Het groeiend monument

De Bijlmerramp was een vliegramp die op zondagavond 4 oktober 1992 plaatsvond in de Amsterdamse Bijlmermeer. Een Boeing 747-vrachtvliegtuig, vlucht LY-1862 van de Israëlische luchtvaartmaatschappij El Al, stortte neer op de flats Groeneveen en Klein-Kruitberg. Veertig appartementen werden door het ramptoestel weggevaagd en meer dan 135 appartementen stonden bloot aan de immense brand die op de inslag volgde. In april 1998 werd een parlementaire enquête naar de ramp gestart, waarvan in april 1999 het eindrapport werd gepresenteerd. De ramp kostte aan ten minste 43 mensen het leven, onder wie de driekoppige bemanning en de enige passagier van het vliegtuig. De Bijlmerramp behoort tot de dodelijkste gebeurtenissen uit de geschiedenis van de Nederlandse luchtvaart.

De Groesbeekdreefbrug (brug 1028) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost.

Koppenburgbrug (brug 1029) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost.

De Kolfschotenburg (brug 1396) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Bij de inrichting van de wijk Bijlmermeer werd voor de infrastructuur een soort ringweg aangelegd, die gevormd zou worden door de Bijlmerdreef, 's-Gravendijkdreef, Karspeldreef en Groesbeekdreef. Zij omsloten een buurt met voornamelijk honingraatflats. Men koos voor gescheiden verkeersstromen met snelverkeer op dijklichamen en langzaam verkeer op maaiveldniveau. Die infrastructuur leverde vanwege deze keus een grote vraag naar kunstwerken, want voetgangers en fietsers moesten wel in en uit die buurt kunnen komen. Architect Dirk Sterenberg van de Dienst der Publieke Werken ontwierp midden jaren zestig tal van “grote bruggen” (in de dreven) en maaiveldbruggen (voet- en fietspaden). Die Groesbeekdreef vormde jarenlang een barrière tussen de wijk met hoogbouwflats (G-Buurt) en braak liggend land. Beginjaren tachtig waren de ideeën voor nog meer hoogbouwflats van tafel. Zo werd de K-Buurt waarin het Krimpertplein ingericht met laagbouw. Die K-Buurt moest vervolgens een verbinding krijgen met die Groesbeekdreef, maar dat was zo eenvoudig niet. Er moesten op een klein oppervlak zoveel mogelijk woningen worden gebouwd (een deel van de Groesbeekdreef werd opgeofferd aan boxen) en er moesten op- en afritten ingepland worden, terwijl ook het voet- en fietsverkeer langs die dreef doorgang moest houden. Dit leidde tot wat bekend werd als een heuvelbrug. Vanuit de K-Buurt stijgt een helling op zand tot het niveau van de dreef om vervolgens een kleine overspanning te krijgen die daadwerkelijk aansluit op de dreef. Ook deze twee op- en afritten (samen met Kloekhorstbrug, brug 1397) zijn ook ontworpen door Dirk Sterenberg, maar dan als zelfstandig architect te Hoorn (Noord-Holland) in 1981, nog wel werkend voor de Publieke Werken. Ze kregen een heel ander uiterlijk dan de in de jaren zestig ontworpen bruggen, maar Sterenbergs handtekening is nog wel terug te vinden in de borstwering. De naam kreeg de brug in 2018 toen in deze wijk talloze kunstwerken een naam kregen, als ze maar in snelwegen lagen. De brug werd vernoemd naar de Kolfschotenstraat, die in het verlengde van de brug ligt. Deze straat is op zich vernoemd naar een landgoed met huis te Scherpenzeel, dat toen het landhuis nog een pachter met de naam Kolfschoten had viel onder de provincie Utrecht, maar vanaf 1814 ligt het in de provincie Gelderland De brug ligt over de Koppenburglaan, een soort ventweg op maaiveldniveau langs de Groesbeekdreef op dijklichaam.

De Kloekhorstbrug (brug 1397) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Bij de inrichting van de wijk Bijlmermeer werd voor de infrastructuur een soort ringweg aangelegd, die gevormd zou worden door de Bijlmerdreef, 's-Gravendijkdreef, Karspeldreef en Groesbeekdreef. Zij omsloten een buurt met voornamelijk honingraatflats. Men koos voor gescheiden verkeersstromen met snelverkeer op dijklichamen en langzaam verkeer op maaiveldniveau. Die infrastructuur leverde vanwege deze keus een grote vraag naar kunstwerken, want voetgangers en fietsers moesten wel in en uit die buurt kunnen komen. Architect Dirk Sterenberg van de Dienst der Publieke Werken ontwierp midden jaren zestig tal van “grote bruggen” (in de dreven) en maaiveldbruggen (voet- en fietspaden). Die Groesbeekdreef vormde jarenland een barrière tussen de wijk met hoogbouwflats (G-Buurt) en braak liggend land. Beginjaren tachtig waren de ideeën voor nog meer hoogbouwflats van tafel. Zo werd de K-Buurt waarin het Krimpertplein ingericht met laagbouw. Die K-Buurt moest vervolgens een verbinding krijgen met die Groesbeekdreef, maar dat was zo eenvoudig niet. Er moesten op een klein oppervlak zoveel mogelijk woningen worden gebouwd (een deel van de Groesbeekdreef werd opgeofferd aan boxen) en er moesten op- en afritten ingepland worden, terwijl ook het voet- en fietsverkeer langs die dreef doorgang moest houden. Dit leidde tot wat bekend werd als een heuvelbrug. Vanuit de K-Buurt stijgt een helling op zand tot het niveau van de dreef om vervolgens een kleine overspanning te krijgen die daadwerkelijk aansluit op de dreef. Ook deze twee op- en afritten (samen met Kolfschotenbrug, brug 1396) zijn ook ontworpen door Dirk Sterenberg, maar dan als zelfstandig architect te Hoorn (Noord-Holland) in 1981, nog wel werkend voor de Publieke Werken. Ze kregen een heel ander uiterlijk dan de in de jaren zestig ontworpen bruggen, maar Sterenbergs handtekening is nog wel terug te vinden in de borstwering. De naam kreeg de brug in 2018 toen in deze wijk talloze kunstwerken een naam kregen, als ze maar in snelwegen lagen. De brug werd vernoemd naar de Kloekhorststraat, die in het verlengde van de brug ligt. Deze straat is op zich vernoemd naar een oude boerderij in het buurtschap Klein Dochteren nabij Lochem. De brug ligt over de Koppenburglaan, een soort ventweg op maaiveldniveau langs de Groesbeekdreef op dijklichaam.

Brug 1027 was een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Ze maakte vanaf 1966 deel uit van de infrastructuur van deze toen nog toekomstige woonwijk. Het viaduct stond er jarenlang redelijk ongebruikt bij. In de woonwijk werd een systeem van gescheiden verkeersstromen geïntegreerd. Snelverkeer werd afgewikkeld via dreven op een dijklichaam, langzaam verkeer werd afgewikkeld op straten en paden op maaiveld niveau. Om dit te kunnen realiseren was een groot pakket aan bruggen en viaducten nodig. Deze werden voor het merendeel ontworpen door architect Dirk Sterenberg voor of in samenwerking met de Dienst der Publieke Werken. Sterenberg ontwierp daarbij viaducten en bruggen in allerlei maten. Brug 1027 werd nog getekend als viaduct in de Bijlmermeer, de straatnamen waren nog allemaal niet bekend. Brug 1027 werd gebouwd in wat uiteindelijk de Groesbeekdreef werd, een verbindingsweg tussen de Bijlmerdreef en Karspeldreef. Samen met de 's-Gravendijkdreef vormt het een rechthoek in de G- en K-buurt. Brug 1027 kwam daarbij over een voet- en fietspad te liggen tussen de honingraatflat Kikkenstein en de laagbouw van Kortvoort. De viaducten van Sterenberg zijn te herkennen aan de afgeronde randplaten, de standaard leuningen, de betegeling van de taluds en betonblokken op het wegdek, zo ook hier. Zelfs de lengte van de brug (17 meter) is “standaard” voor de wijk voor overspanningen in dreven over paden. Bij nieuw inzicht vanaf de jaren negentig zag de Gemeente Amsterdam dat delen van genoemde rechthoek liever geen weg voor snelverkeer meer bleef, maar een brede stadsstraat. Dit had tot gevolg dat dit stuk Groesbeekdreef (tot en met de Karspeldreef) rond 2002 werd afgegraven en op maaiveldniveau kwam te liggen met een soort ventweg in de hoedanigheid van Krommehoekstraat. Met het afgraven werd brug 1027 gesloopt.

Brug 1059 was een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Brug 1060 maakte vanaf 1966 deel uit van de infrastructuur binnen deze nog te bouwen wijk. In die wijk kwam een soort rondweg in de vorm van Bijlmerdreef, 's-Gravendijkdreef, Karspeldreef en ter plaatse de Groesbeekdreef. Deze dreven werden halfhoog aangelegd op een dijklichaam en waren alleen toegankelijk voor snelverkeer. Voetgangers en fietsers bewogen zich voornamelijk op maaiveldniveau. Door deze inrichting van de wijk moesten er tal van viaducten gebouwd worden om het langzame verkeer ongehinderd tussen de diverse wijkonderdelen te laten bewegen. Bij de ontwerpfase van de Bijlmermeer was dat nog niet zover. De brug werd ontworpen als "viaduct in de Bijlmermeer". Brug 1060 werd in de Karspeldreef een onderdoorgang gemaakt tussen honingraatflats Kikkenstein en Kralenbeek (met sinds 1975 torenflat) in het voet- en fietspad Nellesteinpad (parallel aan de Groesbeekdreef), dat even daarvoor een onderdoorgang had in de eerste flat. Voor genoemde dreven ontwierp Dirk Sterenberg voor de Dienst der Publieke Werken een soort standaardprogramma voor viaducten. Ze hebben allemaal grotendeels hetzelfde uiterlijk met afgeronde randplaten, betonblokken op de randen van het wegdek, leuningen en betegeling keermuren. Ook de lengtes van de overspanningen van dit soort viaducten was standaard (17 meter); hier vanwege de lengte tweemaal 17 meter met rij brugpijlers. Het gescheiden verkeer werd hier vanaf begin jaren nul losgelaten. Er vond een ingrijpende sanering plaats waarbij het oostelijk en zuidelijk deel van die rondweg werd afgegraven; de kruisingen werden verlaagd naar maaiveldniveau met bijvoorbeeld zebrapaden. Deze slag liep door tot eind jaren nul. Ook dit deel van de Karspeldreef als ook een deel van de Groesbeekdreef werd afgegraven, daarbij werd brug 1060 gesloopt. De honingraatflat Kralenbeek werd ook gesloopt; de torenflat bleef staan.

Brug 1059 was een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Brug 1059 maakte vanaf 1966 deel uit van de infrastructuur binnen deze nog te bouwen wijk. In die wijk kwam een soort rondweg in de vorm van Bijlmerdreef, 's-Gravendijkdreef en Karspeldreef. Deze dreven werden halfhoog aangelegd op een dijklichaam en waren alleen toegankelijk voor snelverkeer. Voetgangers en fietsers bewogen zich voornamelijk op maaiveldniveau. Door deze inrichting van de wijk moesten er tal van viaducten gebouwd worden om het langzame verkeer ongehinderd tussen de diverse wijkonderdelen te laten bewegen. Bij de ontwerpfase van de Bijlmermeer was dat nog niet zover. De brug werd ontworpen als "viaduct in de Bijlmermeer". Brug 1059 werd in de Karspeldreef een onderdoorgang van Kraaiennest tussen honingraatflats Kikkenstein en Kruitberg richting het zuiden met toren (sinds 1975)- en honingraatflats Kralenbeek en Kempering. Voor genoemde dreven ontwierp Dirk Sterenberg voor de Dienst der Publieke Werken een soort standaardprogramma voor viaducten. Ze hebben allemaal grotendeels hetzelfde uiterlijk met afgeronde randplaten, betonblokken op de randen van het wegdek, leuningen en betegeling keermuren. Ook de lengtes van de overspanningen van dit soort viaducten was standaard (17 meter}. Het gescheiden verkeer werd hier vanaf begin jaren nul losgelaten. Er vond een ingrijpende sanering plaats waarbij het oostelijk en zuidelijk deel van die rondweg werd afgegraven; de kruisingen werden verlaagd naar maaiveldniveau met bijvoorbeeld zebrapaden. Deze slag liep door tot eind jaren nul. Ook dit deel van de Karspeldreef werd afgegraven, daarbij werd brug 1059 gesloopt.Honingraatflats Kempering en Kralenbeek werden ook gesloopt; de torenflats bleven staan.

Brug 1149 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost.

Kortvoort is een buurt en straat in de Bijlmermeer in Amsterdam-Zuidoost. De buurt en straat werden op 20 januari 1971 bij een raadsbesluit vernoemd naar een buurtschap en huis onder Oss. Het deelwoord voort of voorde duidt op een oorspronkelijk doorwaadbare plaats. Het zuidelijke deel en de straat Kortvoort rondom kwamen gereed in de jaren zeventig en bevatte scholen en een bejaardentehuis, het Evean Henriëtte Roland Holsthuis. De wijk is gelegen ten oosten van de Gooiseweg, ten westen van de Groesbeekdreef, ten noorden van de Karspeldreef en ten zuiden van Gulden Kruis. In de jaren tachtig verscheen op het noordelijke braakliggende terrein een middelhoogbouwwijk maar ook laagbouw met voornamelijk sociale huurwoningen, stedebouwkundig oorspronkelijk geheel afwijkend van de rest van de wijk en net als het Kantershof en Geerdinkhof streng gescheiden van de hoogbouw. Het parkeren vindt plaats op straat. De straten hebben conform de uitgangspunten van het stedenbouwkundig plan van de Bijlmermeer alle een naam die begint met dezelfde letter, Kloekhorststraat, Kneppelstraat, Kolfschotenstraat, Kormelinkweg, Krimpertplein en Kuilsenhofweg. Kortvoort heeft een totale oppervlakte van 22 hectare met veel groen waarvan 1 hectare water is. De gemiddelde dichtheid van de adressen is 3687 per vierkante kilometer en er wonen 1600 huishoudens. Bus 47 verbindt de buurt met de Amsterdamse Poort en metrostation Ganzenhoef en heeft op de Groesbeekdreef de halte Kikkenstein bij de Jolicoeurbrug die door middel van trappen met het maaiveld verbonden is. Waar de rest van de Bijlmermeer aan het eind van de 20e en het begin van de 21e eeuw voor grote delen is vernieuwd bevindt deze wijk zich nog steeds in zijn oorspronkelijke vorm.

Kralenbeek is een straat en woontoren in Amsterdam-Zuidoost. De straat kreeg haar naam op 25 juni 1969 en werd vernoemd naar een patriciërshuis nabij Velsen.

Het Krimpertplein is een plein in Amsterdam-Zuidoost. Het plein kreeg haar naam per raadsbesluit van 19 oktober 1983. Ze werd daarbij vernoemd naar de boerderij Krimpert op landgoed Verwolde nabij het Gelderse Laren. Het autovrije plein is daarbij een open ruimte die door midden gesneden wordt door het Kelbergenpad, een kilometerslang voet- en fietspad dat door Amsterdam-Zuidoost voert. Aan de westzijde is het plein geheel betegeld tot aan de bebouwing met de even huisnummers 2 tot en met 60. Het plein kent aan deze zijde nog een meterslange uitloper in de vorm van een voetpad onder de bebouwing door. Aan de oostkant bevindt zich de grootste open ruimte met wat plantsoentjes tot ook hier de bebouwing begint met alleen huisnummer 5 (het enige oneven huisnummer). Alle bebouwing dateert uit de periode dat het plein werd aangelegd in de wijk Bijlmer Oost tussen 1983 en 1986. Het plein kent een curieus artistiek kunstwerk in de vorm van Now speak! van Amalia Pica. Het beeld verscheen op het plein na een nieuwe indeling van het plein (2019).