Potsdamer Platz

Berlin Potsdamer Platz is een volledig ondergronds gelegen spoorweg- en S-Bahnstation in het centrum van Berlijn. Aan de drukke Potsdamer Platz verrees in 1838 het eerste kopstation van de Duitse hoofdstad, het Potsdamer Bahnhof. In 1902 kreeg de eerste Berlijnse metrolijn er een eindpunt, tevens het eerste ondergrondse metrostation van de stad. De S-Bahn bedient het vervoersknooppunt sinds 1939, toen de Noord-zuidtunnel onder het stadscentrum in gebruik kwam. Het Potsdamer Bahnhof bestaat niet meer sinds het na de Tweede Wereldoorlog in onbruik raakte, maar de opening van Berlin Hauptbahnhof en de aansluitende Tiergartentunnel in mei 2006 brachten opnieuw regionale treinen naar de Potsdamer Platz, die zich sinds de hereniging van Berlijn weer in het hart van de stad bevindt.

Potsdamer Platz is een metrostation in de Duitse hoofdstad Berlijn dat in 1907 werd geopend onder de Leipziger Platz. De naam verwijst naar het Station Berlin Potsdamer Platz vlak ten westen van de Leipziger Platz. Het huidige metrostation Potsdamer Platz, onderdeel van lijn U2, dateert uit 1907. In totaal werden er drie metrostations onder het plein gebouwd; het eerste werd echter al vijf jaar na zijn opening afgebroken, het derde station is nog ongebruikt en zal wellicht nooit in dienst komen. Op 18 februari 1902 werd de eerste lijn van de Berlijnse metro geopend tussen Potsdamer Platz en Stralauer Tor. Aan het einde van het genoemde jaar was het zogenaamde stamtracé voltooid. Station Potsdamer Platz was nu het eindpunt van een korte aftakking naar het noorden van een verder in oost-westrichting verlopende lijn. Het onder het Potsdamer Bahnhof gelegen metrostation was ontworpen door Paul Wittig en bezat twee zijperrons. De aftakking naar de Potsdamer Platz was aangelegd met het oog op een latere verlenging van de lijn naar het historische centrum van de stad en in december 1905 begon men aan de bouw van deze Spittelmarktlinie. Ongeveer 200 meter ten noordoosten van het eindpunt Potsdamer Platz werd een nieuw metrostation gebouwd, dat op 28 september 1907 (een jaar voor de ingebruikname van de Spittelmarktlinie) opende onder de naam Leipziger Platz; tegelijkertijd werd het nog maar vijf jaar oude station Potsdamer Platz gesloten. In 1923 werd metrostation Leipziger Platz hernoemd en ging het net als het eerdere station Potsdamer Platz heten. Het metrostation ligt in een flauwe bocht, direct onder het straatniveau, en heeft een eilandperron met uitgangen aan beide uiteinden. Een geplande verbindingstunnel naar het in 1939 geopende naburige S-Bahnstation werd nooit gebouwd; overstappende passagiers kunnen de S-Bahn alleen via de straat bereiken. Het station beschikte wel over een gang naar het warenhuis Wertheim aan de Leipziger Platz. Deze tunnel leidt nu naar het midden van het plein. In tegenstelling tot de andere stations op de centrumlijn kreeg Potsdamer Platz een vlak gepleisterd dak, in het midden waarvan een lichtkoepel was aangebracht. Deze lichtkoepel werd in de jaren 1930 verwijderd. De wanden werden bekleed volgens het standaardontwerp van Alfred Grenander. In de witte betegeling is een motief aangebracht in de zogenaamde kenkleur van het station – in het geval van Potsdamer Platz is dat groen. Ook de kiosken op het perron zijn in deze kleur uitgevoerd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd station Potsdamer Platz op 21 juni 1944 getroffen door een bom. Een deel van het dak werd hierbij verwoest. In april 1945 werd het metroverkeer in de gehele stad stilgelegd. De situatie verergerde nadat de S-Bahntunnel werd opgeblazen en overstroomde. Via een voetgangerstunnel in station Friedrichstraße bereikte het water namelijk ook het metronetwerk. Bijna een miljoen kubieke meter water verspreidde zich door de tunnels en het traject Alexanderplatz - Potsdamer Platz liep onder.Na het einde van de oorlog begon men met het leegpompen van de tunnels, zodat er eind juli 1945 weer pendeltreinen over de toenmalige lijn A konden gaan rijden. In november was de doorgaande dienst op de lijn hersteld. Bij de bouw van de Berlijnse Muur in augustus 1961 werd lijn A, de huidige U2, onderbroken op de sectorgrens, tussen de stations Gleisdreieck (het station Mendelssohn-Bartholdy-Park bestond nog niet) en Thälmannplatz (nu Mohrenstraße). Het op de grens gelegen metrostation Potsdamer Platz veranderde in een spookstation en diende als een opstelplaats voor Oost-Berlijnse treinstellen. De toegangen tot het station werden afgesloten en de tunnel naar het westen werd dichtgemetseld. In 1991 begonnen de herstelwerkzaamheden aan het onderbroken traject. Na een bouwtijd van twee jaar was de lijn op 13 november 1993 weer één en kon station Potsdamer Platz zijn deuren weer openen. Vanwege de dertig jaar lange sluiting bevindt het metrostation zich nog altijd grotendeels in oorspronkelijke staat. Net als het aangrenzende S-Bahnstation is het dan ook op de monumentenlijst opgenomen.

De BahnTower is een kantoortoren in Berlijn. Het is de zetel van de Deutsche Bahn en staat aan de Potsdamer Platz. De toren is van de hand van de Amerikaanse architect Helmut Jahn en werd in 1998-99 gebouwd. Het gebouw is opgetrokken uit glas en staal, is 103 meter hoog en telt 26 verdiepingen. Het is het meest oostelijke gebouw in het zogenaamde Sony Center. Deutsche Bahn was aanvankelijk van plan in 2010, wanneer het huurcontract voor de toren afliep, te verhuizen naar een nieuw hoofdkantoor nabij Berlin Hauptbahnhof. In 2010 werd het huurcontract echter met 15 jaar verlengd.

De Lenné-Dreieck is een driehoekig stuk grond, begrensd door Lennéstraße, Bellevuestraße en Ebertstraße, vlak bij de Potsdamer Platz in het Berlijnse district Mitte, stadsdeel Tiergarten. Hij is genoemd naar Peter Joseph Lenné, de vormgever van het park Tiergarten. De Lenné-Dreieck was ten tijde van de Duitse deling een Oost-Berlijnse uitstulping in West-Berlijns gebied met een oppervlakte van ongeveer 4 ha. Doordat de Berlijnse Muur met de veiligheidszone (Sperrgebiet) ongeveer 100 meter breed zou worden, was het niet haalbaar de Muur langs de grens van de Lenné-Dreieck te bouwen: de hele Dreieck zou Sperrgebiet geworden zijn. Daarom kwam de Muur ten oosten van de Dreieck, waardoor de Dreieck min of meer aan het westen werd prijsgegeven. De Dreieck was niet rechtstreeks vanuit de DDR toegankelijk, maar kon wel vanuit het westen betreden worden. Geheel zonder risico was dit niet, omdat Oost-Duitse grenswachten formeel wel bevoegd waren op te treden. In 1988 kwamen West- en Oost-Berlijn een gebiedsruil overeen, waardoor deze vreemde situatie beëindigd werd. Kort daarna viel de Muur. De laatste jaren verrees er op een groot deel van het stuk grond nieuwbouw, zoals het Beisheim Center, waarin onder andere The Ritz-Carlton Berlin en het Berlin Marriott Hotel een plaats hebben gekregen.

Het Sony Center is een multifunctioneel gebouw in het centrum van Berlijn. Het complex aan de Potsdamer Platz huisvest kantoren, winkels en horeca. Berlijn is een stad met een duidelijke historische achtergrond, maar ook met een moderne toekomstvisie. Het Sony Center wordt door velen gezien als een van de topstukken van die moderne visie. Het gebouw heeft niet alleen een moderne uitstraling, ook de constructie is een gewaagd stuk techniek. Met name het dak van dit bouwwerk trekt veel aandacht, vanwege de fascinerende constructie. Het complex is opgebouwd uit zeven verschillende gebouwen: het Europese hoofdkantoor van Sony Corporation, het Forum, het hoofdkantoor van de Duitse spoorwegen, Filmhaus, Esplanade Residence, een bedrijfstoren aan Bellevuestraße en een bedrijfstoren aan de Philharmonie. De bouw van het complex begon eind 1995/begin 1996. Het werd geconstrueerd door Hochtief. In 2000 werd het complex opgeleverd. Het heeft een totale kaveloppervlakte van 26.500 m², de vloeroppervlakte ligt rond de 132.500 m². Het ontwerp van het Sony Center is afkomstig van het architectenbureau Murphy/Jahn uit Chicago. De grote man achter dit bureau is Helmut Jahn.

Het Potsdamer Bahnhof (Potsdamstation) was het eerste spoorwegstation van Berlijn. Het opende in 1838 als beginpunt van de Berlin-Potsdamer Eisenbahn ofwel Stammbahn, de oudste spoorlijn van Pruisen, die de hoofdstad verbond met Potsdam. Het kopstation bevond zich net buiten de Berlijnse stadsmuur aan de Potsdamer Tor, ten zuiden van waar nu de Potsdamer Platz ligt. Na de Tweede Wereldoorlog werd het Potsdamer Bahnhof gesloten en bleven alleen een S-Bahn- en een metrostation over. In mei 2006 keerde de trein met de opening van het ondergrondse station Berlin Potsdamer Platz echter terug.

The Playce (voorheen: Potsdamer Platz Arkaden) is een winkelcentrum bij de Potsdamer Platz in de wijk Tiergarten van de Berlijnse stadsdeel Mitte.

Het Filmmuseum van Berlijn is een van de zes filmmusea van Duitsland. Het museum werd in september 2000 op de Potsdamer Platz geopend. In het museum wordt de gehele geschiedenis van de Duitse film getoond (van de 18e eeuw tot nu), en de Duitse actrice Marlene Dietrich neemt een bijzondere plaats in in het museum. Bovendien heeft het museum een bibliotheek met een omvangrijke boeken- en tijdschriftenverzameling.

De Leipziger Platz is een achthoekig plein in het centrum van Berlijn (stadsdeel Mitte). Het ligt ten oosten van de Leipziger Straße vlak bij de Potsdamer Platz. Het bekende Wertheim-warenhuis stond aan dit plein. "Das Oktogon" (achthoek) werd samen met de vierhoekige Pariser Platz (ook: Quareé) en kruisvormige Belle-Alliance-Platz (ook: Rondell, sinds 1947 Mehringplatz) tussen 1732 en 1738 aangelegd naar ontwerp van Philipp Gerlach en in de loop der tijd steeds meer voorzien van statige woonhuizen, ministeries en zakengebouwen. Alle drie pleinen werden in 1814/1815 vernoemd naar slagen tegen Napoleon; de Leipziger Platz kreeg in 1814 zijn naam ter nagedachtenis aan de Volkerenslag bij Leipzig; dat de al langer bestaande Leipziger Straße erop uitkwam was een mooie bijkomstigheid. Door de bombardementen in de Tweede Wereldoorlog werd alle bebouwing van het plein zwaar getroffen en in de jaren na de oorlog werden alle ruïnes verwijderd. Omdat de Berlijnse Muur in de onmiddellijke nabijheid werd gebouwd, bleef de Leipziger Platz braakliggen. Na de Wende ontstond er meteen nieuwe activiteit: in de oude kluizen van het Wertheim-warenhuis werd de underground techno-nachtclub Tresor gevestigd; deze werd in 2005 gesloten. Ondertussen verrezen verschillende nieuwe gebouwen aan het plein, dat zijn oude achthoekige vorm behield. Thans is er onder meer de Canadese ambassade gevestigd.

Het Monument voor de onder het nationaalsocialisme vervolgde homoseksuelen is een monument in Berlin-Tiergarten.

Het Holocaustmonument (formele naam: Denkmal für die ermordeten Juden Europas) in Berlijn is een monument ter herdenking van de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het bestaat uit 2711 betonblokken variërend in hoogte van 20 cm tot 4,70 meter met een onderlinge tussenruimte van 95 cm. Door een bouwfout is een blok voor onderzoek verwijderd en niet meer terug geplaatst, waardoor er nu nog maar 2710 betonblokken staan. Onder het veld met de blokken is een expositieruimte ingericht. De Amerikaanse architect Peter Eisenman heeft het monument ontworpen. Het veld met de golvende blokken roept volgens hem een gevoel van desoriëntatie en isolement op en is symbolisch voor de ervaringen van de Joodse bevolking tijdens het nazibewind. Het motto van het monument is een tekst van de Italiaanse schrijver Primo Levi, zelf overlevende van het vernietigingskamp Auschwitz: 'Het is gebeurd en daarom kan het weer gebeuren. Dat is de kern van wat wij te zeggen hebben.' De betonblokken zijn aan de buitenzijde voorzien van een speciale chemische laag waardoor graffiti gemakkelijk te verwijderen is. Producent van deze laag is het farmaceutische bedrijf Degussa. Na berichten dat dit bedrijf tijdens de Holocaust mede-eigenaar was van het bedrijf dat Zyklon B produceerde voor het Derde Rijk, werd de bouw van het monument tijdelijk onderbroken. Na onderzoek werd besloten dat het bedrijf inmiddels voldoende afstand had genomen van zijn verleden. Het monument werd op 10 mei 2005 ingewijd.

Kulturforum Berlin is het culturele centrum van Berlijn, gelegen aan de Potsdamer Straße in de wijk Berlin-Tiergarten. Hier bevinden zich onder meer enkele musea, de Philharmonie en de Staatsbibliotheek.