Armbrug

Het Wapen van Riga is een pand in Amsterdam, gelegen aan de Oudezijds Voorburgwal 14. Dit huis heeft een trapgevel. Dit soort huizen werden gebouwd tussen ongeveer 1600 en 1665. De eerste trapgevels hadden een stijl die nog niet typisch Amsterdam was, de Hollandse renaissance, een stijl die ook veel voorkomt in bijvoorbeeld Haarlem. Het Wapen van Riga is gebouwd in 1605 in opdracht van een koopman uit Riga, een immigrant. Daarom zit er ook een gevelsteen in de muur waarop twee gekruiste sleutels staan, dit is het stadswapen van Riga. Het lijkt erg op het stadswapen van Leiden. Het huis heeft verschillende namen: De Burcht van Leiden, De Leeuwenburg en de meest gebruikte (en meest correcte) Het Wapen van Riga. Dit huis is een versteend houten huis. Het heeft een houtskelet en een houten onderpui. De stenen muren hangen in de ankers van het houtskelet. De voorgevel helt naar voren, een bouwkundige term hiervoor is dat hij op vlucht staat. De zijgevel is uitgebouwd op een uitstekende balkenlaag. Het huidige pand is een reconstructie. Het zeer bouwvallige pand werd in 1942 opgekocht door de Vereniging Hendrick de Keyser.

Vredenburgh is een rijksmonument in Amsterdam, gelegen aan de Vredenburgersteeg, op de noordelijke punt van het Oudezijds Eiland in het centrum van Amsterdam, waarvan de oudste delen uit de 15e eeuw dateren.

Mata Hari is een rijksmonument op de Amsterdamse Wallen. Het complex bestaat uit enkele onderling verbonden panden aan de Oudezijds Voorburgwal 27 en 29 en een pand aan de Oudezijds Achterburgwal 20-22-24. Het complex dankt zijn naam aan een berucht illegaal gokpaleis, dat hier sinds begin jaren 70 van de vorige eeuw werd gevestigd. In 2007 werd het inmiddels leegstaande pand op aandringen van de gemeente Amsterdam gekocht door woningcorporatie Ymere, om te voorkomen dat hierin opnieuw illegale of schimmige activiteiten zouden worden ontplooid.

De Vredenburgerbrug (brug nr. 209) is een voetgangersbrug in Amsterdam-Centrum. Ze overspant de Oudezijds Achterburgwal in het Wallengebied en is daarmee de noordelijkste brug over die gracht voordat die samenstroomt met de Oudezijds Voorburgwal tot Oudezijds Kolk. De brug verbindt de Vredenburgersteeg met de Spooksteeg. De brug is net als de steeg vernoemd naar Vredenburgh. De brug ligt een beetje verscholen en is in de 21e eeuw alleen overdag toegankelijk. Opvallend is dat de OZ Achterburg aan de oostzijde zowel ten noorden als ten zuiden van de brug geen kades heeft, ook aan de westzijde ligt er ten noorden van de brug geen kade. Aan de andere kant van de Vredenburgersteeg ligt de veel langere en bredere Armbrug. Er ligt hier al eeuwen een bruggetje. Op de geschilderde plattegrond van Cornelis Anthonisz. uit 1538 is niet goed te zien of er een brug ligt, maar op zijn vernieuwde plattegrond van 1544 ligt er wel een bruggetje. Ook de plattegrond van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 laat een brug zien, al heette de Vredenburgersteeg en Spooksteeg toen nog Sout Steech naar een zoutkoperij. Een oude bijnaam van de brug was dan ook Zoutkopersbrug. In 1893 moesten de stenen landhoofden van deze houten vaste brug vernieuwd worden. Wellicht werd toen tegelijkertijd of vlak daarna ook de overspanning vernieuwd. Op foto’s etc. is in 1888 nog een houten overspanning te zien, in 1905 is de overspanning van ijzer met de typisch Amsterdamse plaatconstructie.

De Sint-Olofskapel, of Oudezijds Kapel, is een gebouw in de Nederlandse stad Amsterdam. Het voormalige kerkgebouw staat in de binnenstad van Amsterdam, tussen de Zeedijk en de Nieuwebrugsteeg, nabij het Damrak. De eerste Sint Olofskapel werd tussen 1440 en 1450 gebouwd tegen een grote stadspoort aan, de Sint Olofspoort. In 1618 is het poortgebouw afgebroken, maar de vroegere doorgang heet nog steeds "Sint Olofspoort" (als straatnaam). Beschermheilige was "Sint Olof".

De Kolksluis is een vaste brug (brug 302) en sluis (sluis 108) in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen in de Zeedijk en overspant de Oudezijds Kolk in hartje Amsterdam. De brug ligt in het Wallengebied. De brug wordt daarbij omringd door rijksmonumenten aan zowel dijk als kolk. De brug staat op menig foto, want de kolk met haar smalle doorkijk is een toeristische attractie. Als men de foto naar het noorden neemt is de grootste blikvanger de achtergevel van de Basiliek van de Heilige Nicolaas, naar het zuiden het eerder genoemde wallengebied. Er ligt hier al eeuwen een brug/sluis. Op een plattegrond uit 1613 van Christoffel van Hartogwal, waarop hij een reconstructie de situatie in 1220 weergaf, is een oeververbinding te zien. De Oudezijds Achterburgwal vormt dan de oostelijke buitenzijde van de stad met op de kop de Sint Olofspoort (ten zuidwesten van huidige brug/sluis). Direct aan de overzijde van de gracht zijn de contouren zichtbaar van de Zeedijk, zoals die ook in de 21e eeuw terug te vinden is op kaarten (een slurf tussen Prins Hendrikkade en Nieuwmarkt). Ander onderzoek gaf aan dat de kolksluis deel uitmaakte van een nieuwe stadsuitbreiding naar het oosten van rond 1425 met aanpassing in 1431, waarbij de Sint Olofpoort haar functie in wezen verloor. Op de geschilderde plattegrond van Cornelis Anthonisz. uit 1538 is aan het eind van de Oudezijds Kolk (hij schilderde de stad gezien vanuit het noorden) een overkluisde brug/sluis te zien. Hendrik Tavenier tekende rond 1784 de situatie in 1525 met ook een overkluisde sluis. De overkluizing is dan al weg, want Caspar Philips, bekend van zijn grachtenboek, tekende rond 1775 al een “kale brug”. Rond 1864 kwam fotograaf Gaston Braun langs en die vond er een sluiscomplex met brug. Hij fotografeerde vanuit het noorden met een zicht op de kolk. Niet veel later werd er vanuit het zuiden gefotografeerd door Andries Jager. het laat in wezen al de huidige situatie zien. Na die foto zijn de sluis en brug nog enkele keren vernieuwd al was ze niet meer belang voor de scheepvaart. Er zijn aanpassingen bekend uit 1922 (renovatie sluis), 1939 (verhoging deuren) en 1986 (renovatie kade). De brug kreeg in 1968 een nieuw brugdek, waarbij delen van de oude brug hergebruikt werden.

Museum Ons' Lieve Heer op Solder is een voormalige schuilkerk, gelegen in de binnenstad van Amsterdam, op de hoek van de Oudezijds Voorburgwal en de Heintje Hoekssteeg. Het pand staat in de 'Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg' uit 1990. De voormalige schuilkerk fungeert als museum en wordt (opnieuw) gebruikt voor de rooms-katholieke eredienst. Er worden huwelijken ingezegend en elke kerstnacht zijn er twee nachtmissen. Iedere eerste zondag van de maanden oktober tot en met april vindt een heilige mis plaats, opgeluisterd met zang en orgelspel. Het museum is na het Rijksmuseum het oudste museum van Amsterdam en wordt jaarlijks door circa 100.000 personen bezocht. Vroeger moesten bezoekers schoenbescherming dragen om het museum te bezoeken, maar deze regel is sinds de verbouwing in 2015 komen te vervallen.

De Liesdelsluis (brug nr. 207) is een vaste brug in het Wallengebied in Amsterdam-Centrum. Het achtervoegsel "sluis" heeft hier betrekking op "stenen brug". De brug overspant de Oudezijds Achterburgwal en verbindt zo de Lange Niezel met de Korte Niezel. Liesdel was de aanduiding van een laag gelegen (ten opzichte van de hogere grond waarop de Oude Kerk is gebouwd) vlakte begroeid met lies, dat de bijnaam Niesdel kreeg en vervolgens werd verbasterd tot Niezel. In de jaren zeventig en tachtig had de brug de bijnaam Deutsche Brücke in verband met de vele Duitse junkies die hier rondwaarden en ook wel stierven als gevolg van drugsgerelateerde prostitutie. De brug wordt slechts ten delen omringd door rijksmonumenten, in 1929 werd een deel van de Korte Niezel al vernieuwd. De brug is zelf geen monument, want ze dateert van nog later datum. Er ligt al vanaf het prille begin van Amsterdam op deze plaats een brug. De brug is namelijk al te zien op de geschilderde plattegrond uit 1538 van Cornelis Anthonisz.. Balthasar Florisz. van Berckenrode tekende de brug op twee pijlers ook in op zijn kaart uit 1625, een brug over de "Oudesydts Voor Burchwal" in "Den Niesel". Toen kunstenaar Johannes van der Drift hier rond 1868 langs kwam, trof hij inderdaad een stenen welfburg aan met drie doorvaarten (de buurvrouw van de Liesdelbrug, de Oudekerksbrug was van hout). Hij volgde wat dat betreft in de voetsporen van Jacob Olie, die die brug in 1861 ook al had vastgelegd. Net als de brug hebben de foto’s de tand des tijds niet goed doorstaan. George Hendrik Breitner kwam een aantal jaren later voorbij en trof een geheel andere brug aan, een toen in de mode zijnde liggerbrug uit 1879. De brug steunde op de landhoofden op gietijzeren steunen en consoles, een gevolg van het plannen in september 1878 en van een aanbesteding van januari 1879 voor het "verlagen en verbreeden van de steenen wulfbrug" en de levering van ruim 13 ton bultijzer. Die brug ging een tijdlang mee. In de jaren 1976/1977 moest de brug vernieuwd worden en werd de brug in oude glorie hersteld. Ze kreeg echter een betonnen paalfundering en een betonnen legger, dus een status van gemeentelijk of rijksmonument zat er niet in, ook al ziet de vorm van de brug er oud uit. Die brug werd gebouwd onder ontwerp van Dirk Sterenberg werkend voor de Dienst der Publieke Werken, maar met name bekend vanwege zijn moderne betonnen bruggen, zie brug 705 of de in 2020 afgebroken Buikslotermeerpleinbrug. Dat de brug toen herbouwd is blijkt uit de zoutschade die te zien is aan de brug en ook aan de Oudekerksbrug, ook gemoderniseerd naar model van Sterenberg.

De Bet van Beerenbrug (brug nr. 210, voorheen ook wel bekend als de Stormsteegbrug) is een brug over de Oudezijds Achterburgwal in het Wallengebied in Amsterdam. De brug verbindt de Korte Niezel met de (Korte) Stormsteeg. Er ligt hier al eeuwenlang een brug. Al op de kaart van Balthasar Florisz. van Berckenrode uit 1625 is hier een brug te zien, maar vermoedelijk lag er al eerder een brug. Die kreeg allerlei varianten, zoals van hout en een brug met een ijzeren overspanning. De brug bracht niet alleen verkeer naar de overkant, ze droeg ook jarenlang aan de noordzijde een enorme buis. In 1972 werd de brug gedurende vijf maanden geheel vernieuwd en kreeg een voor deze buurt afwijkend uiterlijk met een grijze betonnen overspanning; de enorme buis verdween eveneens. Opvallend is tevens dat de oostelijke oever van de OZ Achterburgwal hier geen kades heeft. De brug is in 2017 vernoemd naar de vroege voorvechtster van holebirechten Bet van Beeren, die iets verderop op de Zeedijk de uitspanning "Het Mandje" uitbaatte.

De Heintje Hoekssteeg is een steeg in het centrum van Amsterdam vernoemd naar Heintje Hoek. Hoek was rond het jaar 1400 bestuurslid van de Schutterij van Amsterdam. In oude documenten wordt zijn naam geschreven als 'Heyntgen Hoec'. De steeg is naar hem vernoemd omdat hij er tussen 1382 en 1410 woonde. In oudere documenten komt ook de schrijfwijze 'Heyntgen Hoecxstege' voor. Op de hoek van de Heintje Hoekssteeg ligt de schuilkerk Ons’ Lieve Heer op Solder. Een oude bijnaam van deze kerk is 'Het Haantje'. Die naam is zeer waarschijnlijk afgeleid van de naam van de steeg.

In 't Aepjen is een tussen 1546 en 1550 gebouwd pand aan de Zeedijk nr. 1 in Amsterdam en een van de oudste nog bestaande houten huizen van de stad. Tegenwoordig is de begane grond in gebruik als een café onder de naam In 't Aepjen en worden de bovenverdiepingen verhuurd als hotelkamers.

De Sint Olofspoort is een voormalige stadspoort in Amsterdam. De poort is verdwenen, maar het steegje dat de verbinding tussen de Warmoesstraat en de Zeedijk vormt heet nog steeds Sint Olofspoort. Het steegje heette tot 7 juli 1914 Oudezijds Wijde Kapelsteeg en het steegje heet nu 'Sint-Olofspoort'. De Sint Olofspoort was in de begintijd van de stad een van de grote poorten van Amsterdam. De poort stond aan het einde van de Kerkstraat (die later Warmoesstraat ging heten) in de buurt van het IJ. De poort was van steen, omvatte een toren aan de stadszijde, een brug over de stadsgracht en een versterking aan de overkant van de gracht. De poort is omstreeks 1370 in de stadswal van Amsterdam gebouwd, maar door de stadsuitbreiding verloor de poort in 1425 haar functie waarna ze in 1618 werd afgebroken. De vroegere doorgang heet nog steeds Sint Olofspoort.