Staalmanpark

(De) Staalman is een artistiek kunstwerk in Amsterdam Nieuw-West. Het beeld komt voort uit een samenwerking tussen Stadsdeel Slotervaart, woningbouwvereniging De Alliantie en Face your world (Stedelijk lab Slotervaart). Er werd door (jeugdige) buurtbewoners gewerkt aan een ontwerp en inrichting van het Staalmanpark in het kader van stadsvernieuwing in de Staalmanbuurt. Daaruit voortvloeiend kwam in samenwerking met kunstenaar Florentijn Hofman het beeld (De) Staalman, ook wel Beer de Staalman, voort. Het beeld, geplaatst in 2011, van Florentijn Hofman bestaat uit een reusachtige beer van spuitbeton om een stalen frame geplaatst op een betonnen plateau. Volgens Hofman, die zich liet inspireren voor een beeldje van een beer 'Made in China', is het beeld stoer, staande voor trots, zelfredzaamheid en samenhang in de buurt. De beer kreeg, als vaker in Hofmans werk, ook een zachte kant, een kussen, mee. Het kussen zou verwijzen naar dat het goed is voor jongeren om vroeg naar bed te gaan in plaats van op straat rond te hangen. Ook staat het voor dat bewoners door de stadsvernieuwing vaak hun hele huisraad samen moesten pakken om één of twee keer te verhuizen. Anderen vinden het lijken dat de beer naar bed gaat of er juist uit komt. Het kussen geeft het beeld het uiterlijk van een grote teddybeer. In Rotterdam staat van dezelfde kunstenaar de Bospoldervos; een grote vos met boodschappentasje, in Arnhem lag het Feestaardvarken. In 2013 mocht de kunstenaar zijn verhaal doen in Pauw & Witteman.

De Blauwe Moskee is een moskee en cultureel centrum in Amsterdam Nieuw-West. De in 2008 gebouwde moskee kenmerkt zich door de plint van blauw geglazuurde baksteen. Het gebouw kent een vrij moderne architectuur, die niet teruggrijpt op de klassieke moskeebouw. Het gebouw, en de stichting verantwoordelijk voor de uitvoering van de diensten wordt gefinancierd door de regering van Koeweit. De godsdienstige lijn van de moskee zou een progressieve en gematigde observatie van de islam zijn. De diensten vinden in het Nederlands plaats.

Communicatie is een artistiek kunstwerk in Amsterdam Nieuw-West. Lotti van der Gaag werd gevraagd de entree van de Telefooncentrale Amsterdam-Slotervaart aan de Plesmanlaan op te fleuren met een sculptuur. De beoogd eigenaar PTT stelde daarvoor de voorwaarde, dat de stijl van het kunstwerk moest overeenkomen met de bouwstijl, aldus Christiaan de Moor (esthetisch adviseur van de PTT in 1960). Voor het overige werd de kunstenaar vrij gelaten (vrije expressie) houden. Van der Gaag beeldde voor het genoemde gebouw een schakelverbinding uit; twee figuren verbonden door de verbinding van telefoon. Het beeld brengt trouwens ook de verbinding tussen de twee bouwblokken, die samen het gebouw vormen. Ter gelegenheid van de overdracht van het gebouw van de gemeente aan de PTT in 1961 werd er een kleine expositie gehouden van het werk van Lotti van der Gaag en haar collegae Hans Ittmann en Henk Zweerus, die twee andere gebouwen met beeldhouwwerken mochten versieren. Lotti van der Gaag had in 1958 de Jacob Marisprijs gewonnen, categorie materiaal (beeld Tortakel uitgevoerd in chamotte).

De telefooncentrale Amsterdam-Slotervaart (afkorting: Asd-Slov) is een telefooncentrale in de wijk Slotervaart in Nederlandse stad Amsterdam. Het gebouw werd op 2 december 2008 tot gemeentelijk monument verklaard. De centrale, die aan de Plesmanlaan 1, op de hoek met de Ottho Heldringstraat 1, staat, dateert uit de periode 1958-1960.. Vanaf 1928 was voor het gebied waar nauwelijks iemand woonde de Telefooncentrale Amsterdam-West in de Filips van Almondestraat werkzaam, maar die kon de toestroom niet meer aan. Het is een zogenaamde ondercentrale en die had bij de oplevering op 28 oktober 1960 een capaciteit van 20.000 aansluitingen, maar er slechts 4.000 kreeg; de telefoondienst kwam werknemers te kort om de overige aansluitingen direct te realiseren. In de jaren na oplevering werden in rap tempo nieuwe aansluiting aangelegd; er waren er rond het jaar 2000 nog 17.000 in gebruik. Het gebouw is ontworpen door de architect B.J. Odink en bouwkundige J.W. Kamerling van de Dienst der Publieke Werken van de gemeente Amsterdam. De buitenwanden aan de Plesmanlaan hebben de vorm van een blokkendoos en zo werden die ook gebouwd; het zijn prefab-elementen. Het gebouw bestaat in wezen uit twee gebouwen die gescheiden worden door de toegang, waarboven al sinds de opening het beeld Communicatie van Lotti van der Gaag bevestigd is. Aan de Plesmanlaan staat genoemde blokkendoos, aan de Ottho Heldringstraat een meer kantoorachtig deel met veel glas, een deel was bij opening in gebruik bij de draadomroep. In 2008 werd de centrale door het Bureau Monumenten & Archeologie van de gemeente Amsterdam (BMA) op de Amsterdamse Top 100 van jong erfgoed geplaatst. De BMA had deze lijst, met de honderd mooiste Amsterdamse gebouwen uit de jaren 1940-1968, samengesteld in opdracht van wethouder Tjeerd Herrema. Aanleiding hiervoor was de landelijke lijst met 100 voorgedragen rijksmonumenten uit de periode 1940-1958 die in 2007 door minister Plasterk van OC&W was vastgesteld. In december 2008 werd het gebouw op de gemeentelijke monumentenlijst van Stadsdeel Slotervaart geplaatst, als een van de 13 objecten in dat stadsdeel. Het gebouw bleef in de periode 2020 tot 2022 als enige op deze hoek staan. Aan de zuidkant werd toen het zogenaamde Plesman Plaza met hoogbouw ingericht. Aan de Louis van Sonsbeekstraat in Osdorp staat een telefooncentrale van (vrijwel) gelijk ontwerp. Ook aan de Graafschapstraat bij de Europaboulevard stond zo'n telefooncentrale, maar is in 2012 afgebroken.

De Frans van Goolbrug (brugnummer 709) is een vaste brug in Amsterdam Nieuw-West. De betonnen verkeersbrug is gelegen in de Jacques Veltmanstraat over de Slotervaart. De brug is aangelegd ter ontsluiting van de toen nieuwe wijk Slotervaart richting Plesmanlaan. Zij is ontworpen door Dick Slebos van Publieke Werken. De brug werd op verzoek van inwoners van Amsterdam in 2016/'17 vernoemd naar architect Frans van Gool (1922-2015), alhoewel het verzoek daartoe was ingediend voor brug 701, ook in deze buurt gelegen. Van Gool ontwierp in de buurt het zogenaamde Bluebanddorp, onder andere met de zaagtandwoningen aan de Andries Snoekstraat. Met deze vernoeming maakte de gemeente een uitzondering op haar stelregel dat vernoeming naar personen pas mag plaatsvinden als zij vijf jaar dood zijn. Het bouwwerk in nieuwe-bouwenstijl was in 2008 op de gemeentelijk monumentenlijst geplaatst.

De Henny de Swaanbrug (brug 714) is een vaste brug in Slotervaart in Amsterdam Nieuw-West. De brug is gelegen in de Ottho Heldringstraat en overspant een gracht die aan de noordzijde parallel loopt aan de Aletta Jacobslaan. De brug werd aangelegd in een periode dat de terreinen ten zuiden van de Slotervaart in ontwikkeling werden gebracht. De brug kwam rond 1960 in plaats van een dam die hier de gracht (nog) afsloot. De bruggen werden in die tijd ontworpen door de Dienst der Publieke Werken, waar Dick Sleboswerkzaam was als esthetisch architect. Voor de terreinen ten zuiden van de Slotervaart kwamen zij met een ontwerp, dat op diverse plekken in de wijk te zien is. De duikerbrug is voor wat betreft uiterlijk een zusje van de Corry Tendeloobrug, even ten westen van deze brug gelegen. Daar waar de Corry Tendeloobrug een overspanning heeft over een driehoekige, puntige duiker, kent de Henny de Swaanbrug juist een langgerekte brede overspanning over de duiker. In de balustrades is aan de waterkant reliëf aangebracht. De brug is op de grens van 2016 en 2017 vernoemd naar Henny de Swaan-Roos, bekend als "Moeder van de tweede feministische golf". De brug kreeg haar naam omdat Aletta Jacobs haar voorbeeld was in de emancipatiestrijd. Ottho Gerhard Heldring was een predikant, die oprichter was van de Heldring-gestichten voor "gevallen vrouwen".

Brug 710 is een bouwkundig kunstwerk in de Nederlandse stad Amsterdam. Deze zogenaamde duikerbrug is gelegen, daar waar de Heemstedestraat overgaat in de Plesmanlaan. Ze werd gebouwd in 1959, toen die eerste straat vanaf het Hoofddorpplein naar het westen toe werd doorgetrokken. Die straat lag in 1957 nog als een landelijke weg tussen wat eerder landerijen en plassen waren en dan opgespoten bouwterrein. De straat liep in een kaarsrechte lijn van het plein naar de ringspoorbaan en verder. Het dijklichaam van die ringspoorbaan behoefde aan beide zijden een afwateringstocht, die overgestoken moest worden. Er werd gekozen voor een duiker met aan de westzijde een lange aanloop. Het ontwerp van de duiker is afkomstig van de Publieke Werken, de specifieke architect is onbekend. In verband met de forse stadsuitbreiding werkten meerdere personen aan de benodigde kunstwerken. De brug is bovengronds circa 39 meter lang, maar de te overspannen duiker is nauwelijks 3 meter breed, maar zelf wel weer 33 meter lang. De opzet was in 1959 een rijweg met aan beide zijden een voetpad en rijwielpad. Bij de aanleg van de westwaartse verlenging van tram 2 in 1975 kwam een herindeling. De trambaan verscheen in een nieuw aangelegde middenberm, oorspronkelijk met siersteen, daarna asfalt en naderhand in het gras. Aan weerszijden kwamen stroken voor auto’s, fietsers en voetgangers waarbij de klinkerbestrating werd vervangen door asfalt. Bus 23, die sinds 10 juli 1960 over de brug reed, werd bij de komst van de tram verlegd naar de Aletta Jacobslaan en Vlaardingenlaan. Opvallend zijn de balustrades annex leuningen; deze lijken op abstracte sculpturen. De brug is als het ware de zuster van brug 687 met eenzelfde uiterlijk. Echter de balustrade van brug 710 maakt een hoek naar de voormalige Telefooncentrale Amsterdam-Slotervaart, Ottho Heldringstraat 1. In 1960 werd er nog druk gebouwd aan woningen tussen de Westlandgracht en de ringspoorbaan. De brug lag toen opvallend in het landschap. De nogal forse duikerbrug is anno 2022 nauwelijks terug te zien kijkend vanaf de rijweg. Er werd vanaf 1982 gebouwd aan de Heemstedespoorbrug in de Schiphollijn en weer later aan de Heemstedespoorbrug in de ringlijn van de Amsterdamse metro.

Het Abraham Staalmanplein in Amsterdam-Slotervaart is genoemd naar Abraham Staalman (1871-1935), pionier voor de volkswoningbouw en oprichter van woningbouwvereniging 'Het Westen'. Het Abraham Staalmanplein vormt het middelpunt van de Staalmanpleinbuurt waarvan de bouw begon in 1958. De straten in deze buurt zijn genoemd naar personen die hun sporen hebben verdiend op maatschappelijk terrein. Deze buurt wordt begrensd door de Slotervaart, Ringspoordijk, Henk Sneevlietweg en Johan Huizingalaan. Sinds enige jaren vindt stedelijke vernieuwing plaats, waarbij de oorspronkelijke bebouwing gedeeltelijk door nieuwbouw wordt vervangen. In april 2019 werd het Abraham Staalmanplein, inclusief de kenmerkende kiosken, aangewezen tot gemeentelijk monument.

Het Annette Versluyspad is een voetpad in de wijk Slotervaart in Amsterdam Nieuw-West (Staalmanbuurt). Eind jaren vijftig van de 20e eeuw bouwde Gemeente Amsterdam aan een woonwijkje ten zuiden van de Henri Dunantstraat, Slotervaart Zuid. Straten werden op 17 april 1957 vernoemd naar personen die enige betekenis hadden gehad binnen de verzorgende wereld. Er kwamen straten vernoemd naar Johannes van der Steur, Elisabeth Boddaert, William Booth en Annette Versluys-Poelman. Ook Deventer en Spijkenisse vernoemden straten naar Versluys-Poelman. De straten in Amsterdam kregen L-vormige rijen portiekwoningen, hier ontworpen door Piet Zanstra voor (onder meer) Woningbouwvereniging Amsterdam-Zuid. In de hoek van de "L" werden speelplaatsen aangelegd met toestellen ontworpen door Aldo van Eyck met zeshoekige zandbak, klimboog en duikelrekken..Vanuit de woningen hadden de ouders constant zicht op de buiten spelende kinderen, een idee van Cor van Eesteren en Jacoba Mulder. In de jaren tien van de 21e eeuw voldeden de woningen niet meer aan de eisen van de moderne tijd. Het gehele complex ging tegen de vlakte en werd vervangen door een wijk die iets breder is opgezet. Een groot deel van de woningen werd vervangen door woningen ontworpen door Inbo voor woningbouwvereniging de Alliantie. Daarbij was bij de herinrichting geen plaats meer voor een Annette Versluysstraat. Aan de zuidkant van de wijk werd wel een voetpad geprojecteerd; de naam eindigende op straat ging over in Annette Versluyspad. Huisnummers lopen op van 4 tot en met 50, alleen even nummers. De woningen kijken uit over het water op de Aletta Jacobslaan. Aldo van Eyck kwam ook deels terug in de wijk. Nabij de kruising van het pad en de Johan Huizingalaan kwam een speelveld met toestellen geïnspireerd op het werk van Van Eyck.

Stadsdeel Slotervaart was van 1990 tot 2010 een stadsdeel van de gemeente Amsterdam in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Per 1 mei 2010 is het opgegaan in het nieuwe stadsdeel Amsterdam Nieuw-West. Het stadsdeel telde (op 31 december 2006) 44.006 inwoners en heeft een oppervlakte van 11,14 km². De oorspronkelijke naam van dit stadsdeel sinds 1990 was Slotervaart/Overtoomse Veld. In oktober 2003 besloot het stadsdeel de naam te wijzigen in Slotervaart. Op 1 april 2004 stemde het bestuur van de centrale stad in met de naamswijziging. Het stadsdeelkantoor verhuisde in die periode van de Jan Tooropstraat naar de nieuwbouw aan de Pieter Calandlaan, geopend vanaf 13 april 2004.

De Aletta Jacobslaan is een belangrijke doorgaande straat in Slotervaart in Amsterdam Nieuw-West. De straat ligt in het verlengde van de Vlaardingenlaan en werd voor het verkeer opengesteld rond 1966. Hiervoor was een doorgraving van de Ringspoorbaan noodzakelijk. De straat loopt door tot het punt waar de Johan Huizingalaan wordt gekruist. In het verlengde van de straat ligt de Louwesweg. De straat wordt door maar één straat gekruist, de Ottho Heldringstraat. Op 1 juni 1986 werd het viaduct van de Spoorlijn Amsterdam Centraal - Schiphol over de Vlaardingenlaan/Aletta Jacobslaan ingebruik genomen en op 28 mei 1997 volgde aan de oostzijde hiervan de metrobaan met het viaduct van metrostation Henk Sneevlietweg. Aan de noordzijde bevindt zich een naamloos water en aan de overzijde loopt het Annette Versluijspad waaraan de bebouwing bestaat uit portiekflats en laagbouw. Aan de zuidzijde bevinden zich alleen bedrijfspanden en kantoren waaronder dat van de NH mediagroep (AT5 en TV-N-H) en dat van de Vreemdelingenpolitie. In een voormalig kantoorpand bevindt zich een groot hotel van Corendon. Buslijn 62 rijdt door de straat en vanaf 15 oktober 1966 tot 6 oktober 1975 had buslijn 18 zijn standplaats in de straat vlak voor de Johan Huizingalaan. Sinds 28 mei 1997 rijdt metrolijn 50 over de straat en heeft er een station evenals metrolijn 51 sinds 3 maart 2019. De straat werd bij een raadsbesluit van 17 april 1957 vernoemd naar Aletta Jacobs, de eerste Nederlandse vrouwelijke arts die zich in 1879 in Nederland vestigde en strijdster voor de emancipatie van de vrouw

Brug 1893 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam Nieuw-West. Rond 1960 schoot Amsterdam voor wat betreft bebouwing voorbij de Westlandgracht en niet veel later ook voorbij de Ringspoorbaan. Die ringspoorbaan lag op een dijklichaam dat aan weerszijden afwateringstochten kent. Ter plaatse van de Slotervaart lag er een gat in dat dijklichaam. Bij de komst van het spoor in 1986 was er nog geen moeilijkheid, maar bij de bouw van het metrostation Heemstedestraat was dat wel het geval. Door de afwateringstochten en de Slotervaart was het niet bereikbaar voor personen vanaf de zuidzijde, die moesten een heel stuk omlopen omdat het dijklichaam aan drie zijden wordt omringd door water. In 1999 volgde dan ook deze brug 1893 over de Slotervaart, die bewoners van de wijken rondom de Heemstedestraat en Plesmanlaan naar en van het metrostation tilt. In samenhang met de brug werd de tramhalte van tram 2 verplaatst van de Ottho Heldringstraat naar het metrostation waardoor een korte overstap mogelijkheid ontstond. De ontwerper van de brug is vooralsnog onbekend. De welvende brug is opgetrokken uit beton en staal; brugleuningen zijn van metaal. De voetbrug is gelegen tussen de beide metrobruggen die de naam Heemstedemetrobrug dragen. De brugpijlers staan vrijwel tegen de landhoofden aan op de fundering van de metrobruggen. In het onderliggende water wordt door middel van remmingswerken de doorvaart smal gehouden. De brug sloot bij het noordelijk landhoofd vrijwel direct aan op de “slurf” naar het metrostation (ook tussen de metrobruggen). Deze directe verbinding ging verloren bij het plaatsen van elektronische toegangspoorten, waardoor de toegang tot het metrostation aan de zijkant kwam te liggen van diezelfde slurf.