Obiplein

De Gerardus Majellakerk is een voormalige rooms-katholieke kerk aan het Ambonplein en het Obiplein, in de Indische buurt in Amsterdam-Oost. De kerk stamt uit 1925 en werd ontworpen door architect Jan Stuyt, als middelpunt van een katholiek complex, waartoe onder meer ook woningen, een klooster en twee scholen behoorden. Zoals bij veel van zijn kerken is het ontwerp van de Gerardus Majellakerk geïnspireerd door de Byzantijnse kerken die Stuyt tijdens een bedevaart naar Palestina in 1903 bezocht, met name de Aya Sophia in Istanboel. De belangrijkste verwijzing naar de Byzantijnse architectuur is de grote twaalfzijdige vieringtoren. Een westtoren maakte deel uit van het oorspronkelijke ontwerp maar werd nooit gebouwd. Vanaf de jaren 1930 ontstonden problemen rond de instandhouding van het gebouw. Het feit dat de Indische buurt werd verlaten door de meer draagkrachtige bewoners, droeg bij aan de financiële tekorten die ontstonden. Ook de ontkerkelijking in de jaren 1960 en de stadsvernieuwing, die leidde tot veranderingen in de samenstelling van bevolking, versterkten de moeilijkheden rond het behoud van de kerk. Uiteindelijk werd de kerk na een laatste liturgische viering op 20 september 1992 buiten gebruik gesteld en overgedragen aan Stadsherstel Amsterdam, dat het gebouw door architect André van Stigt liet restaureren en verbouwen tot verhuurbare ruimten voor instellingen. Van 1994 tot en met 2011 huisden onder anderen het Clara Wichmann Instituut en het instituut Aletta (voorheen Internationaal Archief voor de Vrouwenbeweging, tegenwoordig Atria) in de kerk. Sinds 2012 hebben het Nederlands Philharmonisch Orkest en het Nederlands Kamerorkest er hun thuisplek gevonden. De centrale ruimte is een concertzaal geworden en het gebouw heeft de naam NedPho-Koepel gekregen.

Obiplein 2 is een gebouw aan het Obiplein te Amsterdam-Oost. Het gebouw is sinds 12 december 2001 een rijksmonument. Het maakt deel uit van het monumentencomplex van de Gerardus Majellakerk met hoofdingang aan het Ambonplein. Het gebouw werd gebouwd als de pastorie en Vincentiushuis (hulpvereniging armen en behoeftigen) behorende bij de kerk. Het kerkbestuur had de benodigde grond in 1924 aangekocht van de gemeente Amsterdam. Het ontwerp voor dit gebouw kwam van architect Jan Stuyt, die ook verantwoordelijk was voor kerk, een zusterhuis en ook een school. Het kwartet gebouwen vulde de zuidelijke gevelwand van de Obistraat. De gehele noordelijke gevelwand van die straat werd in de periode 1978-1980 gesloopt om plaats te maken voor het Obiplein. De vier gebouwen van Stuyt bleven staan, maar kregen wel in de loop der jaren een andere bestemming. Stuyt ontwierp deze pastorie in de stijl van het rationalisme. Het wordt vanaf de hardstenen plint gevormd door drie bouwlagen met daarop een zolder onder een afgeplat puntdak. De eerste bouwlaag kan onderscheiden worden door de speklaag, maar daarboven gaat de gevel direct door naar een strook versieringen onder de bakgoot annex daklijst.Opvallend aan de voorzijde aan het Obiplein is de raamverdeling. Het rechter deel, dat overigens risaleert tegenover het linker deel, heeft een gangbare indeling van ruiten. Het linker deel laat een aparte ruitverdeling zien. Het trappenhuis wordt gemarkeerd door twee raamwerken, waarin glas-in-lood is verwerkt. Daartussen zijn twee hardstenen ornamenten geplaatst, geschikt voor tekst, maar onduidelijk is of die ooit geplaatst is.Verder naar links is een groot blind geveldeel te vinden waarin nog direct onder de sierstrook twee ramen. Onder dit rijksmonument is meebegrepen een bakstenen tuinmuur met rondbogen onder een ezelsrug. Het gebouw met muur werd onder andere tot rijksmonument verklaard vanwege de specifieke architectuur met nadruk op de katholieke kerkarchitectuur en de functie van het gebouw. Bovendien is het een wezenlijk onderdeel van het kerkcomplex. Ook in 2022 is het gebouw een welzijnsorganisatie gevestigd.

Buurttafel Ambonplein is een artistiek kunstwerk staand op het Ambonplein, Amsterdam-Oost. Stadsdeel Zeeburg wilde in haar buurten de gemeenschappen dichter bij elkaar brengen en liet daartoe buurttafels plaatsen. Op het Ambonplein kwam een betonnen buurttafel. Elders werden houten exemplaren neergezet zoals de Verzonken tafel. De zogenaamde Tangantafel op het Ambonplein werd ontworpen door Renet Kortes Altes tussen 2006 en 2011 werkend voor Carve. Tangan is Ambonees voor hand; op de tafel en bijbehorende bank zijn handafdrukken te vinden van kinderen uit de buurt, die verbonden zijn door kleurige linten. Kortes Altes ontwierp een bank en tafel, waarbij de tafel een vaste hoogte heeft, maar waar rondom zo gezeten kan worden zo dat je je gesprekspartner altijd recht in de ogen kan zien. De bank is overigens zo geconstrueerd, dat een voorbijganger hem ook als ligplek kan gebruiken. Kinderen kunnen klimmen en glijden op de bank. Een deel van de buurttafels verdween al spoedig; ze waren niet bestand tegen vandalisme en/of weersinvloeden. Elders op het plein staat nog een ”kunstwerk” van Carve: Een transparante grens.

Het Ambonplein is een plein in Amsterdam-Oost.

Een transparante grens is een vorm van toegepaste kunst in Amsterdam-Oost. In de Indische Buurt sluiten vier pleinen op elkaar aan: Obiplein, Ambonplein, Boniplein en een speelplaats aan de Sumatrastraat. Het Ambonplein vormt daarbinnen het scharnierpunt. Dat plein, tot in de jaren tachtig een groene open ruimte kreeg een schoolgebouw van Herman Hertzberger, de speelplaats verdween als het ware. Andere inzichten zorgden ervoor dat het pleinidee als speelplaats voor kinderen werd hersteld; er ontstond weer een open ruimte. Aan Carve werd in 2005 gevraagd om toch enige zonering op het Ambonplein te maken; er speelden namelijk kinderen uit twee leeftijdsgroepen (4-6 jaar en 6-12 jaar) elk met hun eigen pauzetijden. Carve ontwikkelde daarvoor een wat zij noemde Een transparante grens. De klimstellage bestaat grotendeels alleen uit een opengewerkt en verwrongen frame waarop geklommen, gehangen en geduikeld kan worden; het frame dient voorts als een soort hekwerk (terreinafscheiding). Er is slechts één afgeschermd deel, de glijbaan. Ook buiten schooltijden kan gebruik gemaakt worden van de stellage. Elders op het plein staat van dezelfde firma de Buurttafel Ambonplein, geheel van beton.

Aarde, lucht, water en vuur is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Oost.

Gordel van smaragd is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Oost. Het kunstwerk hangt aan de gevel van de Sumatrastraat 146-160 in de Indische Buurt, vernoemd naar Nederlands-Indië, door Multatuli ook wel de Gordel van smaragd genoemd. Deze buurt onderging rond 1980 en ook rond 1997 een grootscheepse renovatie. Zo werd in 1997 en 1998 gebouwd aan complex Valentijn ten behoeve van Woningstichting Ons Belang (opgegaan in Woningstichting Eigen Haard). Wethouder Duco Stadig kwam het complex openen. Het complex genoemd naar de achterliggende Valentijnkade bevatte 114 woningen binnen de segmenten sociale woningbouw en koopwoningen. Een nadeel van het complex was dat de architecten Zdeněk Zavřel en Marcel Baake van Atelier Z. Zavrel Architecten bij dat geveldeel aan de Sumatrastraat met sociale woningbouw een groot vlak baksteen had bedacht met kleine raampjes. De bewonerscommissie wilde dat in samenwerking met het Eigen Haard Fonds wat opfleuren. Kunstenaar Peter Doeswijk kwam in november 2015 daarop met een kaart van Indonesië (60 grootste eilanden) uitgevoerd in groen fluorescerend plexiglas; de smaragd is immers groen. Peter Doesberg maakte allerlei tijdelijke kunst in Amsterdam, maar deze kent een permanente opstelling.

De Ringvaart in Amsterdam-Oost is de naam van het noordelijk en oostelijk deel van de ringvaart rond de in 1629 drooggelegde Watergraafsmeer-polder. De Ringvaart vormt ook de grens van de wijk Watergraafsmeer (tot 1921 een zelfstandige gemeente en van 1987 tot 1998 een stadsdeel van Amsterdam). De ringdijk, de dijk langs het kanaal aan de binnenkant, heeft de straatnamen Ringdijk, Linnaeuskade en Ooster Ringdijk. Over de ringvaart liggen onder meer de Oetewalerbrug en de Hartmanbrug. De dijk aan de buitenkant (ringvaartdijk), heet Schollenbrugstraat, Transvaalkade, Oranje-Vrijstaatkade en Valentijnkade. Aan de oostkant is een klein deel van de ringvaart verdwenen in de jaren 80 voor de verlenging van het oostelijk deel van de Amsterdamse Ringweg (A10) naar de Zeeburgerbrug en voor het Knooppunt Watergraafsmeer, die beide in 1990 zijn gereed gekomen. Aan de zuiddijk ter hoogte van het Science Park Amsterdam verrees rond 2011 het Samos-complex. Het zuidwestelijk en zuidelijk deel van de ringvaart van de polder, van de Amstel bij de Omval tot Diemen, maakt deel uit van de Weespertrekvaart, die in Diemen verder doorloopt naar de Gaasp.

De Van der Pekblokken in Amsterdam bestaan uit twee wooncomplexen in de Indische Buurt in Amsterdam-Oost. De complexen hebben de adressen: Molukkenstraat 66-72 Balistraat 128-144 Eerste Atjehstraat 135-151

Caroline Herschelbrug (brug 115) is een vaste brug in Amsterdam-Oost. Deze voetgangersbrug verbindt de Celebesstraat met de Ooster Ringdijk en overspant daarbij de ringvaart van de Watergraafsmeer. Daar kwam in 1927 een brug met een begroting van 5500 gulden. De brug werd destijds ontworpen door Piet Kramer van de Dienst der Publieke Werken In 1926 had de gemeente geoordeeld dat een (tijdelijke) voetbrug (met aansluitende weg naar Watergraafsmeer) in het verlengde van de Molukkenstraat niet wenselijk was, omdat zo een weg zou gaan dienen als verkeersstraat en dan toch later een bredere brug zou vereisen. Er kwam dan ook pas in 1936 een brug van de Molukkenstraat over de Ringvaart, brug 190 (sinds 2011 de Hartmanbrug genoemd). Ook was een argument, dat de bewoners van de Celebesstraat een grote omweg zouden moeten nemen om in de Watergraafsmeer te geraken, als er (alleen) een brug zou komen bij de Molukkenstraat. De brug 115 werd in 1951 vernieuwd en opnieuw in 1975/1976. Die laatste versie, waarbij het brugdek werd vervangen (brugpijlers bleven staan), werd ontworpen door Dirk Sterenberg, een van Piet Kramers opvolgers bij de Dienst der Publieke Werken. De brug heeft de voor Amsterdamse bruggen afwijkende kleuren roodbruin en geel. De brug wordt gedragen door een houten paalfundering met daarop betonnen brugpijlers en jukken, waarop betonplaten liggen. Brugnummer 115 was eerder in gebruik geweest; de brug met dat nummer lag over de Rozengracht ter hoogte van de Tweede Rozendwarsstraat. De gracht werd rond 1890 gedempt en de brug verdween behalve van de kaart ook uit de administratie. De brug kreeg in december 2023 haar naam Caroline Herschelbrug, een vernoeming naar wetenschapper en zangeres Caroline Herschel. Ten zuidwesten van de brug ligt het Science Park.

De Molukkenstraat is een straat in Amsterdam-Oost.

De Indische Buurt is een wijk in het stadsdeel Oost van de gemeente Amsterdam, in de Nederlandse provincie Noord-Holland, die stamt uit begin 20e eeuw. De naam verwijst naar de straatnamen die afkomstig zijn van geografische gebiedsnamen, met name eilanden, in het toenmalige koloniale Nederlands-Indië. De eerste straatnamen werden vernoemd in 1900. Soms werd voor de wijk ook de benaming Oost-Indische Buurt gebruikt, zowel ter onderscheiding van de West-Indische Buurt (een wijk bij het Surinameplein in Amsterdam-West) als in de verwijzing naar het gebied waar de straten hun namen aan danken: Nederlands Oost-Indië. Andere namen die de eerste tientallen jaren van de twintigste eeuw regelmatig gebruikt werden voor de huidige Indische Buurt, zijn Archipelwijk, Insulindebuurt en Javakwartier. In 2015 telde de buurt 22.776 inwoners. De buurt wordt aan de westkant begrensd door de spoorlijn Amsterdam – Hilversum (met het Muiderpoortstation), aan de oostkant door het Flevopark, aan de noordkant door de Zeeburgerdijk en aan de zuidkant door de Ringvaart van de Watergraafsmeer. De Indische Buurt is onder te verdelen in twee delen: De Indische Buurt Noord en De Indische Buurt Zuid. Beide delen worden gescheiden door de Insulindeweg. Meer dan de helft van de woningen is in eigendom en beheer van drie grote woningcorporaties: Eigen Haard, De Alliantie en Ymere. De Indische buurt is etnisch zeer divers; meer dan de helft van de inwoners heeft ten minste één ouder die in het buitenland is geboren, en er worden naar schatting 100 talen gesproken.