place

Duiventil (Havenstraat)

Amsterdamse tramBouwwerk in Amsterdam-Zuid
Duiventil, Havenstraat, achterzijde
Duiventil, Havenstraat, achterzijde

De Duiventil is een bouwwerk in Amsterdam, oorspronkelijk in 1954/'55 opgebouwd op het Stationsplein, later verplaatst naar de Havenstraat in Amsterdam-Zuid. Duiventil is oorspronkelijk de bijnaam, later algemeen bekende aanduiding geworden, van een tweetal hooggelegen bouwwerken die vroeger in Amsterdam-Centrum stonden maar, na verlies van hun oorspronkelijke functie, in Amsterdam-Zuid herplaatst zijn. De bijnaam Duiventil voor beide "huisjes" is ontstaan door de gelijkenis met een (traditionele) duiventil. Dit artikel gaat over de Duiventil van het Stationsplein, herplaatst naar de Havenstraat. Dit bouwsel was iets groter dan het eerdere, heeft een plat dak en ziet er moderner uit. Het stond op het Stationsplein bij het Amsterdamse Centraal Station en kwam in 1955 in gebruik ter vervanging van het oude wisselwachtershuisje van het vervoerbedrijf GVB. Het ontwerp daarvoor kwam van Dick Slebos, architect bij de Dienst der Publieke Werken. Slebos was in Amsterdam de opvolger van Piet Kramer. Dit "huisje" met veel glas stond op een betonnen poot en vanuit het huisje was er door het vele glas rondom zicht op het Stationsplein met het tram- en busverkeer. Ook dit huisje was vanaf het plein toegankelijk met een stenen trap naar boven. Vanuit dit huisje werden door de verkeersleiding de wissels bediend en werd door een chef het tramverkeer geregeld en gecoördineerd en werden aan de trambestuurders aanwijzingen gegeven (bijvoorbeeld als er vertrokken moest worden). Als een spoor bezet bleef stuurde de chef de volgende trams naar een ander spoor. Na de komst van de mobilofoon in de trams in de jaren zeventig werd de verkeersleiding ter plekke overbodig maar het huisje werd nog wel gebruikt, bijvoorbeeld voor het omroepen van informatie aan de passagiers op het plein in geval van calamiteiten. In 1980 moest het huisje verdwijnen in verband met de sloop van het oude ronde VVV-gebouwtje op het plein, de aanleg van een toegang tot de metro en de herbouw van het Noord-Zuid Hollandsch Koffiehuis. Het huisje werd opgeslagen en werd later evenals het huisje van het Muntplein herplaatst bij de Museumtramlijn, deze bij het Haarlemmermeerstation waar het wordt gebruikt door de verkeersleiding van de Museumtramlijn.

Fragment uit het Wikipedia-artikel Duiventil (Havenstraat) (Licentie: CC BY-SA 3.0, Auteurs, Beeldmateriaal).

Duiventil (Havenstraat)
Havenstraat, Amsterdam Zuid

Geografische coördinaten (GPS) Adres Nabijgelegen plaatsen
placeToon op kaart

Wikipedia: Duiventil (Havenstraat)Lees verder op Wikipedia

Geografische coördinaten (GPS)

Breedte Lengte
N 52.349322222222 ° E 4.8559111111111 °
placeToon op kaart

Adres

Havenstraat 3A-1
1075 PR Amsterdam, Zuid
Noord-Holland, Nederland
mapOpenen op Google Maps

Duiventil, Havenstraat, achterzijde
Duiventil, Havenstraat, achterzijde
Ervaringen delen

Nabijgelegen plaatsen

Station Amsterdam Haarlemmermeer
Station Amsterdam Haarlemmermeer

Het Haarlemmermeerstation, tot 1933 Station Willemspark geheten, werd gebouwd in 1915, met als architect H. van Emmerik, maar naar oorspronkelijk ontwerp van Karel de Bazel. Het station staat aan de Amstelveenseweg, hoek Havenstraat. Tot de komst van het busstation van Maarse & Kroon, dat de trein verving, lag er voor het station een klein plantsoen. Het station is een kopstation. De voorgevel is symmetrisch. Links van het hoofdgebouw is een aanbouw met de vroegere tweedeklas wachtkamer / stationsrestauratie (thans café). De stijl doet in veel opzichten denken aan het voormalige station Leiden Heerensingel. De architect van Leiden Heerensingel (Karel de Bazel) heeft dan ook aan het ontwerp van dit station meegewerkt. De rechter zijgevel is op bepaalde delen zelfs identiek met de linker zijgevel van het gebouw in Leiden, al dan niet in spiegelbeeld. De naar voren staande delen van de voorgevel, links en rechts van de ingang, zijn bijna identiek aan het rechterdeel van Leiden. Boven de ingangspartij is een gebogen luifel aangebracht. Daarboven is een halfrond venster. De achtergevel laat de indeling van de bouwlagen goed zien: het zeer hoge dak herbergt twee woonlagen; daarin bevinden zich twee woningen. Het gebouw werd in de jaren 1990 door de Nederlandse Spoorwegen overgedragen aan het Stadsdeel Zuid en heeft inmiddels een opknapbeurt ondergaan. De stationshal is in gebruik bij de museumtramlijn, het linkerdeel is een café en werd in het seizoen 2012/'13 ook gebruikt voor het opnemen van televisieprogramma's waaronder het mediaprogramma De Kunst van het Maken van de VARA. Achter het station is een terras.

Havenstraatterrein

Het Havenstraatterrein is een terrein langs de Havenstraat in Amsterdam-Zuid, gelegen tussen het Haarlemmermeerstation en de Schinkel. Het terrein werd in 1915 aangelegd als emplacement voor de spoorlijn Amsterdam Haarlemmermeer – Aalsmeer. Het reizigersvervoer eindigde in 1950. Tot 1972 bleef het in gebruik bij de spoorwegen, vooral voor steenkoolvervoer. Daarna werd het een bedrijventerrein en vanaf 1975 werden de overgebleven sporen in gebruik genomen door de Electrische Museumtramlijn Amsterdam. In de jaren zestig waren er plannen voor aanleg van een autoweg in het verlengde van de Cornelis Krusemanstraat, met een brug over de Schinkel naar de Henk Sneevlietweg, om zo een verbinding vanuit Oud-Zuid naar de Ringweg A10 te vormen. Dit plan werd niet gerealiseerd. In 1987 werd een nieuw plan gelanceerd voor een tramverbinding over bovengenoemd tracé, waarbij tramlijn 16 vanaf de Cornelis Krusemanstraat met een brug over de Schinkel naar de Henk Sneevlietweg zou gaan om zo een rechtstreekse verbinding naar de nieuwbouwwijken Nieuw Sloten en De Aker te vormen. Aangezien Rijkswaterstaat hier geen extra brug over de Schinkel wenste werd later de bouw van een tunnel overwogen. Uiteindelijk kwam deze verbinding er niet en werden de bovengenoemde wijken in respectievelijk 1991 en 2001 verbonden door verlengingen van de bestaande tramlijnen 2 en 1. Na de bouw van het Olympisch Kwartier, gelegen ten zuiden van de Stadiongracht en het Havenstraatterrein, werden plannen gemaakt om ook hier woningen te bouwen. Door de bouwcrisis kwam het plan niet tot uitvoering, doch tien jaar later werd in 2017 de planvorming opnieuw gestart. In 2018 besloot de gemeente Amsterdam tot het bouwen van circa 500 woningen, waarvan een groot deel in het middenhuursegment, verdeeld over vier bouwblokken. Ook een plan voor een basisschool is opgenomen en is er ruimte voor bedrijven, maatschappelijke dienstverlening en horeca. Het plangebied wordt in het noorden begrensd door de tramremise Havenstraat, aan de oostzijde door de Amstelveenseweg, in het zuiden door de bebouwing aan de Karperweg en de Stadiongracht, en in het westen door het Park Schinkeleilanden. Voor de bouw van de woningen moeten de bestaande bedrijven verdwijnen en ook de Electrische Museumtramlijn Amsterdam, met de stallingen voor trams, moet plaatsmaken. De Museumtramlijn maakte bezwaar tegen de plannen omdat dit het voortbestaan onmogelijk zou maken. Op 27 maart 2019 heeft de Raad van State het bestemmingsplan voor de nieuw te bouwen woonwijk met 500 woningen op het Havenstraatterrein vernietigd. De gemeente had onvoldoende rekening gehouden met de belangen van de museumtramlijn. Op 3 december 2021 werd, na tien jaar plannen maken, een overeenkomst gesloten tussen de Museumtramlijn en de gemeente Amsterdam over de bouw van een nieuwe tramloods en een nieuw tramtracé met keerlus op het Havenstraatterrein. Volgens de plannen zou het project uitgevoerd worden tussen 2023 en 2026. In maart 2024 werd het 'Havenstraatterrein' met hekken afgesloten als bouwterrein. Vervolgens begon de sloop van de loodsen en de infrastructuur, waarna het terrein bouwrijp kan worden gemaakt. De tramloods bij de Karperweg krijgt nog enkele maanden respijt, totdat bij het Jollenpad een vervangende tijdelijke tramloods is gebouwd. De laatste tram met passagiers vertrok vanaf het Haarlemmermeerstation op zondag 29 oktober 2023, de laatste dag van het rijseizoen. Het vertrekpunt van de museumtramlijn zal de komende jaren worden verplaatst naar het Jollenpad.

Remise Havenstraat
Remise Havenstraat

De Remise Havenstraat is een remise gebouwd door de Gemeentetram Amsterdam. Het complex, waarvan het eerste gedeelte in 1914 in gebruik werd genomen, is gelegen aan de Havenstraat, tussen het Haarlemmermeerstation en de Schinkel ten zuiden van de Vlietstraat. In de loop der jaren is het complex sterk uitgebreid, zowel met overdekte stallingsruimte als met een tweetal openluchtstallingen. De eerste overdekte uitbreiding kwam in 1932 in gebruik, ter vervanging van de stalling in de Remise Tollensstraat, die toen geheel tot werkplaats werd ingericht. Door ruimtegebrek door de komst van de lijnen 17 en 27 in 1962, waarvoor het noodzakelijk was de lijnen 10 en 24 tijdelijk te verhuizen naar de Remise Lekstraat, werd besloten tot uitbreiding van de remise. Uit kostenoverweging werd besloten tot een openluchtstalling die in gebruik werd genomen in 1963 en een uitgang heeft aan de Vlietstraat. Hiervoor moest eerst het stuk water tussen de remise en de Vlietstraat worden gedempt. In deze remise werd in de jaren zestig vooral het afgeschreven vooroorlogse materieel opgesteld, dat alleen in de spitsuren dienstdeed, en in weer en wind stond opgesteld. De tweede openluchtstalling werd in gebruik genomen in 1975 op het achterterrein langs de Schinkel, waar voorheen de basiswerkplaats rail was gevestigd. Deze verhuisde begin jaren zeventig naar de Joan Muyskenweg. Het is nu de grootste remise van het Amsterdamse trambedrijf. In tegenstelling tot de remise Lekstraat is het geen eenrichting-remise behalve voor de trams die via het zijterrein Vlietstraat uitrukken. Bij de remise bevindt zich de aansluiting van de Electrische Museumtramlijn Amsterdam op het GVB-netwerk. Een deel van het onderhoud van de museumtrams vond ook plaats in de remise Havenstraat. De trams van de lijnen 1, 2, 5, 7, 13, 17 en 27 zijn in de remise ondergebracht. In het verleden hebben voor kortere tijd ook andere lijnen, behalve de lijnen 8, 9, 20, 21, 22, 25, 26 en S, vanuit de remise gereden. Remise Lekstraat wordt nu alleen nog gebruikt als stalling waarbij in de remise Havenstraat het dagelijks onderhoud van alle trams plaatsvindt waardoor er dagelijks overbrengingsritten noodzakelijk zijn. Per 12 juli 2010 zijn beide remises organisatorisch samen gevoegd. Plannen voor overkapping van de remise, omdat het verblijf in de openlucht voor sommige series vooral in de winter veel problemen geeft, zijn nooit uitgevoerd maar nog steeds in studie.