Scharrebiersluis (Amsterdam)

Rapenburgerplein 100 te Amsterdam is een gebouw staande aan de rand van het Rapenburgerplein, Amsterdam-Centrum. Bij de overspanning boven de overgang tussen Nieuwe Herengracht en Schippersgracht heeft altijd een sluis- dan wel brugwachtershuisje gestaan. Het groeide met de vernieuwingen van de Scharrebiersluis mee. Eerst stond er een soort schuilplekje. Bij de bouw van de dubbele basculebrug kwam er een permanenter houten gebouw. Wanneer er in 1906 een nieuwe brug wordt neergelegd in de vorm van een ophaalbrug wordt er een stenen brugwachtershuisje gebouwd. Wichert Arend de Graaf van de Dienst der Publieke Werken ontwierp een huisje met een rechthoekige plattegrond. De buitenmuren zijn opgetrokken uit baksteen, waarbij net boven de iets wijdere plint nog een natuurstenen rand is geplaatst. De ramen kunnen geblindeerd worden door luiken. ARCAM omschreef het als een sober opgetrokken huisje, dat nog geen enkel spoor van de bouwstijl Amsterdamse School laat zien. Het gebouw werd net als de brug in 2002 opgenomen in het monumentenregister; het is sindsdien een rijksmonument behorende bij de brug. Op dat tijdstip had het gebouwtje overigens al lang haar functie verloren. De bediening van de Scharrebiersluis vond dan al jaren plaats vanuit het brugwachtershuisje van de Kortjewantsbrug. Vanaf 2021 kreeg het een nieuwe functie; net als andere buitendienst gestelde brugwachtershuisje kon het als overnachtingsplek geboekt worden.

De Rapenburgerschutsluis (sluis 110) is een deels buiten dienst zijnde sluis in Amsterdam-Centrum. De sluis werd rond 1657 gebouwd als waterscheiding tussen de Nieuwe Herengracht (toen nog gewoon Herengracht geheten) en het Schippersgrachtje, een inham van het Oosterdok. Het werd destijds een behoorlijk grote sluis, want er moesten voor die tijd grote schepen doorheen op weg naar het Entrepotdok. De schutkolk had een afmeting van 45,80 bij 8,76 meter met drie paar vloeddeuren en twee paar ebdeuren. De drempel lag daarbij op 3,80 meter beneden NAP. De grote schepen werden in de loop der jaren via een andere route de stad in geleid, waardoor de sluis verkleind kon worden tot ongeveer 25 meter lengte. In de jaren zestig werd de lengte weer aanzienlijk opgerekt (72 meter). De noordelijke sluisdeur kwam te liggen onder de noordelijker gelegen Kortjewantsbrug. Er kwam daar de (toen) grootste roldeur van Europa, die zowel tot waterkering als tot schutsluisdeur kan dienen. Over de schutsluis ligt sinds 1876 de Scharrebiersluis, een brug, maar in de volksmond ook wel de aanduiding van de sluis.

Kadijksplein 4 te Amsterdam is een gebouw aan het Kadijksplein in Amsterdam-Centrum. Het is een gemeentelijk monument (202059); het staat bekend als het "Koffiehuis van den Volksbond".

De Schippersgracht is een gracht en straat in Amsterdam-Centrum die loopt vanaf het Rapenburgerplein tot de Prins Hendrikkade. De plaats waar de Foeliedwarsstraat het Rapenburgerplein kruist vormt het begin, de Kortjewantsbrug (brug 487) het eind. De Schippersgracht ligt in het verlengde van de Nieuwe Herengracht en is circa 100 meter lang. De kade langs de noordwestkant van het water heeft de huisnummers 2 tot en met 16, waarbij even en oneven nummers elkaar afwisselen (dus niet tegenover elkaar liggen). In het verleden had zij hogere huisnummers, tot 423 aan toe. In de 19e eeuw volgde de huidige nummering. De zuidoostelijke oever van het water heet Kadijksplein. De Schippersgracht dankt haar naam aan het feit dat hier veel schippers woonachtig waren. Aan de Schippersgracht staan een aantal monumentale panden uit de 17e eeuw, onder andere op de nummers 14 en 15. De Amsterdamse architect Herman Hendrik Baanders (1849-1905), heeft Schippersgracht 5 (1897) ontworpen. Baanders was voornamelijk actief in Amsterdam.

Zeelui is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Woningcorporatie Lieven de Key was in de jaren twintig van de 21e eeuw bezig een campus in te richten nabij de Kweekschool voor de Zeevaart. Oud- (18e/19e eeuw) en nieuwbouw (jaren tachtig) werden gecombineerd met wederom ver/nieuwbouw van een aantal studentenwoningen op het terrein. Om die laatste beter toegankelijk te maken kwam er een nieuwe ingang aan de Nieuwe Foeliestraat. Deze onderdoorgang was volgens de woningstichting onprettig in de omgang en werd vervolgens opgefleurd door middel van een titelloze muurschildering van Gino Bud Hoiting, die meerdere opdrachten van de stichting kreeg. Voor deze muur liet hij zich inspireren door de leerlingen van de kweekschool en haar leerlingen op het oefenschip Kaatje, dat op de binnenplaats lag. Daar waar andere muurschilders zich nog wel eens uitleven in uitbundige kleurstelling hield Hoiting het eenvoudig, zwart, wit en blauw zijn de enige kleuren. De schilderingen wordt onderbroken door de brievenbussen van de studenten. Niet veel later volgde de zwart/wit-schildering De brouwers op Hoogte Kadijk 150. Beide schilderingen hanteren de kunstvorm klare lijn.

Sirene is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Het is een bronzen beeld van Nic Jonk uit 1976 voorstellende een sirene. Deze gracieuze verleidelijke sirene komt met gespreide vleugels uit de golven omhoog en laat haar zeemeerminnenstaart zien. Jonk toonde haar in ronde vormen (borsten, benen, gezicht etc.). Het beeld staat op een sokkel van basalt. Haar plaats aan de Valkenburgerstraat hoek Anne Frankstraat lijkt naar een andere sirene te wijzen; het staat opgesteld voor een politie- annex brandweerkazerne. Het beeld is in de voet gesigneerd Nic Jonk 1976 (wellicht later toegevoegd) en draagt ook de naam van de gieterij Binder-Schmidt. Jonk zou er vermoedelijk zeven van hebben laten gieten. Nummer 2 (1980) uit 7 staat bij/op zijn graf in Grootschermer (Zuideinde 3). Hilversum heeft een Sirene uit 1968 bij een bejaardencentrum, Hengelo (Overijssel) één uit 1970 eveneens bij een bejaardencentrum. Er staan sirenen in Schijndel (ongedateerd) en Veldhoven (1986).

Zeeman is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Het beeld stamt uit ongeveer 1980 en is van de beeldhouwer Joost Barbiers. Hij modelleerde een stevig staande zeeman die op de uitkijk lijkt te staan. Hij staat met de armen over elkaar in regenvaste kleding met de benen enigszins uit elkaar waardoor hij wat stabieler staat. Beeld met voetstuk en sokkel bestaan geheel uit kalksteen en sluiten naadloos op elkaar aan. Opmerkelijk is dat de persoon, de zuidwester en de overige kleding nauwelijks enige detaillering laten zien. Wel is er in de ruim vallende jas enig reliëf aangebracht. Wat ook bijzonder is aan het beeld, is dat er een klein naamplaatje op het voetstuk is aangebracht, iets dat zelden bij beelden in de openbare ruimte in Amsterdam het geval is. Het geheel neigt op het figuratieve deel na, naar abstracte kunst waartoe Barbiers zich in de jaren tachtig wendde. Het beeld staat op het Kadijksplein, een plein voor het Zeemanshuis, dat in 1985 toch haar deuren sloot.

Het Kadijksplein is een plein in Amsterdam-Centrum.

De Kortjewantsbrug (brug 487), is een brug in Amsterdam-Centrum.

Prins Hendrikkade 600 te Amsterdam is een gebouw aan de Prins Hendrikkade te Amsterdam. Hier werd in 1996 een paviljoen naar ontwerp van Renzo Piano gebouwd om uitzicht te verschaffen op diens creatie NEMO Science Museum. Het gebouw staat op de kade van het Oosterdok, daar waar de Schippersgracht uitmondt. Toen dat paviljoen een herbestemming moest ondergaan en het Architectuurcentrum Amsterdam (ARCAM), gevestigd in het gebouw van de Academie van Bouwkunst aan het Waterlooplein, een grotere ruimte nodig had, was de keus snel gemaakt. Het deels nieuwe gebouw moest aan een aantal eisen voldoen: het nieuwe gebouw moest om het oude gebouw voltooid worden; gevels verdwenen maar vloeren en kolommen bleven kijkend vanuit het Scheepvaartmuseum moest het de gevelwand van de Prins Hendrikkade niet verstoren (zo werd gekozen voor een lagere gevel aan de waterkant en een hogere gevel aan de straatkant) ook andersom kijkend vanaf de Prins Hendrikkade moest een gesloten gevel te zien zijn men wenste een gebouw als een monoliet; geen of weinig uitbouwsels. Architect René van Zuuk kwam vervolgens met een gebouw dat aan alle eisen probeerde te voldoen. Het kent drie verdiepingen gezet op een plattegrond in de vorm van een trapezium, waarvan een stuk is afgesneden. Om de drie bouwlagen is een constructie van doorlopend Kalzip (aluminium en zink) gevouwen (dak en wanden lopen in elkaar over), die een groot deel van de gevels bedenkt. Aan de waterzijde is echter een gevel opgetrokken van glas in metalen profielen; aan de straatzijde een het uiteinde van Kalzip-gevel en glas. Die glazen geveldelen laten naar binnenkijkend de interne organisatie zien, die verdeeld is over vides rondom een centrale kern met trap, lift en toiletblokken. Ook binnen het gebouw wisselen ronde en hoekige delen elkaar af. Het kleinschalige gebouw werd in opdracht van de Stedelijke Woningdienst Amsterdam in 2003 opgeleverd, waarna de officiële opening op 24 oktober 2003 geopend werd. Er was toen vier jaar aan gewerkt. Eerste tentoonstelling heette toepasselijk Wegens verbouwing geopend. In de voorgevel bevindt zich een kleine uitleg, waarbij de architect aangeeft dat het gebouw een mengeling van architectuur en versiering is.

ARCAM (Stichting Architectuur Centrum Amsterdam; grafisch Ar C Am) is een belangenbehartiger en coördinatiecentrum voor architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur in Amsterdam en omstreken.

Brug 1941 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Centrum. De vaste brug in de vorm van een viaduct maakt onderdeel uit van tracé naar en uit de IJ-tunnel. Om die tunnel verkeerstechnisch vanuit het centrum te kunnen bereiken werd een groot deel van de bebouwing langs Valkenburgerstraat en Foeliestraat gesloopt. Die straten waren nauw terwijl de benodigde toevoerweg minstens 45 meter breed moest zijn. Nadat in 1955 het daadwerkelijke besluit tot bouw van de tunnel was genomen begon de gemeente in 1957 met onteigening. Deze onteigening volgde op een onteigening in 1938 voor het bouwen aan de binnenring, die echter op die plaats geen voltooiing kreeg. De toen gepleegde sloop was onvoldoende voor het nieuwe verkeersplein. Na de start van onteigening kwam het project stil te liggen vanwege ruzie tussen het Rijk en de Stad. In 1963 waren er voldoende panden onteigend waardoor sloop van huizen en bouw van de brug konden beginnen. Er was op dat stuk land een geleidelijke verdiepende weg nodig richting naar en uit de tunnel. Echter daar lag de belangrijke verkeersader Prins Hendrikkade dwars. Er kwam een viaduct om een ongelijkvloerse kruising mogelijk te maken. Bewoners van het restje Foeliestraat kregen een bouwput voor de deur met een dalende weg richting de Marinewerfkade, die bij voortgang van de bouw van de tunnel geheel verdween. Om het doorgaande verkeer op de Prins Hendrikkade te laten doorstromen werd er een dwarsweg binnen de Foeliestraat aangelegd. Voor voetgangers kwam er een noodbrug. Aan brug 1941 werd in de periode 1963 tot 1965 gewerkt. Om de aansluitingen op de kruising mogelijk te kunnen maken komt de weg richting tunnel even naar boven om vervolgens de tunnel in te duiken. Die kleine heuvel kwam grofweg op de plek waar voorheen een strandje had gelegen aan de IJ-gracht. Ook dit stadstafereel verdween. Dat dalen en rijzen leverde waterafvoerproblemen op, want het diepte punt onder het viaduct mocht niet vollopen; er kwamen ter plaatste pompen om de diepte vrij te houden van water. De verwachting in 1964 was dat het viaduct eind 1965 in gebruik kon worden genomen. Op 5 of 6 oktober 1965 kon de brug geopend worden door wethouder R. de Wit. De IJ-tunnel en omliggende infrastructuur was ontworpen door de Dienst der Publieke Werken afdeling Tunnelbouw, maar de specifieke esthetische architect is vooralsnog niet bekend. De brugnummerserie 1900 is van veel later datum; net als brug 1942 kreeg de brug pas in de jaren negentig een brugnummer; door de bouw van de Zeeburgertunnel was het complex meer een kruising van stadswegen geworden.