Eewal (Leeuwarden)

De Keimpemastins is een van oorsprong middeleeuwse stins aan de Grote Kerkstraat in de Friese stad Leeuwarden. De stins is gebouwd in het begin van de 14e eeuw en zou daarmee een van de oudste stenen huizen van Leeuwarden zijn.

De grafkelders van de Friese Nassaus bevinden zich in de Grote of Jacobijnerkerk in Leeuwarden. De in Leeuwarden en Groningen residerende stadhouders van Friesland en Groningen, de graven van Nassau-Dietz, bezaten sinds 1591 onder het koor van de kerk een grafkelder, die in 1640 en in 1696 werd uitgebreid. Hier werden tussen 1588 en 1765 twaalf lijkkisten bijgezet. In de kapel boven de kelder stonden nog eens zes kisten. Leeuwarden behoort met Delft en Breda tot de drie Nederlandse steden met een koninklijke grafkelder.

De Grote of Jacobijnerkerk in Leeuwarden is de grootste van de middeleeuwse kerken in deze stad.

De Kelders is een historische winkelstraat in het centrum van Leeuwarden en nabij de Waag. De naam is afgeleid van de aanwezige werfkelders langs de gracht, waar vroeger aan de Bierkade geloste goederen onder de openbare weg door naar de panden gebracht kon worden. De straat aan de andere zijde van Keldersgracht heet Over de Kelders. De meeste woningen boven de op de kelders gevestigde winkels hebben hun ingang aan de achterzijde in de Poststraat. De lange, pijpvormige onderdoorgang voor de gracht richting noordoosten heet Korfmakerspijp. Aan de andere zijde splitst de gracht zich in tweeën, om door twee cirkelbogen van welfbrug De Brol naar de zuidelijk gelegen straten en gelijknamige grachten Naauw en Weaze te stromen.

Nijehove was een Fries terpdorp, dat samen met Hoek en Oldehove op 3 augustus 1435 Leeuwarden werd. Dit werd besloten door het landsbestuur van Oostergo en Westergo. In datzelfde jaar kreeg Leeuwarden stadsrechten. Nijehove was de eerste van de drie dorpen die Leeuwarden werd genoemd, al werd het destijds Liowerd genoemd. Volgens een bepaalde bron was dit al rond 1190. Een Duitse oorkonde noemt Oud-Leeuwarden (Nijehove) al in 1285 een stad. Er zijn echter geen documenten gevonden waarin dit wordt bevestigd. Het genoot in ieder geval enig stedelijk aanzien vanwege de stadsgrachten die tegenwoordig de binnengrachten (oa. Voorstreek en de Eewal) vormen en deels gedempt zijn. Nijehove was volgens een oorkonde in 1333 kerkelijk gezien zelfstandig geworden. Later werd Liowerd verenigd met de naburige dorpen Hoek en Oldehove. Toen de drie dorpen nog afzonderlijk bestonden werd er Fries gesproken. Later toen de stad één werd, werd de nationale taal gebruikt. Pas laat in de 16e eeuw begon men er weer meer Fries te praten. Er wordt ook een eigen dialect van stadsfries gesproken (Liwwadders). Op Nijehove stond de Sint-Mariakerk van Nijehove.

De Synagoge van Leeuwarden is een voormalige synagoge uit 1805 en een van de weinige overgebleven joodse gebouwen in Leeuwarden. De synagoge was een vervanging van een eerdere synagoge uit 1755. In 1865 werd de synagoge uitgebreid. Zowel de oude als de nieuwe synagoge stonden aan de Sacramentsstraat. De Synagoge werd ontworpen door G. van der Wielen en F. Stoett. Het gebouw functioneert sinds 1982 als dansschool.

De Waalse kerk is een kerkgebouw in Leeuwarden in de Nederlandse provincie Friesland.

De Sint-Mariakerk was een van de drie middeleeuwse parochiekerken in de Nederlandse stad Leeuwarden (de andere twee waren de Sint-Vituskerk van Oldehove en de Sint-Catharinakerk van Hoek).

Gezicht Leeuwarden is een van rijkswege beschermd stadsgezicht in de binnenstad van Leeuwarden in de Nederlandse provincie Friesland. De procedure voor aanwijzing werd gestart op 4 oktober 1979. Het gebied werd op 21 oktober 1982 definitief aangewezen. Het beschermd gezicht beslaat een oppervlakte van 92,9 hectare. Panden die binnen een beschermd gezicht vallen krijgen niet automatisch de status van beschermd monument. Wel zal de gemeente het bestemmingsplan aanpassen om nieuwe ontwikkelingen in het gebied te reguleren. De gezichtsbescherming richt zich op de stedenbouwkundige en cultuurhistorische waardering van een gebied en wil het toekomstig functioneren daarvan veiligstellen.

Leeuwarden (; Stadsfries en Stellingwerfs: Liwwadden of Leewadden; Fries: Ljouwert ([’ljɔ.ṷ(ə)t], [’lɔ.ṷət]), Bildts: Luwt) is een stad in het noorden van Nederland en de hoofdstad van de provincie Friesland, de hoofdplaats van de gelijknamige gemeente Leeuwarden en een van de oudste steden van Noord-Nederland. Belangrijke sectoren in de stad zijn de financiële en zakelijke dienstverlening, de overheid en de non-profitsector. De stad is de grootste van de Friese elf steden. In 2023 telde de stad 95.890 inwoners. In het postcodegebied van de stad liggen de buurtschappen Barrahuis en Vierhuis. Ook verschillende andere plaatsen zijn in Leeuwarden opgenomen, zoals het voormalige dorp Huizum en de voormalige buurtschap Schilkampen. Als agglomeratie telt de stad 151.812 inwoners (per 2020).

Us Heit is een standbeeld van de beeldhouwers Bart van Hove en Willem Molkenboer in de Nederlandse stad Leeuwarden.

Het Boshuisengasthuis is een rijksmonument in Leeuwarden in de Nederlandse provincie Friesland.