Bijlmermuseum

Brug 1142 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. De voetbrug is gelegd over een gracht die de G-buurt van de K-buurt scheidt. Ze werd in 1968/1969 gebouwd. Het ontwerp van deze brug, maar ook van tientallen andere in de omgeving, is afkomstig van Dirk Sterenberg van de Dienst der Publieke Werken. De serie, waarvan ook brug 1110 deel uit maakt, is te herkennen aan de iele leuningen, gaten in de borstwering en het nummerplaatje in de leuningen. De overspanning wordt verzorgd door betonnen liggers. De vier meter brede brug van 14,5 meter lengte ligt tussen de straten/flats Groeneveen en Kleiburg. In het zuiden landt ze onder wat lange tijd het langste viaduct van Amsterdam was: Bijlmerdreefmetrobrug. de brug valt geheel in het niet ten opzichte van de enorme Bijlmerdreefmetrobrug (brug 1613) van Sterenbergs collegae Sier van Rhijn en Ben Spängberg.

Brug 1143 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Deze maaiveldbrug (in tegenstelling tot dreefbruggen) werd neergelegd bij de flat Groeneveen. Bij de planning van de bebouwing in de Bijlmermeer stroomde een gracht of afwateringstocht onder een van de secties van die flat door. Voor voetgangers en fietsers had de plaatselijke infrastructuur behoefte aan twee kunstwerken, de uiteindelijke brug 1143 en brug 1144. Net zoals elders in de wijk werd hier een voet- en fietsbrug neergelegd ontworpen door Dirk Sterenberg en de Dienst der Publieke Werken. Deze bruggen met betonnen liggers zijn nog op tal van plaatsen terug te vinden bij de honingraatflats, waarvan Groeneveen er een is. De bruggen zijn herkenbaar aan de borstweringen met ankergaten, de ronde, iele leuningen, nummerplaatje tussen de leuningen en lantaarn buiten de overspanning. Opvallend bij bruggen 1143 en 1144 is dat een deel van de borstweringen haaks op de brug staat. De brug overleefde de Bijlmerramp van 1992; het zat net niet in het deel dat getroffen werd. Toen een deel van de flat afgebroken werd kwam ze in open terrein te liggen en vormt samen met brug 1144 en Pa Sembrug (brug 1145, versie 2) een bruggenstelsel dat ook elders in de wijk te vinden is, zoals bij flat Frissenstein. Hier ter plekke is aan de hand van de drie bruggen en onderliggend water de contouren van het afgebroken deel van Groeneveen terug te lezen in het landschap.

Op de blinde zuidelijke zijgevel van flat Groeneveen in Amsterdam-Zuidoost is een titelloos artistiek kunstwerk te zien. Het wordt zowel omschreven als Schotels, Spiegels, maar ook als monument. Kunstenaar Rein Jelle Terpstra was/is gefascineerd door het gebruik van pailletten, versierselen aangebracht op kleding binnen welke cultuur dan ook. Het beeld is dan ook deels een verwijzing naar de multiculturele samenleving in Amsterdam-Zuidoost. Hij vertaalde de pailletten naar een soort spiegels op de blinde zuidelijke gevelwand van flat Groeneveen. Kijkend naar het beeld dat hoog in de gevel is aangebracht zie je in de weerkaatsing de omgeving met flats, parken, eigenlijk het complete landschap terug. Een andere functie van de paillette, amulet, zou de omgeving moeten vrijwaren van (verder) ongeluk. Groeneveen was namelijk samen met Klein Kruitberg een flat, die getroffen werd door de Bijlmerramp. De kunstenaar wilde er niet rechtstreeks naar verwijzen, maar verpakte het in ruimere zin. Het heeft een tweeledige werking. Het haalt de omgeving binnen, maar weerkaatst die ook naar buiten. Anderen vonden het een verwijzing naar de vele schotelantennes, die hier ten tijde van kabeltelevisie te zien waren. Volgens de site van de kunstenaar bestaat het kunstwerk uit achtendertig roestvaststalen schalen waarop hier en daar zwarte folie waarop zelf beelden zijn aangebracht. Het kwam tot stand met steun voor het Amsterdamse Fonds voor de Kunst en woningcorporatie Patrimonium, dat opging in Rochdale.

De Bijlmerdreefmetrobrug (brug 1613) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost bestaande uit twee enkelvoudige spoorviaducten van elk 1100 meter lang.

Totem today is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het bestaat uit een aantal marmeren zuilen, waarop teksten staan, die volgens de kunstenaar Jennifer Tee verwijzen naar mijlpalen in de geschiedenis van de mensheid en de verwachting van de nabije toekomst met de (schijnbare) tegenstelling technologie en spiritualiteit. Zo zijn er palen met de teksten Belonging, Local myths, Open horizon, Tussenstaat, Origin present, Public Assembly, Walk of life, The everyday, The soul of limbo en Gathering of people. Zelf noemde de kunstenares het een rite de passage, een ritueel bij overgang nieuwe werkelijkheid. De zuilen zijn geïnspireerd op de kolommen die de Bijlmerdreefmetrobrug dragen. Het kilometerslange viaduct loopt over doorvoerwegen en grasvelden, die werden gezien als onbestemd gebied. Een deel daarvan werd opgevuld met het kunstwerk dat Tee ontwierp met in het achterhoofd juist die onbestemdheid van het gebied, waar ze meer de nadruk op de beleving wilde leggen. De zuilen vormen een patroon met de veel grotere en dikkere zuilen van de metrobaan. Er staan twee rijen van vijf zuilen, die gemaakt zijn van carraramarmer en afmetingen hebben van 28 x 28 x 450 cm (lengte, breedte, hoogte). Het kunstwerk kwam er dankzij de manifestatie Internationale kunst in de Bijlmer, dat van mei tot juli 2009 gehouden werd onder de titel Straat van Sculpturen. De palen hadden er al een lange reis opzitten; ze werden in Buitenpost, Friesland gefabriceerd. Koningin Beatrix der Nederlanden kwam de groep op 9 mei 2009 onthullen. Het zou met een kostprijs van meer dan 100.000 euro het duurste artistieke kunstwerk van Amsterdam-Zuidoost zijn. In 2010 maakte Tee opnieuw een zuil Open myths, die bestemd was voor een tentoonstelling in het Engelse Birmingham.

Brug 1144 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Deze maaiveldbrug (in tegenstelling tot dreefbruggen) werd neergelegd bij de flat Groeneveen. Bij de planning van de bebouwing in de Bijlmermeer stroomde een gracht of afwateringstocht onder een van de secties van die flat door. Voor voetgangers en fietsers had de plaatselijke infrastructuur behoefte aan twee kunstwerken, de uiteindelijke brug 1143 en brug 1144. Net zoals elders in de wijk werd hier een voet- en fietsbrug neergelegd ontworpen door Dirk Sterenberg en de Dienst der Publieke Werken. Deze bruggen met betonnen liggers zijn nog op tal van plaatsen terug te vinden bij de honingraatflats, waarvan Groeneveen er een is. De bruggen zijn herkenbaar aan de borstweringen met ankergaten, de ronde, iele leuningen, nummerplaatje tussen de leuningen en lantaarn buiten de overspanning. Opvallend bij bruggen 1143 en 1144 is dat een deel van de borstweringen haaks op de brug staat. De brug overleefde de Bijlmerramp van 1992; het zat net niet in het deel dat getroffen werd. Toen een deel van de flat afgebroken werd kwam ze in open terrein te liggen en vormt samen met brug 1143 en Pa Sembrug (brug 1145, versie 2) een bruggenstelsel dat ook elders in de wijk te vinden is, zoals bij flat Frissenstein. Hier ter plekke is aan de hand van de drie bruggen en onderliggend water de contouren van het afgebroken deel van Groeneveen terug te lezen in het landschap.

De Pa Sembrug (brug 1145) is een vaste brug in Amsterdam-Zuidoost. Het brugnummer 1145 werd hierbij hergebruikt; het stond eerder voor een voet- en fietsbrug uit 1968.

Mama Aïsa (Ma Aisa/Moeder Aarde) is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Rond 1986 had men bij de gemeente Amsterdam/Stadsdeel Zuidoost het idee dat deze nieuwe wijk wel af zou zijn. Als kers op de taart werd in het kader van het festival Blij met de Bijlmer een wedstrijd uitgeschreven voor een kunstwerk dat referentie moest hebben met de Creoolse gemeenschap in de wijk. De Oostenrijker Chaim Oren won de wedstrijd en wilde een beeld afleveren met een verwijzing naar Moeder Aarde, draagster van alle culturen op die Aarde. Kosten 10.000 gulden. Er kwam commentaar uit de wijk en het beeld werd onder invloed van een daar wonende medicijnman (omschrijving beeldhouwer) aangepast aan het Surinaamse equivalent uit de Wintireligie M’m Aisa. Er was nog wel enige discussie; men wilde eigenlijk een zwart beeld, maar daar zag de kunstenaar niets in. De kop ontbeert oren, hetgeen de kunstenaar weerlegde door te stellen dat Moeder Aarde geen oren nodig heeft om alles te regelen. Om de verbinding tussen hemel en aarde weer te geven, gaf de kunstenaar de sterrenbeelden Grote Beer en Kleine Beer weer door middel van bollen. Mama Aïsa staat op een eilandje, met voetbrug brug 1141 met het vaste land verbonden. Het beeld is vier meter hoog en komt in de vorm van een stevig gevormde vrouw in witte japon. Op die jurk zijn de felgekleurde bollen zichtbaar, die overigens ook in het omringende veld liggen. Uit de witte jurk steekt een donkere hand die rust in haar schoot, de ander hand gaat er achter schuil. Uit de jurk steekt ook een donker hoofd, waarvan een oog open staat en het andere dicht is. Oren wilde hiermee weergeven dat Moeder Aarde wel eens een oogje dichtknijpt bij problemen en zeker niet alles doorvertelt. Het beeld kwam in de problemen na de Bijlmerramp van 4 oktober 1992. Een aantal bewoners bleek in het beeld het kwade oog te zien; die groep wilde het beeld verbranden; die groep zag een blasfemisch afgodsbeeld. Dit werd versterkt toen bleek dat de maker een Israëli was; het neergestorte vliegtuig was van de maatschappij El Al. Het beeld overleefde de discussie ter nauwer nood. Het verbranden van het beeld was ook moeilijk gegaan; het gevaarte is grotendeels van beton en staat op een betonnen fundering. Het zou nog jaren duren eer de uitgebeelde verbroedering daadwerkelijk zou plaatsvinden; daartoe moesten delen van de wijk gesloopt worden. Het omringende water kreeg in de oorspronkelijke opzet de naam Grubbezee, maar kreeg in de jaren een nieuwe naam Cola-kreek, een vernoeming naar de Surinaamse Colakreek.

De Bijlmerramp was een vliegramp die op zondagavond 4 oktober 1992 plaatsvond in de Amsterdamse Bijlmermeer. Een Boeing 747-vrachtvliegtuig, vlucht LY-1862 van de Israëlische luchtvaartmaatschappij El Al, stortte neer op de flats Groeneveen en Klein-Kruitberg. Veertig appartementen werden door het ramptoestel weggevaagd en meer dan 135 appartementen stonden bloot aan de immense brand die op de inslag volgde. In april 1998 werd een parlementaire enquête naar de ramp gestart, waarvan in april 1999 het eindrapport werd gepresenteerd. De ramp kostte aan ten minste 43 mensen het leven, onder wie de driekoppige bemanning en de enige passagier van het vliegtuig. De Bijlmerramp behoort tot de dodelijkste gebeurtenissen uit de geschiedenis van de Nederlandse luchtvaart.

Brug 1141 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. De betonnen liggerbrug ligt officieel in de straat Kleiburg, maar die heeft aan alle kanten uitlopers. Een van die uitlopers loopt naar een eilandje (diameter 21 meter) in wat de Grubbezee (vernoemd naar de flat Grubbehoeve) of Colakreek (naar de Surinaamse Colakreek, maar vooral dankzij het leeggieten van Colaflessen tijdens een festival) wordt genoemd. Op dat eilandje staat het beeld Mama Aïsa van Chaim Oren. Het eilandje kan alleen bereikt en verlaten worden via brug 1141. Architect Dirk Sterenberg van de Dienst der Publieke Werken ontwierp een anderhalve meter brede voetbrug, die de verbinding verzorgde tussen gebieden rondom Grubbehoeve en Kleibrug. De brug kreeg het uiterlijk mee van meerdere bruggen in deze buurt, de zogenaamde maaiveldbruggen, zie bijvoorbeeld brug 1110. Ook hier werden iele zwart/grijze leuningen, een borstwering met ankergaten en een nummerplaat tussen de leuningen toegepast. Bij herinrichting van het gebied tussen de twee flats werd hier een open water gegraven. Brug 1141 leidt sindsdien alleen maar naar het eilandje waarop het beeld staat.

Het groeiend monument (Bijlmerramp) of Bijlmermonument is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Bij het monument wordt jaarlijks op 4 oktober stilgestaan bij de Bijlmerramp. Tot 2023 was een apart in het leven geroepen "Stichting Beheer Het Groeiend Monument" verantwoordelijk voor het monument. Sindsdien zijn de gezamenlijke buurtbewoners verantwoordelijk. Journalist Harriët Duurvoort publiceerde in 1996 een gelijknamig boekwerk over het monument.

Brug 1145 was en is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Bij de inrichting van de Bijlmermeer werd gekozen voor een gescheiden infrastructuur. Auto’s reden over dreven die op een dijklichaam lagen, voetgangers en fietsers verplaatsten zich op maaiveldniveau. Vanwege de gescheiden verkeersstromen moesten tal van viaducten en bruggen gebouwd worden. Brug 1145 was een zogenaamde maaiveldbrug. Deze vaste bruggen lagen over de vele (af-)waterwegen in de wijk. Architect Dirk Sterenberg en de Dienst der Publieke Werken ontwierpen hiervoor een standaard brug, die aangepast kon worden in lengte en breedte. Brug 1145 maakt dan deel uit van een hele serie bruggen (bruggenserie 114X), die een voet- en fietspad over een gracht/afwateringstocht leidde tussen in dit geval de honingraatflats Groeneveen en Kikkenstein. Het type bruggen is herkenbaar aan de borstweringen met ankergaten, de ronde, iele leuningen, nummerplaatje tussen de leuningen en de lantaarn buiten de overspanning op een van de pijlers. De eerste betonnen heipalen gingen in oktober 1968 de grond in. Groeneveen en Klein Kruitberg zijn de flats die in 1992 getroffen werd bij de Bijlmerramp. In de nasleep werd deze brug (overigens niet getroffen door de ramp) overbodig geacht of ze lag in de weg bij een herindeling van de terreinen rondom Groeneveen. De brug verdween in de vroege jaren nul van de 21e eeuw uit het straatbeeld. Het brugnummer werd tegen de gewoonte in hergebruikt voor een brug elders bij Groeneveen; die brug kreeg in 2016 de naam Pa Sembrug.