Custoswoningen

Het voormalig Farmaceutisch laboratorium in de Vreewijk in de Nederlandse stad Leiden is ontworpen door Rijksbouwmeester Jacobus van Lokhorst. De bouw, voor de Rijksuniversiteit Leiden vond plaats in 1895-1898, de bouwstijl is een menging van neogotiek en neorenaissance. Het gebouw bevatte oorspronkelijk diverse laboratoria (waaronder het Galenisch Laboratorium) en werkruimten, een prepareerkamer, magazijnen voor de pharmacognostische- en de chemicaliënverzameling, een modelapotheek en een collegezaal. Vanaf 1898 werd het Pharmaceutisch Laboratorium ook ingeschakeld bij de keuring van levensmiddelen voor gevangenissen en vanaf 1902 bij de gemeentelijke keuringsdienst van Leiden. Door diverse verbouwingen, aanpassingen aan de eisen van de tijd en functiewijziging is van het oorspronkelijke interieur weinig bewaard gebleven. Het gebouw was tot 1968 in gebruik als laboratorium en vervolgens tot september 2004 als juridisch studiecentrum Hugo de Groot door de Juridische Faculteit (Faculteit der Rechtsgeleerdheid) van de Rijksuniversiteit Leiden. Hierna is het gebouw verkocht aan SLS Wonen (nu onderdeel van DUWO) en herontwikkeld tot appartementencomplex met 20 appartementen voor gastdocenten en 51 appartementen voor kortverblijvende buitenlandse studenten.

Vreewijk is een wijk net buiten de singels, aan de zuidzijde van de stad Leiden, in de Nederlandse provincie Zuid-Holland. Op 1 januari 2023 telde de wijk 2.420 inwoners. De wijk wordt begrensd door de spoorlijn Leiden-Utrecht in het westen, het Noordeinde in het noorden, het water van de Witte Singel in het oosten en het water van de Jan van Goyenkade in het zuiden. Oorspronkelijk hield de wijk Vreewijk op bij de Gerrit Doustraat. Sinds circa 1980 behoort ook het gedeelte tot en met de Rijn- en Schiekade en het Noordeindeplein tot Vreewijk. Vreewijk was in 1881 de eerste planmatige uitbreiding van Leiden buiten de singels, toen nog op grondgebied van de gemeente Zoeterwoude. Vreewijk maakt als 'buurt 50' formeel deel uit van het Bos- en Gasthuisdistrict in het stadsdeel Zuid. Per april 2011 is Vreewijk als onderdeel van de Zuidelijke Schil aangewezen tot beschermd stadsgezicht.

Het voormalig Laboratorium voor Organische Chemie in de Vreewijk in de Nederlandse stad Leiden is ontworpen door Rijksbouwmeester Jacobus van Lokhorst voor de Rijksuniversiteit Leiden. De bouw was in 1896-1898, de bouwstijl is een menging van neogotiek en neorenaissance. Het oorspronkelijk vanuit een U-vormige plattegrond opgetrokken gebouw was onder meer voorzien van een laboratorium voor medici, een laboratorium voor chemici, een collegezaal en een dienstwoning. In 1910 is het laboratorium verdubbeld naar een ontwerp van Van Lokhorsts opvolger ir. J.A. Vrijman, die een vergelijkbaar gebouw spiegelbeeldig tegen het oude plaatste, waardoor het een geheel omsloten binnenhof kreeg. Een tweede grote uitbreiding - in de vorm van een aanbouw aan de achterzijde - dateert van 1930. In 1949 is rechts (noordzijde) van het Organisch Chemisch Laboratorium een uitbreiding toegevoegd. Het complex was tot 1968 in gebruik als laboratorium en vervolgens tot september 2004 als juridisch studiecentrum Hugo de Groot door de Juridische Faculteit (Faculteit der Rechtsgeleerdheid) van de Rijksuniversiteit Leiden. Hierna is het gebouw afgestoten en herontwikkeld tot appartementencomplex. Het trappenhuis uit 1910 van J.A.W. Vrijman is bewaard gebleven, maar beide dependances zijn gesloopt, waardoor het gebouw nu weer vrij staat. Voor de hoofdingang is een verzonken parkeersysteem aangelegd.

Huize Vreewijk (Vreewijkstraat 8, Leiden) werd ca. 1775 gebouwd als buitenplaats. Het is naamgever van de buurt Vreewijk in Leiden.

De Jan van Goyenbrug is een stalen trapjesbrug (kwakel) met houten dek, die ligt over de Vliet in de Nederlandse stad Leiden en de Hugo de Grootstraat (Vreewijk) verbindt met de Stadhouderslaan (Staalwijk).

De Schelpenkade is een straat in de Tuinstadwijk van de Nederlandse stad Leiden en is een van de beeldbepalende straten in het beschermd stadsgezicht Zuidelijke Schil.

De Vreewijkbrug in de Nederlandse stad Leiden verbindt sinds 1901 de Vreewijk met de binnenstad.

Het Van der Klaauw Laboratorium, gelegen aan de Kaiserstraat 63 en de Sterrewachtlaan 1-4, in de Nederlandse stad Leiden, bestond uit een torengebouw uit 1957 en een singelgebouw uit 1962. De ook wel als Kaisertoren of Van der Klaauwtoren aangeduide hoogbouw was met een hoogte van 40 meter een van de hoogste gebouwen in het oude stadscentrum van Leiden, op de Meelfabriek na. Tot 2009 diende het complex als zoölogisch laboratorium met college- en practicumzalen van de Universiteit Leiden. Het rechthoekige torengebouw, naar ontwerp van het Leidse architectenbureau H.A. van Oerle en J.J. Schrama, is in 1957 opgeleverd en genoemd naar Cornelis Jakob van der Klaauw, die in 1934 hoogleraar was in de Algemene Zoölogie. Het aangebouwde Singelgebouw of Paviljoen naar een ontwerp van Van Oerle, Schrama en Bos werd in 1962 geopend door minister Jo Cals. Het poortgebouw aan de Sterrewachtlaan 1-3 is een gemeentelijk monument. Sinds juli 2009 stonden toren en singelgebouw leeg. Het Vastgoedbedrijf van de Universiteit Leiden liet de gebouwen slopen om de grond met bouwplan en bouwvergunning te verkopen. Ondanks dat de toren in 2011 de winnaar was van de ‘Jonge Leidse Monumentenprijs 2011’ kregen de gebouwen geen beschermde status.

De balpenaffaire (ten onrechte soms aangeduid als balpenmoord) is de naam van een Nederlandse gerechtelijke dwaling uit de periode 1991–1996, waarbij een student uit Leiden ten onrechte werd veroordeeld voor de vermeende moord op zijn moeder. Op 25 mei 1991 werd in haar woning in de Witte Rozenstraat te Leiden het lichaam gevonden van de 53-jarige Mary de Meijere. Bij sectie door het Gerechtelijk Laboratorium in Rijswijk werd geconstateerd dat een balpen via de rechteroogkas in de schedelholte van het slachtoffer was gedrongen. De pen was van buitenaf niet zichtbaar meer. De rechtbank en de verdediging verschilden van mening over de wijze waarop de pen in de hersenen terecht was gekomen. Hoewel deskundigen van mening waren dat het slachtoffer met de pen in de hand op een ongelukkige wijze was komen te vallen, ging de Leidse politie, en ook de rechtbank, uit van moord.

Het Ehrenfesthuis (Witte Rozenstraat 57, Leiden) werd in 1913-1914 gebouwd naar ontwerp van Tatiana Afanassjewa in op het Russische neoclassicisme geïnspireerde vormen. Het diende als woonhuis voor haarzelf en haar echtgenoot, de hoogleraar Paul Ehrenfest. Hun kinderen, de latere wiskundige Tatjana Pavlovna Ehrenfest, Galinka Ehrenfest, die bekend werd als illustrator, en hun twee jongere, in Leiden geboren, broers Paul jr. en Wassik brachten hier hun jeugd door. Het huis is tot de jaren tachtig in familiebezit gebleven.

Het Jeruzalemhof is een hofje aan de voormalige Cellebroersgracht (vanwege het nabijgelegen klooster van de Cellebroeders), wat sinds de demping in 1875 de Kaiserstraat is, in de binnenstad van de Nederlandse stad Leiden. Het is het oudste nog bestaande hofje in Leiden. Het werd gesticht op 16 mei 1467 door Wouter IJsbrandszoon ter ere van God en de twaalf apostelen naar aanleiding van zijn bezoek aan het heilig graf in Jeruzalem (vandaar ook de naam). Oorspronkelijk bestond het hofje uit 13 huisjes die bestemd waren voor dertien arme mannen, die eerlic zyn, ende van goede syn vergaen. Een eventuele echtgenote mocht ook inwonen, want dan kon zij voor haar man zorgen. Als haar man dood ging, moest ze wel vertrekken. Dat een hofje juist voor mannen en niet voor vrouwen werd bestemd was bijzonder, want dat was in de Nederlanden nog niet eerder voorgekomen. Het hofje was oorspronkelijk voorzien van een wat een rijk versierde kapel moet zijn geweest. In de tweede helft van de zestiende eeuw ging het beheer van het hofje en van de kapel door geldgebrek erg achteruit. Ook de Reformatie en de Beeldenstorm gingen niet aan de poort voorbij en er werd veel vernield. Nadat het hofje onder protestants beheer kwam werd de kapel buiten gebruik gesteld en successievelijk gebruikt als schermschool, onderkomen voor de Lutherse- en daarna Engelse kerk, gildehuis van de bierdragers en tot slot pakhuis. In 1887 werd de voormalige kapel gesloopt en in 1910 de aan de straat gelegen regentenkamer. Tussen 1892 en 1936 werd het hofje vernieuwd, waarbij het aantal huisjes toenam tot 15 (achter huisje nummer 1 liggen nog twee huisjes verstopt), maar de sfeer van het oude hofje is verloren gegaan.

De Oude Sterrewacht is het voormalige observatoriumgebouw van de Sterrewacht van de Nederlandse Universiteit Leiden. Het gebouw is een rijksmonument en ligt op een markante locatie naast de Hortus botanicus Leiden op de kop van een voormalig bolwerk aan de Witte Singel. Het door architect Henri Camp ontworpen gebouw werd in 1861 in gebruik genomen.