Karel Doormanplein

Landlust is een buurt in stadsdeel Amsterdam-West. Het betreft het gedeelte van Bos en Lommer ten oosten van de Admiraal de Ruijterweg. De naam komt van een voormalige boerderij aan de Haarlemmerweg. Langs het tracé van de in 1904 geopende Tramlijn Amsterdam - Haarlem - Zandvoort, de Admiraal de Ruijterweg, was er al sinds 1908 bebouwing. In 1927 werd gestart met het bouwrijp maken van het poldergebied ten oosten van deze weg. Het eerste plan voor de buurt dateerde uit 1930 en werd vastgesteld in 1931. Dit kreeg de naam Plan Landlust en betrof echter een groter gebied, namelijk de strook vanaf de Wiegbrug naar het noorden, tussen de Kostverlorenvaart en de Admiraal de Ruijterweg, tot aan de Haarlemmerweg. Onderdeel van dat plan was ook de bouw van het complex van de Centrale Markthallen, tussen het Oostelijk en Westelijk Marktkanaal. Het Plan Landlust werd doorsneden door de hoofdstraten Jan van Galenstraat en de Willem de Zwijgerlaan. In de omgeving van de De Rijpgracht werden rond 1933 nog traditionele gesloten bouwblokken toegepast. Het Plan Landlust is een van de eerste stedenbouwkundige plannen waarin de ideeën van Cornelis van Eesteren voor de modere stedenbouw werden uitgewerkt. Het in 1933 vastgestelde uitbreidingsplan liep vooruit op het in 1935 vastgestelde Algemeen Uitbreidingsplan dat in 1939 bij Koninklijk Besluit van kracht werd. De wijk Landlust werd gebouwd tussen 1933 en 1940. Dit is de eerste Amsterdamse buurt waar naast de gebruikelijke gesloten bouwblokken ook strokenbouw werd toegepast volgens het principe van het nieuwe bouwen, met de architect Ben Merkelbach als een der pioniers. Tussen de Juliana van Stolbergstraat en de Zeven Provinciënstraat (sinds1946 Karel Doormanstraat) werden de aanvankelijk geplande gesloten bouwblokken in 1933 bij een wijziging van het Plan Landlust als gevolg van gewijzigde inzichten vervangen door strokenbouw. Deze woningen werden gebouwd in 1937-1938. Ook de Gibraltarbuurt dateert uit deze periode, met deels gesloten bouwblokken en deels strokenbouw, de Keesmanblokken (tussen de Gibraltarstraat, Kijkduinstraat en Solebaystraat). Het zuidelijk deel van het Plan Landlust, nabij de Wiegbrug, werd in 1937 en 1939 gewijzigd om de bouw van het zuidelijke deel van Geuzenhof II en Oranjehof mogelijk te maken. In de jaren veertig werd hierop verder voortgeborduurd in de Erasmusparkbuurt, het deel van Bos en Lommer ten westen van de Admiraal de Ruijterweg. Volgens de wijkindeling van 1962 lag de zuidelijke begrenzing van Bos en Lommer langs de Admiraal de Ruijterweg en Jan Evertsenstraat. De Centrale Markthallen behoorden voortaan bij Oud-West. Bij de instelling van de stadsdelen in 1990 werd het gedeelte ten zuiden van de Jan van Galenstraat ingedeeld bij stadsdeel De Baarsjes, het gedeelte ten noorden van deze straat werd onderdeel van stadsdeel Bos en Lommer. Sindsdien wordt de buurt Landlust aan de noordkant begrensd door de Haarlemmerweg, aan de oostkant door het Westelijk Marktkanaal, aan de zuidkant door de Jan van Galenstraat en in het westen door de Admiraal de Ruijterweg. In Landlust zijn de straatnamen genoemd naar zeeslagen, zeehelden en naar vorstelijke personen verwant aan het Willem de Zwijger. De belangrijkste straat is de Willem de Zwijgerlaan. Sinds 2014 wordt ook de na 1940 ten westen van de Admiraal de Ruijterweg gebouwde Gulden Winckelbuurt, sinds 2015 Bosleeuw, tot Landlust gerekend. Ook hier is strokenbouw toegepast.

De Israël Queridoschool was een schoolgebouw in het stadsdeel West in Amsterdam uit 1934. In 2021 is het oorspronkelijke gebouw gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw.

Het toverbos aan De Rijpstraat is een huizenhoge muurschildering op het gebouw De Rijpstraat 125 te Amsterdam-West. Rijpstraat 125 is daarbij het eerste gebouw dat een oneven huisnummer heeft aan De Rijpstraat. Bij het uitdelen van de huisnummers leefde nog het idee dat de straat aan de Willem de Zwijgerlaan zou beginnen, zoals kaarten uit die tijd tonen. Er kwam een nieuw inzicht; het eerste stuk vanaf de Willem de Zwijgerlaan werd De Rijpgracht, waarbij de noordelijke kade overgaat in de straat. Dit had tot gevolg dat er een verschuiving in de gevelwand moest komen. De gracht met kades is breder uitgevoerd dan de straat. Daardoor ontstond bij De Rijpstraat 125 een metershoge blinde muur, die geheel gestuct was; een onaangenaam stuk grijs in de buurt vond men in de 21e eeuw. Meerdere gebouwen in de wijk Bos en Lommer hebben dit soort wanden. Om die wanden op te fleuren werd het project Muren van West gestart. Er werden muurschilderingen gezet aan de Bos en Lommerweg (Reinaert de vos), vier aan de Wiltzanghlaan (Tijgervrouwen, Eenheid in diversiteit, Stamboom en Four peas in a pod), een aan de Hoofdweg (Samen bij De Boeg), deze aan De Rijpstraat (zomer 2022) en een aan de Sara Burgerhartstraat (herfst 2022, Individualiteit tegenover collectiviteit) (gegevens november 2022). De muurschilderingen moesten verhalen uit de buurt weergeven. Op de bedoelde plek begint dus een huizenblok aan De Rijpstraat, waarvoor een klein plantsoentje is aangelegd; de bebouwing aan De Rijpsgracht heeft een 34 meter teruggetrokken rooilijn. Die gevelwand krijgt jaarlijks een seizoenachtig natuurlijk kunstwerk in de vorm van de schaduw van een wisselend bladerdek van een in 2005 geplante els (Alnus), die in 2022 12 tot 15 meter hoog is. Het komen en gaan van het bladerdek geeft een wisselend beeld op de kale muur. Aan kunstenaar Peim van der Sloot werd gevraagd een muurschildering te leveren die daarbij aansluit. Zijn Toverbos wordt gedurende de seizoenen meer of minder zichtbaar. Op een geelbruine achtergrond leverde Van der Sloot een werk af vol met stippen; hij is gespecialiseerd in het pointillisme, hier tevens verwijzend naar ronde prijsstickers op artikel op een kunstmarkt. Volgens kunstenaar en Edo Dijksterhuis van Het Parool (2024) zette de kunstenaar 9750 stippen middels "in verf gedoopte sponzen". Van der Sloot had zijn atelier in de buurt (De Roos van Dekamaweg) en omschreef de plek als een stadsoase met bomen en gracht tussen al dat steen. Van der Sloot haalde dus inspiratie uit de buurt (kattenvrouwtje, bewoner Vos en Het paard (sjokkende man achter rollator), maar ook uit De Bremer stadsmuzikanten. Voor het goede oog duiken dan ook in de gele onderlaag van de muurschildering (on-)verwachte dieren op. De schildering werd (mede-)gefinancierd door het Amsterdamse Fonds voor de Kunst.

De De Rijpstraat is een straat in de Amsterdamse buurt Landlust. De straat is per raadsbesluit van 23 maart 1922 vernoemd naar de ontdekkingsreiziger Jan Corneliszoon Rijp (1570-1630), maar de straat kent de toevoeging "De".

De Muurschildering van Keith Haring is een kunstwerk van Keith Haring in Amsterdam-West. Haring bracht de muurschildering in 1986 aan op een depot van het Stedelijk Museum, gelegen op het terrein van de Centrale Markthallen. Hij verbleef op dat moment in Amsterdam voor een solotentoonstelling in voornoemd museum. De voorstelling laat een fabelachtig dier zien met een soort vissenstaart. Dit dier wordt bereden door een persoon, die een andreaskruis op de borst heeft. Het kunstwerk meet 12 bij 15 meter en is een van de weinige bewaard gebleven muurschilderingen van de kunstenaar, en tevens een van de grootste van zijn hand in de openbare ruimte in Europa. Rechts onder de muurschildering is de handtekening van de kunstenaar te zien, samen met de drie andreaskruisen uit het wapen van Amsterdam.

De Bestevâerstraat is een straat in Amsterdam-West. De straat loopt evenwijdig aan de Admiraal de Ruijterweg en heeft net als deze een gekromde loop omdat de straat het oude slotenpatroon volgt. De straat begint bij de Maarten Harpertszoon Trompstraat, kruist daarna de Jan van Galenstraat, de De Rijpstraat met ondergronds de De Rijpgracht, de Karel Doormanstraat en eindigt bij de Bos en Lommerweg. De straat werd aangelegd in een voormalig moestuingebied in dezelfde tijd en de jaren daarna dat de bebouwing van de Admiraal de Ruijterweg verscheen in de jaren tien, twintig en dertig van de twintigste eeuw. Het is een relatief smalle straat, tegenwoordig verkeersluw en voorzien van verkeersdrempels. Het is een woonstraat maar oorspronkelijk had het ook een winkel en (nuts) bedrijfsbestemming met winkelpanden voornamelijk op de hoeken. Tegenwoordig zijn een aantal voormalige winkels verbouwd tot woningen. De panden Bestevâerstraat 220-230, gebouwd in 1933 en ontworpen door Gerrit Versteeg, staan op de Lijst van gemeentelijke monumenten in Amsterdam-West Tot de opheffing van de Tramlijn Amsterdam - Haarlem - Zandvoort in 1957 en de reconstructie van de Admiraal de Ruijterweg in 1960 tot een doorgaande geasfalteerde verkeersweg was de straat echter voor het wegverkeer een doorgaande verkeersroute omdat de afgescheiden vrije trambaan op de Admiraal de Ruijterweg veel ruimte in beslag nam en geen plaats bood voor het doorgaande verkeer. Om die reden moest ook onder meer de vervanger van de lokaaldienst van de tram in 1954 GVB bus 14 tot 1960 door de Bestevâerstraat rijden.

De Anna van Saksenbrug is een vaste brug in Amsterdam-West, gelegen in de Willem de Zwijgerlaan. De brug overspant de De Rijpgracht. De in 1936 naar een ontwerp van Piet Kramer gebouwde brug is in de Amsterdamse Schoolstijl voor circa 80.000 gulden gebouwd. Hij was toen werkzaam bij de Dienst der Publieke Werken. De brug is voor Kramers doen sober van opzet, want werd aangelegd met geld uit het Werkfonds ter bestrijding van werkloosheid. Aan de andere kant is ze ruim opgezet. Het opvallende aan de brug zijn extra brughoofden, die aan de kant van het Westelijk Marktkanaal gebouwd zijn ten behoeve van een extra brug. Die was bestemd voor een nooit aangelegde tramlijn waarbij het niet bekend is of het tracé voor de stadstram of voor de Tramlijn Amsterdam - Zandvoort was bestemd of voor allebei. Wel wilde de gemeente Amsterdam graag de Haarlemse tram verleggen naar een oostelijker tracé omdat de met hekken afgescheiden vrije trambaan op de Admiraal de Ruijterweg in de ogen van de gemeente een groot obstakel vormde. De NZH, die een concessie had tot 1954, voelde daar echter niets voor. Op de Beltbrug en de Jan van Galenbrug werden bij de bouw tramsporen aangelegd, die later weer zijn verwijderd. Deze waren onderdeel van een mogelijke tramlijn via de Jan van Galenstraat in de richting van de Bos en Lommerweg en verder maar West (en Zandvoort). Van 1976 tot 2006 reed bus 21 over de brug en sinds 2005 bus 80. De brug ging anoniem door het leven en had alleen een brugnummer. Officieus had deze de naam Landlustbrug, naar een boerderij aan de Haarlemmerweg. De wijk bij de brug heet Landlust. In 2006 werd de brug vernoemd naar Anna van Saksen, de tweede echtgenote van Willem de Zwijger.

De Roelantstraat is een ultrakorte straat in Amsterdam-West. De straat is per raadsbesluit van 20 april 1939 vernoemd naar het Roelantslied in een serie van vernoemingen naar middeleeuwse literatuur.

Het Westelijk Marktkanaal is een kanaal in Amsterdam-West. De naam van het kanaal verwijst naar de ligging van het kanaal ten opzichte van de Centrale Markthallen. Het kanaal is in 1934 in gebruik genomen voor de ontsluiting en bevoorrading van de Centrale Markthallen. Tegenwoordig vindt het meeste vervoer plaats per vrachtauto. In tegenstelling tot de Kostverlorenvaart is het kanaal geen doorgaande vaarroute. Aan de Willem de Zwijgerlaan liggen aan de westzijde een groot aantal woonboten. Het kanaal takt bij de zuidpunt van het schiereiland en woonwijk Kop van Jut af van de Kostverlorenvaart en ontsluit het terrein van de Centrale Markthallen aan de westzijde. In de Jan van Galenstraat ligt de basculebrug Jan van Galenbrug over het kanaal. Daarna loopt het kanaal evenwijdig aan de Willem de Zwijgerlaan en takt de De Rijpgracht af. Voor de Haarlemmerweg vertakt het kanaal zich in drieën en lopen alle drie de takken dood. In het uit 1935 daterende Algemeen Uitbreidingsplan zou het kanaal in noordelijke richting verlengd worden naar het Westelijk Havengebied, onder de Haarlemmerweg en de spoorlijnen naar Haarlem en Zaandam door, zodat een rechtstreekse verbinding zou ontstaan tussen het havengebied en de Kostverlorenvaart. Deze verbinding is echter nooit gerealiseerd.

Zuiver is een muurschildering in Amsterdam Oud-West.

De Joos Banckersweg is een straat in Amsterdam-West. Ze is per raadsbesluit van 20 april 1939 vernoemd naar admiraal Joos Banckers.

Het Joos Banckersplantsoen is een open ruimte in Amsterdam-West. Het is per deelraadbesluit op 14 mei 2001 vernoemd naar admiraal Joos Banckers.