Rapenburgerschutsluis

Rapenburgerplein 100 te Amsterdam is een gebouw staande aan de rand van het Rapenburgerplein, Amsterdam-Centrum. Bij de overspanning boven de overgang tussen Nieuwe Herengracht en Schippersgracht heeft altijd een sluis- dan wel brugwachtershuisje gestaan. Het groeide met de vernieuwingen van de Scharrebiersluis mee. Eerst stond er een soort schuilplekje. Bij de bouw van de dubbele basculebrug kwam er een permanenter houten gebouw. Wanneer er in 1906 een nieuwe brug wordt neergelegd in de vorm van een ophaalbrug wordt er een stenen brugwachtershuisje gebouwd. Wichert Arend de Graaf van de Dienst der Publieke Werken ontwierp een huisje met een rechthoekige plattegrond. De buitenmuren zijn opgetrokken uit baksteen, waarbij net boven de iets wijdere plint nog een natuurstenen rand is geplaatst. De ramen kunnen geblindeerd worden door luiken. ARCAM omschreef het als een sober opgetrokken huisje, dat nog geen enkel spoor van de bouwstijl Amsterdamse School laat zien. Het gebouw werd net als de brug in 2002 opgenomen in het monumentenregister; het is sindsdien een rijksmonument behorende bij de brug. Op dat tijdstip had het gebouwtje overigens al lang haar functie verloren. De bediening van de Scharrebiersluis vond dan al jaren plaats vanuit het brugwachtershuisje van de Kortjewantsbrug. Vanaf 2021 kreeg het een nieuwe functie; net als andere buitendienst gestelde brugwachtershuisje kon het als overnachtingsplek geboekt worden.

Scharrebiersluis (brug 278) is een ophaalbrug in Amsterdam-Centrum. De brug is vernoemd naar scharrebier, een goedkoop biertje van matige kwaliteit, dat hier ter plaatse gekocht werd door wachtende schippers. De naam is sinds circa 1990 tevens terug in de naam van Café Scharrebier (daarvoor Café De Keijser).

Kadijksplein 4 te Amsterdam is een gebouw aan het Kadijksplein in Amsterdam-Centrum. Het is een gemeentelijk monument (202059); het staat bekend als het "Koffiehuis van den Volksbond".

De Schippersgracht is een gracht en straat in Amsterdam-Centrum die loopt vanaf het Rapenburgerplein tot de Prins Hendrikkade. De plaats waar de Foeliedwarsstraat het Rapenburgerplein kruist vormt het begin, de Kortjewantsbrug (brug 487) het eind. De Schippersgracht ligt in het verlengde van de Nieuwe Herengracht en is circa 100 meter lang. De kade langs de noordwestkant van het water heeft de huisnummers 2 tot en met 16, waarbij even en oneven nummers elkaar afwisselen (dus niet tegenover elkaar liggen). In het verleden had zij hogere huisnummers, tot 423 aan toe. In de 19e eeuw volgde de huidige nummering. De zuidoostelijke oever van het water heet Kadijksplein. De Schippersgracht dankt haar naam aan het feit dat hier veel schippers woonachtig waren. Aan de Schippersgracht staan een aantal monumentale panden uit de 17e eeuw, onder andere op de nummers 14 en 15. De Amsterdamse architect Herman Hendrik Baanders (1849-1905), heeft Schippersgracht 5 (1897) ontworpen. Baanders was voornamelijk actief in Amsterdam.

Zeelui is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Woningcorporatie Lieven de Key was in de jaren twintig van de 21e eeuw bezig een campus in te richten nabij de Kweekschool voor de Zeevaart. Oud- (18e/19e eeuw) en nieuwbouw (jaren tachtig) werden gecombineerd met wederom ver/nieuwbouw van een aantal studentenwoningen op het terrein. Om die laatste beter toegankelijk te maken kwam er een nieuwe ingang aan de Nieuwe Foeliestraat. Deze onderdoorgang was volgens de woningstichting onprettig in de omgang en werd vervolgens opgefleurd door middel van een titelloze muurschildering van Gino Bud Hoiting, die meerdere opdrachten van de stichting kreeg. Voor deze muur liet hij zich inspireren door de leerlingen van de kweekschool en haar leerlingen op het oefenschip Kaatje, dat op de binnenplaats lag. Daar waar andere muurschilders zich nog wel eens uitleven in uitbundige kleurstelling hield Hoiting het eenvoudig, zwart, wit en blauw zijn de enige kleuren. De schilderingen wordt onderbroken door de brievenbussen van de studenten. Niet veel later volgde de zwart/wit-schildering De brouwers op Hoogte Kadijk 150. Beide schilderingen hanteren de kunstvorm klare lijn.

Sirene is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Het is een bronzen beeld van Nic Jonk uit 1976 voorstellende een sirene. Deze gracieuze verleidelijke sirene komt met gespreide vleugels uit de golven omhoog en laat haar zeemeerminnenstaart zien. Jonk toonde haar in ronde vormen (borsten, benen, gezicht etc.). Het beeld staat op een sokkel van basalt. Haar plaats aan de Valkenburgerstraat hoek Anne Frankstraat lijkt naar een andere sirene te wijzen; het staat opgesteld voor een politie- annex brandweerkazerne. Het beeld is in de voet gesigneerd Nic Jonk 1976 (wellicht later toegevoegd) en draagt ook de naam van de gieterij Binder-Schmidt. Jonk zou er vermoedelijk zeven van hebben laten gieten. Nummer 2 (1980) uit 7 staat bij/op zijn graf in Grootschermer (Zuideinde 3). Hilversum heeft een Sirene uit 1968 bij een bejaardencentrum, Hengelo (Overijssel) één uit 1970 eveneens bij een bejaardencentrum. Er staan sirenen in Schijndel (ongedateerd) en Veldhoven (1986).

Zeeman is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Het beeld stamt uit ongeveer 1980 en is van de beeldhouwer Joost Barbiers. Hij modelleerde een stevig staande zeeman die op de uitkijk lijkt te staan. Hij staat met de armen over elkaar in regenvaste kleding met de benen enigszins uit elkaar waardoor hij wat stabieler staat. Beeld met voetstuk en sokkel bestaan geheel uit kalksteen en sluiten naadloos op elkaar aan. Opmerkelijk is dat de persoon, de zuidwester en de overige kleding nauwelijks enige detaillering laten zien. Wel is er in de ruim vallende jas enig reliëf aangebracht. Wat ook bijzonder is aan het beeld, is dat er een klein naamplaatje op het voetstuk is aangebracht, iets dat zelden bij beelden in de openbare ruimte in Amsterdam het geval is. Het geheel neigt op het figuratieve deel na, naar abstracte kunst waartoe Barbiers zich in de jaren tachtig wendde. Het beeld staat op het Kadijksplein, een plein voor het Zeemanshuis, dat in 1985 toch haar deuren sloot.

Brug 1941 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Centrum. De vaste brug in de vorm van een viaduct maakt onderdeel uit van tracé naar en uit de IJ-tunnel. Om die tunnel verkeerstechnisch vanuit het centrum te kunnen bereiken werd een groot deel van de bebouwing langs Valkenburgerstraat en Foeliestraat gesloopt. Die straten waren nauw terwijl de benodigde toevoerweg minstens 45 meter breed moest zijn. Nadat in 1955 het daadwerkelijke besluit tot bouw van de tunnel was genomen begon de gemeente in 1957 met onteigening. Deze onteigening volgde op een onteigening in 1938 voor het bouwen aan de binnenring, die echter op die plaats geen voltooiing kreeg. De toen gepleegde sloop was onvoldoende voor het nieuwe verkeersplein. Na de start van onteigening kwam het project stil te liggen vanwege ruzie tussen het Rijk en de Stad. In 1963 waren er voldoende panden onteigend waardoor sloop van huizen en bouw van de brug konden beginnen. Er was op dat stuk land een geleidelijke verdiepende weg nodig richting naar en uit de tunnel. Echter daar lag de belangrijke verkeersader Prins Hendrikkade dwars. Er kwam een viaduct om een ongelijkvloerse kruising mogelijk te maken. Bewoners van het restje Foeliestraat kregen een bouwput voor de deur met een dalende weg richting de Marinewerfkade, die bij voortgang van de bouw van de tunnel geheel verdween. Om het doorgaande verkeer op de Prins Hendrikkade te laten doorstromen werd er een dwarsweg binnen de Foeliestraat aangelegd. Voor voetgangers kwam er een noodbrug. Aan brug 1941 werd in de periode 1963 tot 1965 gewerkt. Om de aansluitingen op de kruising mogelijk te kunnen maken komt de weg richting tunnel even naar boven om vervolgens de tunnel in te duiken. Die kleine heuvel kwam grofweg op de plek waar voorheen een strandje had gelegen aan de IJ-gracht. Ook dit stadstafereel verdween. Dat dalen en rijzen leverde waterafvoerproblemen op, want het diepte punt onder het viaduct mocht niet vollopen; er kwamen ter plaatste pompen om de diepte vrij te houden van water. De verwachting in 1964 was dat het viaduct eind 1965 in gebruik kon worden genomen. Op 5 of 6 oktober 1965 kon de brug geopend worden door wethouder R. de Wit. De IJ-tunnel en omliggende infrastructuur was ontworpen door de Dienst der Publieke Werken afdeling Tunnelbouw, maar de specifieke esthetische architect is vooralsnog niet bekend. De brugnummerserie 1900 is van veel later datum; net als brug 1942 kreeg de brug pas in de jaren negentig een brugnummer; door de bouw van de Zeeburgertunnel was het complex meer een kruising van stadswegen geworden.

Het Kadijksplein is een plein in Amsterdam-Centrum.

De Kortjewantsbrug (brug 487), is een brug in Amsterdam-Centrum.

De Latjesbrug (brug 50) is een basculebrug in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen in de Anne Frankstraat en voert over de Nieuwe Herengracht, op de hoek van het Entrepotdok. Aan de noordwestzijde ligt een aantal rijksmonumenten, ten zuidwesten het Wertheimpark. Hier is voor het eerst een brug te vinden op een kaart uit circa 1875. Ten zuidwesten van de brug ligt dan de Plantage, die later ingericht zou worden als Diergaarde Plantage, het latere Artis. Aan de noordwestkant is er dan nog geen doorlopende straat, de Anne Frankstraat werd pas eind jaren zestig aangelegd. In de periode juni tot en met december 1919 zou die brug vervangen worden, maar de gemeente begon er pas een half jaar later aan (van december 1919 tot en met maart 1920). De Dienst der Publieke Werken leverde toen een ijzeren ophaalbrug naar een ontwerp van Wichert Arend de Graaf op, die destijds geroemd werd vanwege zijn zuiverheid (geen verdere versieringen). Het is een zusje van de Westerkeersluis (brug 346) in de Tasmanstraat over het Westerkanaal (ook later verwijderd). Op de ijzeren brug liggen houten latten als wegdek, hetgeen de brug de bijnaam Latjesbrug oplevert. In 1931 zijn er plannen om vlak naast de brug een nieuwe hoofdweg aan te leggen en de brug te slopen, maar de plannen worden geschrapt. Daarna begon het getouwtrek om het traject van de IJtunnel met alle gevolgen van dien, zoals herinrichting van straten, pleinen, demping van grachten. In 1938 is de brug even uit dienst; de brug is roestig en moet ontroest worden. Wanneer de oplevering van de IJtunnel nadert, wordt het noodzakelijk ook deze brug aan te passen. Voor de toegang van verkeer van en naar het noorden werd een doorbraak vanaf 1962 geforceerd in de Rapenburgerstraat (huisnummer 45-47 werden gesloopt alsook Nieuwe Herengracht 169-173). In verband met de verwachting dat de hoeveelheid verkeer toeneemt werd door Dirk Sterenberg van Publieke Werken een brug ontworpen van 24 meter breed. Sterenberg ontwierp ook de gietijzeren naambordjes. Vanaf 12 januari 1967 begonnen de sloopwerkzaamheden, vlak na de aanbesteding van de nieuwe; verwachte oplevering is dan het najaar 1968. Sterenberg ontwierp een brug die aan de walkanten en landhoofden doet denken aan de Amsterdamse Schoolbruggen van Piet Kramer. Andere onderdelen die naar Kramer wijzen zijn de terrasjes naast de brug en versierde brugbalustrades, in dit geval ontworpen door Herman van der Heide. Het werd voor de omgeving hier een enorm stalen gevaarte, gelijkend op de M.S. Vaz Diasbrug die iets verderop ligt. In oktober 1968 is het project klaar, de brug is daarna nauwelijks gewijzigd. De brug is eigenlijk te groot voor het verkeersaanbod.

Foeliestraat 2-8 te Amsterdam is een gebouw aan de Foeliestraat, Amsterdam-Centrum.