Zoutkeetsgracht 2-110

De Petemayenbrug is een dubbele ophaalbrug in Amsterdam-Centrum. De naam zou afgeleid zijn van petemoeien (peetmoeder), tevens aanduiding van oude vrouwtjes. Ze verbindt Bokkinghangen met Zandhoek, beide westelijke kaden van het Westerdok. Bokkinghangen ligt echter op het voormalige Bolwerk Blauwhoofd (Zeeheldenbuurt), Zandhoek op het Realeneiland. Ze overspant de Zoutkeetsgracht. De gevelwand van Zandhoek bestaat bijna alleen uit rijksmonumenten; de brug kan nog geen gemeentelijk of rijksmonument zijn; ze is te jong. De eerste brug alhier dateert van tussen 1599 (op de kaart van Pieter Bast zijn de Westelijke Eilanden nog niet ingetekend) en 1625 (op de kaart van Balthasar Florisz. van Berckenrode is een deel van de Westelijke Eilanden wel ingetekend). Van Berckenrode tekende ter plaatse een dubbele ophaalbrug in, want er was hier nog scheepvaart naar en van de “Soutketen” (het Westerdok bestond nog niet). De brug droeg toen de naam Leeuwenburgh Brug. Ook Gerrit de Broen tekende op zijn kaart uit 1737 een dubbele ophaalbrug en vermeldde daarbij ook haar naam "Soutkeets Brug" over de "Soutkeets Graft". De moderne geschiedenis begint hier in 1862 als de gemeente Amsterdam besluit landhoofden van de dubbele ophaalbrug te vernieuwen. Vanaf dan loopt de geschiedenis grotendeels parallel met die van de Zandhoeksbrug. De houten ophaalbrug werd in 1897 vervangen door een ijzeren. In maart waren ze nog bezig met het schilderwerk. Men had toen het idee dat het toepassen van ijzer voor hameipoort, de balans en liggers een besparing zou opleveren (ten opzichte van een houten brug), de brug werd enkele maanden na opening vastgelegd door Jacob Olie. In 1910 kreeg de brug een koninklijk tintje toen koningin Wilhelmina met haar gevolg de brug overtrok en de toen eenjarige prinses Juliana aan de Oranjevereniging uit de wijk toonde. Na 35 jaar was de brug op en werd de val van de brug vervangen (1930) om de brug klaar te maken voor de belasting door het almaar zwaarder wordend vervoer. Ze werd aangepast voor voertuigen tot 5,5 ton. In 1974 wilde de gemeente de bruggen in deze buurt in hun oude staat terug te brengen. Omdat een hele serie van dit soort bruggen voor onderhoud aan de beurt was, had de afdeling Publieke Werken weer ervaring met dit soort bruggen gekregen en (zie herstel van de Magere Brug) kon ze aan de slag gaan. Er moest nog wel elf jaar gewacht worden voordat deze brug opgeleverd kon worden. Er kwamen hameipoorten van massief hout, de houten balansen en brugdelen werden wel versterkt met stalen balken. Alles is geplaatst tussen landhoofden van gewapend beton. Wethouder Enneüs Heerma, naar wie later een brug werd genoemd, opende de brug op 9 november 1985. De bovenbouw verhuisde naar de Oostelijke Eilanden, ze werd gebruikt voor de eerste versie van de Ezelsbrug.

Bokkinghangen is een relatief korte straat in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen tussen de Zoutkeetsgracht en het Barentszplein. Ze is daarbij deels de westelijke kade van het Westerdok. Zuidwaarts komt men via de Petemayenbrug op Zandhoek, eveneens een kade van het Westerdok. Beide kades vormden ooit de oevers van het IJ tot rond 1830 toen het Westerdokseiland werd aangelegd. De straat is als Bocken Hangen als nummer 2 aangegeven op de plattegrond van Gerrit de Broen uit 1737; het maakt dan deel uit van Bolwerk Blauwe Hoofd (’t Blaauw hooft). Alle gebouwen aan de straat zijn uit de 20e eeuw. De straat kent als even huisnummer alleen eigenlijk nummer 2, nummer 4 is al bestemd voor een kort vrachtschip, omgebouwd tot woonschip gelegen aan de kade (gegevens januari 2018). Aan de oneven zijde kent het huisnummers 1-19 en 21-39; het zijn uitsluitend woonappartementen, naar een ontwerp van het bureau van Jelle Abma, gebouwd rond 1976. In de gevel zijn twee gevelstenen te zien met respectievelijk de haring (bij nr. 1) en de zeebrasem (bij nr. 39). Het maakt deel uit van het complex Zoutkeetsgracht 2-110. Voor dat alles gesloopt werd, was op huisnummer 5 al een gevelsteen te zien, niet van vissen, maar van een kat (Huis de Kat). Huisnummer 9 had als aanduiding Huis de Zalm, met een afbeelding van een zalm op het pothuis. De straat is vernoemd naar het bokkingroken dat hier vanaf 1652 plaatsvond. In een bokkinghang werd gezouten haring (bokking) gerookt en gedroogd om ze langer te kunnen bewaren. Fotograaf Jacob Olie woonde vlakbij op de Zandhoek en fotografeerde de kade in de negentiende eeuw daarom relatief vaak.

De Bok was een in 1718 gebouwde windmolen die op het bolwerk Blauwhoofd in Amsterdam stond.

De Zandhoek is een verbinding tussen de Grote Bickersstraat en Bokkinghangen in Amsterdam. De straat (feitelijk kade) gelegen aan het Westerdok is gelegen op het Realeneiland en ontleent zijn naam aan de in het verleden lossende zandschepen. De Zandhoek was de woonplek van de bekende Amsterdamse stadsfotograaf Jacob Olie. die hier begon met fotograferen. Aan de Zandhoek, aan de zijde die grensde aan het IJ (tegenwoordig afgeschermd door het Westerdok en de Westerdoksdijk), werd in 1648 een haringpakkerij gebouwd door de familie Reael. De gevelsteen met de Gouden Reaal, een Spaans/Portugese munt in dit geval met een afbeelding van Keizer Karel V, die aan het begin van de 17e eeuw over de hele wereld kon worden gebruikt, werd de naamgever van het eiland. De schrijver Jan Mens gebruikte in het gelijknamige boek 'De Gouden Reaal' als naam voor een begin-20e-eeuwse kroeg aan de Zandhoek.

Het Barentszplein is een plein in Amsterdam-West, bij de Silodam op de hoek waar de Van Diemenstraat overgaat in de Westerdoksdijk. De Barentszstraat komt uit op het plein. Op het plein is de Zuiderspeeltuin gelegen. Het plein werd in 1878 vernoemd naar ontdekkingsreiziger Willem Barentsz. Op deze plek was tot ongeveer 1879 het bolwerk Het Blauwhoofd gelegen met daarop de korenmolen de Bok (afgebrand 4 januari 1878). Na het rooien van het bolwerk begon men op die plek met het bouwen van woningen. Bokkinghangen is een zijstraatje van het plein aan de zuidkant, en aan de zuidoostkant ligt de Westerdoksdijk. Toen de meelfabriek Holland nog aan de Zoutkeetsgracht gevestigd was en een zijingang had aan het plein, liepen spoorrails vanaf de Westerdoksdijk naar het terrein voor de fabriek. Bij de Van Diemenstraat waar ook rails waren aangelegd, was op de hoek met het plein een draaischijf met rails gesitueerd waarop de spoorwagons konden draaien en via een staaldraad naar de fabriek werden getrokken. Aan de noordkant van het plein, aan de Oude Houthaven bij de Silodam, is in 2010 het nieuwbouwcomplex IJside opgeleverd.

De Barentszstraat is de naam van een groot aantal straten in Nederland. Willem Barentsz was een beroemd ontdekkingsreiziger, bekend van de overwintering op Nova Zembla, waar hij ook is overleden.

De Zeeheldenbuurt is een buurt in het Amsterdamse stadsdeel West, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. De buurt ligt aan weerszijden van het Westerkanaal, ten noorden van de Van Noordtgracht en de Zoutkeetsgracht en ten zuiden van de Oude Houthaven. Bij de Zoutkeetsgracht grenst de buurt aan de Westelijke Eilanden, aan de oostzijde aan het Westerdok en aan de westzijde aan de Spaarndammerbuurt. De Centrumring S100 doorkruist de buurt. De buurt wordt wegens overlap in de naamgevers soms verward met de jongere en meer westelijk gelegen Admiralenbuurt en Mercatorbuurt, in de wijken De Baarsjes en Bos en Lommer, waar straten zijn genoemd naar admiraals en ontdekkingsreizigers etc.

De Zoutkeetsgracht is een gracht in de binnenstad van Amsterdam. De gracht scheidt de Westelijke Eilanden (stadsdeel Centrum) van de Zeeheldenbuurt (stadsdeel West). Ze verbindt het Westerdok (vanaf Petemayenbrug) met het Westerkanaal (Zoutkeetsbrug). De gracht is vernoemdnaar de zoutketen die in de 17e en 18e eeuw aan beide zijden van de gracht stonden. De gracht komt al voor op de stadsplattegrond van Gerrit de Broen uit 1737 (Soutkeets Graft). Dit waren loodsen waar het grove zout voor huishoudelijk gebruik bewerkt en geschikt gemaakt werd. Ook hebben daar geruime tijd de meel- en broodfabriek "Holland" en de werktuigenfabriek "Atlas"gestaan, maar later zijn daar na de sloop van de fabrieken nieuwe woningen gebouwd. Sinds 1900 (tot 1942) had tramlijn 10 zijn eindpunt aan het einde van de Planciusstraat bij de Zoutkeetsgracht. In 1907 werd het kringspoor via Zoutkeetsgracht – Houtmankade – Eerste Breeuwersstraat in gebruik genomen. Tussen 1923 en 1944 had ook lijn 23 hier zijn eindpunt. Lijn 10 werd in 1942 verlegd naar de Van Hallstraat. Sinds 10 mei 1951 rijdt hier lijn 3 die er sinds 18 september 1967 zijn eindpunt heeft. Op 19 augustus 2020 heeft lijn 3 na 54 jaar de Zoutkeetsgracht voor drie jaar verlaten in verband met werkzaamheden aan de Bullebakbrug in de Marnixstraat. In 2000 besloot de gemeente om juist het stukje kade Zoutkeetsgracht 211 t/m 221, waar de tram zijn eindpunt heeft, om te dopen in Korte Zoutkeetsgracht. Hierdoor is een hoop verwarring bij postbodes, bezoekers en bestellers opgehelderd. Hierdoor ligt de tramhalte niet meer in de straat waarvan hij de naam draagt. Dit is het enige trameindpunt in Amsterdam aan een gracht.

De Zandhoeksbrug (brug 316) is een dubbele ophaalbrug in Amsterdam-Centrum. Ze overspant de Realengracht, waar zij verbinding heeft met het Westerdok. Aan de noordelijke kant van de brug ligt het Realeneiland met de noordelijke kade van de Realengracht en Zandhoek, de westelijke kade van het Westerdok. Aan de zuidkant ligt het Bickerseiland met de Grote Bickersstraat. De Zandhoeksbrug en Zandhoek zijn vernoemd naar de zandmarkt die hier in het verleden heeft plaatsgevonden (het Bickerseiland stond vol met pakhuizen). De gevelwand van Zandhoek bestaat op twee gebouwen na geheel uit rijksmonumenten; de brug kan (nog) geen monument zijn, ze is te jong. De eerste brug alhier dateert van tussen 1599 (op de kaart van Pieter Bast zijn de Westelijke Eilanden nog niet ingetekend) en 1625 (op de kaart van Balthasar Florisz. van Berckenrode is een deel van de Westelijke Eilanden wel ingetekend). Van Berckenrode tekende ter plaatse een dubbele ophaalbrug in, want er was hier nog scheepvaart (het Westerdok bestond nog niet). Ook Gerrit de Broen tekende op zijn kaart uit 1737 een dubbele ophaalbrug en vermeldde daarbij ook haar naam "Sandthoeks Brug" in de "Sandt hoek" over de "Realen Graft". De moderne geschiedenis begint hier in 1895 als de gemeente Amsterdam besluit de dubbele houten ophaalbrug vervangen wordt door een ijzeren exemplaar; in 1897 begonnen de werkzaamheden, in juli waren ze klaar. Men had toen het idee dat het toepassen van ijzer voor hameipoort, de balans en liggers een besparing zou opleveren (ten opzichte van een houten brug), de brug werd enkele maanden na opening vastgelegd door Jacob Olie. In 1910 kreeg de brug een koninklijk tintje toen koningin Wilhelmina met haar gevolg de brug overtrok en de toen de eenjarige prinses Juliana aan de Oranjevereniging uit de wijk toonde. Na 35 jaar was de brug op en werd het geheel opnieuw vervangen (1930) om de brug klaar te maken voor de belasting door het almaar zwaarder wordend vervoer. Ze werd aangepast voor voertuigen tot 5,5 ton. In maart 1953 zakte de Zandhoeksbrug toch in elkaar. Ondanks haar maximale belasting van 5,5 ton reed er vrachtauto van 13 ton met 20 ton ijzer over en die liet de brugdelen door spatkracht meters zakken. De borgkettingen voorkwamen dat de brugdelen de hameipoorten en al omver trokken. Door het inschakelen van een drijvende bok wist men te voorkomen dat de brug en last verloren ging; de brug was echter dermate beschadigd dat ze vernieuwd moest worden. De vrachtauto werd in beslag genomen. Het bleek daarbij dat hier "driemaal is scheepsrecht" gold, de auto bleek al twee keer de brug met eenzelfde last gewoon gepasseerd te zijn. In 1974 wilde de gemeente de bruggen in deze buurt in hun oude staat terug te brengen. Omdat een hele serie van dit soort bruggen voor onderhoud aan de beurt was, had de afdeling Publieke Werken weer ervaring met dit soort bruggen gekregen en (zie herstel van de Magere Brug) kon ze aan de slag gaan. Er moest nog wel 9 jaar gewacht worden voordat deze brug opgeleverd kon worden. Er kwamen hameipoorten van massief hout, de houten balansen en brugdelen werden wel versterkt met stalen balken. Alles geplaatst tussen landhoofden van gewapend beton. Vanwege bouwactiviteiten in de buurt werd de brug in december 2004 voorzien van stalen onderslagbalken onder de vallen om een ramp zoals in 1953 te voorkomen. In 2008 was de bouwwoede weer verdwenen en werden die balken bij onderhoud weer verwijderd.

Muurschildering De Roggeveenstraat is een muurschildering in Amsterdam-Centrum, Zeeheldenbuurt. Ontwerpster en schilderes van het geheel is Klaartje Bruyn van Bont & Bruyn. De Roggeveen is een zorgcentrum van HVO Querido, een instelling voor maatschappelijk opvang en begeleid en beschermd wonen. Het gebouw is vernoemd naar de Roggeveenstraat, die op haar beurt is vernoemd naar ontdekkingsreiziger Jacob Roggeveen. Roggeveen probeerde Zuidland te bereiken, maar vond Paaseiland. Sommige gebouwen aan De Roggeveenstraat en De Roggeveen hebben bijna blinde muren aan de Van Diemenstraat. Die is op haar beurt vernoemd naar Antonio van Diemen, die Abel Tasman opdracht gaf Australië te verkennen. De muurschildering laat echter noch Roggeveen, noch Van Diemen zien, ze handelt over Willem Barentsz, die dezelfde streek als einddoel had, maar die via een noordelijke route probeerde te bereiken, de Barentszstraat en het Barentszplein liggen vlakbij. Er zijn vier tableaus: tableau 1: Een zeilschip dat net buiten het kader is gevaren en een totaal zeilschip op weg met daarboven de zon en bijzonnen en halo’s, de pas veel later ontdekte Arctische luchtspiegelingen. Onder de schildering de naam van de opdrachtgever Stadsdeel Westerpark en sponsor Het Scheepvaartmuseum (toen nog Nederlands Scheepvaartmuseum Amsterdam geheten). tableau 2: een zeekaart, een samenraapsel van oude zeekaarten tableau 3:een kaart van het Noordpoolgebied met daarop Groenland, IJsland en natuurlijk Nova Zembla met Het Behouden Huys; laatste verblijfplaats van Barentsz. Linksonder is het kleine Hollandia te zien. Naar gebruik van de 17e eeuw zijn verspreid over de kaart een aantal walvissen te zien (dit deel kwam als laatste tot stand; er moest een hoogwerker aan te pas komen) tableau 4: een portret van Willem Barentsz met lint en rechtsboven een engel. Het geheel is gesigneerd met "www.letterschilder.nl", gelieerd aan Bont & Bruyn. Klaartje Bruyn heeft in Amsterdam nog een vierluik op haar naam staan, getiteld WEST.

De Realengracht is een gracht in de binnenstad van Amsterdam, stadsdeel Centrum. De gracht ligt aan de zuidzijde van het Realeneiland en verbindt het knooppunt van de Smallepadsgracht en de Prinseneilandsgracht met het Westerdok ter hoogte van de Zandhoek. Ten zuiden van de gracht liggen het Prinseneiland en het Bickerseiland. De Realengracht heeft als enige gracht in Amsterdam nog twee houten ophaalbruggen, de bruggen nrs. 316 en 320.

Poolkleed is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-West. Het is toegepaste kunst uit 2005/2006 van Alphons ter Avest en staat in een naamloze open ruimte in de Barentszstraat. Het pleintje heeft echter wel een straatnaambord: Pleintje zonder naam. Ter Avest haalde zijn inspiratie uit het dagboek van Gerrit de Veer, scheepsofficier bij Willem Barentsz en Jacob van Heemskerk, waarin hij verslag doet van de gebeurtenissen tijdens hun overwintering op Nova Zembla. Ter Avest kreeg van de Stadsdeel Westerpark het verzoek tot een ontmoetingstafel voor deze plek. Uit hetzelfde project kwam de Apentafel op het Zoutkeetsplein voort. In plaats van zich te wenden tot de mannen op genoemd eiland, keerde Ter Avest zich naar de vrouwen, die eenzaam thuis zaten niet wetende wat hun mannen was overkomen. De kunstenaar liet ze kantklossen aan een enorm tafelkleed met afbeelding die terugvoeren op de belevenissen die hun mannen vast en zeker zouden meemaken tijdens hun poging een noordoostelijke doorvaart te vinden naar Nederlands-Indië. Er zijn taferelen te zien van vossen, ijsberen, walvissen en sneeuwvlokken. Het kunstwerk is echter van gegoten aluminium komende uit een mal van piepschuim, hetgeen nog aan het aluminium te zien is. De kunstenaar noemde het "geen tafel voor het gemak"; de zittingen zijn keihard en men stoot snel de knieën aan de aluminium tafelranden. Hoe ongemakkelijk ook; de tafel wordt wel gebruikt bij buurtgesprekken. De tafel is vijfenhalf tot zes meter lang, net zo breed als Het Behouden Huys. Titel van het werk en naam van de kunstenaar en gieterij zijn op een van de tafelpoten vermeld.