafrecht aan de UvA en ze was de eerste vrouwelijke jurist die hoogleraar werd. In 1939 werd ze ook de eerste vrouwelijke decaan van de rechtenfaculteit van de UvA.

De Handwerkers Vriendenkring was een op 4 april 1869 in Amsterdam opgerichte vereniging, met als doel de verbetering van de levensomstandigheden van joodse Amsterdammers. De vereniging was actief op alle terreinen waarop de leden hulp konden gebruiken zoals: (vak)onderwijs, ziekenzorg, gezondheid, hygiëne, de opvang van probleemjongeren en de jeugdstraathandel. Men verleende financiële ondersteuning en organiseerde lezingen en cursussen. De vereniging hielp ook mensen in acute nood; zoals de slachtoffers van de hongersnood in Rusland en straatarme veenarbeiders in Groningen en Drenthe. Aanvankelijk kwam men bijeen in het gebouw Adamas aan de Nieuwe Herengracht 95, maar met het groeien van het ledental (in 1899 telde men 1300 leden) betrok men een door Chr. Posthumus Meyjes sr. ontworpen gebouw aan de Nieuwe Achtergracht 140-144 in de Plantage; een welvarend deel van de oude Amsterdamse Joodse buurt. Hier, en na 1924 in de aan de achterzijde grenzende uitbreiding met een entree aan de Roetersstraat 34-36, beschikte men over kantoren, een bibliotheek en feest- en vergaderruimten. De kring is opgeheven toen de Duitse bezetter in 1942 alle Joodse organisaties verbood. De gerenoveerde gevel aan de Nieuwe Achtergracht 140 draagt, boven de oude entree, nog de tegeltableaux met de naam van de vereniging.

Plantage Middenlaan 10-12 te Amsterdam zijn twee gebouwen aan de Plantage Middenlaan te Amsterdam-Centrum. De twee panden zijn vermoedelijk gelijktijdig gebouwd naar een ontwerp van Georgius Breuker. Hij kwam niet een uit bouwkundig milieu, maar werkte zich op tot timmerman en metselaar in Amsterdam. Zijn scheppingen zijn wellicht daarom niet in een bepaalde bouwstijl te plaatsen; het wordt ingedeeld onder eclecticisme. Breuker woonde zelf aan de Plantage Doklaan, om de hoek. De twee gebouwen lijken op het eerste gezicht op elkaar, maar er zijn ook verschillen. Beide gebouwen hebben drie bouwlagen met daarop een kap. Beide gebouwen zijn geheel bepleisterd. De eerste verdiepingen hebben beide een balkon met aan weerszijden guirlandes. Boven die ramen zijn gebeeldhouwde koppen geplaatst. De daklijsten van beide gebouwen zijn hetzelfde; op dezelfde wijze gedragen door de consoles. Tot laat in de 20e eeuw waren ook de dakkapellen identiek. Echter de begane grond is voor beide gebouwen verschillend. Gebouw 10 heeft een toegangsdeur met betegeld portaal voor de etages; de begane grond heeft een aparte brede deur. Nummer 12 heeft daar gespiegeld slechts één toegangsdeur. In de 21e eeuw kreeg het een verscheidenheid in de dakkapellen. Ook zijn kalven verdwenen in de ramen op de bovenste etage van nummer 10. Gebouw nummer 12 was dermate groot dat er rond 1930 (ongeveer tussen 1922 en 1936) een feestzaal was ingericht, waar wel operettes konden worden uitgevoerd. In 1926 werden de beide gebouwen via een deurconstructie met elkaar verbonden. Het stond bekend als Huize Cats (naar eigenaar H.J. Cats) dat midden jaren dertig verhuisde naar Nieuwe Herengracht 31, nadat de tentoonstelling Rusland voorheen en thans was afgelopen. Breuker is bouwkundig meer bekend van de overzijde van de Plantage Middenlaan. Een groot bouwblok verspreid over Plantage Middenlaan 1-5, Plantage Parklaan 10-20 en Henri Polaklaan 2-4 is ook door hem ontworpen en is rijksmonument (518405). Dat gebouwencomplex heeft dezelfde balkonbalustrades als die op de Plantage Middenlaan 10-12. Het ensemble werd op 22 maart 2005 tot gemeentelijk monument verklaard.