Amstelpark

De Amsteltrein is een smalspoorlijntje in het Amstelpark in Amsterdam-Zuid. Het spoor werd aangelegd voor de Floriade van 1972 die in dat jaar in het Amstelpark werd gehouden. Het is een ringlijn die langs diverse bijzondere objecten in het park leidt. De lengte is circa 3,7 kilometer. De spoorwijdte is 600 mm, net als bij veel soortgelijke parkspoorlijnen (Parkeisenbahnen) in Duitse steden. Na 1972 bleef de Amsteltrein, net als een aantal andere attracties in het park, behouden en is sindsdien in gebruik gebleven.

Monument Rozenoord is een gedenkmonument in Amsterdam-Zuid uit 2015 ter herinnering aan de gefusilleerden tijdens de Tweede Wereldoorlog op de fusilladeplaats Rozenoord. Op de plaats van de fusillade zelf staat al jaren een monument (gedenksteen en vlaggenmast). Hier worden de omgekomenen echter niet individueel genoemd. De omgekomenen kregen in 2014/2015 een monument ontworpen door Ram Katzir in overleg met Stadsdeel Zuideramstel en omwonenden. Op verzoek van de omwonenden die een persoonlijker monument wilden, kwam er een monument, waarbij de slachtoffers met naam genoemd worden, voor zover bekend. Het in het Amstelpark geplaatste monument bestaat uit een grasveld met lege stoelen. Deze stoelen zijn stuk voor stuk geplaatst op een betonnen plaat waarop naam, geboortedatum en fusilladedatum te lezen zijn van de personen waarvan de naam bekend is. Katzir wil met die lege stoel de persoon weergeven, die sindsdien de fusillades gemist wordt. De stoelen staan ongeorganiseerd door elkaar, alsof de personen die erop zaten zojuist zijn weggelopen. De stoelen moeten bezoekers uitnodigen tussen de ontbrekende personen plaats te nemen, daarop het gemis groter te maken maar ook het kunstwerk tot interactief te bestempelen. Katzir liet drie typen stoelen maken, afhankelijk van de leeftijd van het slachtoffer werd één type stoel gebruikt. Aangezien nog niet alle slachtoffers bekend zijn is er ook een betonplaat zonder stoel ter herinnering aan de nog onbekende slachtoffers. In de zomer van 2018 werden er op het veld nog zes stoelen bijgeplaatst, doordat familie uit de Verenigde Staten op zoek was naar de geschiedenis van Hartog Frinkel, die mede dankzij het NIOD leidde tot het terugvinden van vijf namen van slachtoffers. Sinds september 2018 staan er 106 stoelen in het veld. Ram Katzir citeert op zijn site een uitspraak van Walter Benjamin To live means to live tracks Op 4 mei vinden hier herdenkingsdiensten plaats, soms in combinatie met een herdenking op de originele fusilladeplaats. Om tot het Monument Rozenoord te komen is de Entree Amsteldijk het meest nabijgelegen.

Entree Amsteldijk is een kunstwerk in Amsterdam-Zuid. Om het Amstelpark meer in het zicht te krijgen als attractiepark nodigde het stadsdeel Zuideramstel een vijftal kunstenaars uit nieuwe entrees te maken. Deze nieuwe in- en uitgangen moesten zowel functioneel als artistiek zijn (toegepaste kunst). In het park staat immers al vanaf de opening van het park een aantal beeldhouwwerken. Voor deze ingang aan de Amsteldijk ontwierp Krijn de Koning rond 2006 een nieuw toegang. Het zou tot 2011 duren voordat deze toegang daadwerkelijk geplaatst en in gebruik genomen werd. Kunstwacht Amsterdam omschrijft het werk als een soort labyrint dat door zijn contrast met het park de voorbijganger het park in lokt. Het kriskraslopende pad kreeg een opvallend gele kleur mee, die echter in de loop der jaren verbleekte. Het pad wordt vergezeld door een poortconstructie (een vierkant op drie pijlers) waarin fietsen gestald kunnen worden (het park is alleen toegankelijk voor voetgangers). Direct achter deze toegang treft men rails aan van de Amsteltrein dat in het park rondrijdt. Weer direct achter de rails ligt een van de toegangen tot de Fusilladeplaats Rozenoord.

Amstelrust is sinds de 17e eeuw een hofstede in Amsterdam aan de Amsteldijk 319, iets ten zuiden van de Rozenoordbrug en is een rijksmonument. Het Toegangshek Amstelrust is apart als rijksmonument ingedeeld.

Het Toegangshek Amstelrust levert de toegang tot de voormalige buitenplaats Amstelrust, gelegen langs de Amsteldijk, Amsterdam. Het hek in de vorm van een poort dateert uit het begin of midden 18e eeuw en sluit aan op een vanaf de dijk liggende toerit over een bruggetje dan wel duiker. Het vierkante hekwerk is samengesteld uit twee hekvleugels tussen de stijlen en ligger. Boven de ligger is de tekst Amstelrust te lezen. Daarboven is een “kuif” met een ovaal met een symmetrisch ornament geplaatst, dat lijkt qua stijl met de kalligrafie van de letters te maken te hebben. Grote delen van het hek ademen de Lodewijk XIV-stijl uit, maar niet het ovaal en de letters. Buiten het hekwerk/poort is het geheel afgewerkt met zijstukken in de vorm van voluten. Alles is uitgevoerd in smeedijzer en zwartkleurig , behalve de goudkleurige letters en versiering. In de jaren vijftig bevonden het landgoed en het hekwerk zich in deplorabele toestand. Onder leiding van architect Cornelis Johannes Henke, dan werkzaam bij de Dienst der Publieke Werken werden beide gerestaureerd/gerenoveerd. Dit had tot resultaat dat het etablissement weer voor bewoning geschikt werd. Op 22 mei 2007 werd het hekwerk in het monumentenregister opgenomen vanwege algemeen cultuurhistorisch belang onder de redenen: de ouderdom van het hekwerk de markering van toegang tot het landgoed de vormgeving de relatie tot het complex. Het terrein wordt ook afgesloten door middel van een kleiner hekwerk in dezelfde stijl. Het is niet bekend of dit hekwerk tot het rijksmonument behoort.

Brug 839 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuid. De voetbrug maakt deel uit van de infrastructuur van het Amstelpark. Het Amstelpark kent in het noorden een afgescheiden gedeelte waar de speeltuin Het Bastion ligt, gesitueerd op een heuvel. Op de scheiding van speeltuin en park ligt een gegraven gracht waarover de brug 839 de verbinding legt. Ze is een smaller evenbeeld van Ben Ali Libibrug (brug 838), die circa 100 meter ten westen van deze brug het water oversteekt. Doordat de gracht een scherpe hoek maakt kan men van de ene brug de andere niet zien. De brug is ontworpen door Dirk Sterenberg werkend voor de Dienst der Publieke Werken. De brug is totaal 30 meter lang, terwijl de overspanning "slechts" 20 meter lang is, gelegd over een middenpijler/-juk. De leuning en balustrade bestaat uit donkerbruine zware balken tussen betonnen borstweringen. Sterenberg was overigens ook verantwoordelijk voor de aanpalende steiger en de trap op het talud naar/van Het Bastion. Brug 839 is een van de 173 bruggen die Sterenberg voor Amsterdam ontwierp (gegevens 2008). Ten zuidwesten van deze brug staat een NAP-paal.

Entree Rozenoord is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuid. Om het Amstelpark meer in het zicht te krijgen als attractiepark nodigde het stadsdeel Zuideramstel een vijftal kunstenaars uit nieuwe entrees te maken. Deze nieuwe in- en uitgangen moesten zowel functioneel als artistiek zijn. In het park staat immers al vanaf de opening van het park een aantal beeldhouwwerken. Voor de in- en uitgang aan de Amsteldijk ten zuiden van de Rozenoordbrug maakte Carel Lanters een toegangspoort van staal en aluminium met hekwerken tot aan de waterranden aan de zijkanten van het wandelpad. Het hekwerk is koningsblauw met op de pijlers een citroengele gekrulde vorm. Midden in dat hekwerk staat een afsluitbare tourniquet met daarop eenzelfde gele krul. Rondom de tourniquet staat een blauwe kooiconstructie; de tourniquet zelf is geel als de krullen en heeft organische vormen in rechthoekige frames. Het hekwerk met opening zorgt voor een scheidslijn tussen de drukke omgeving en de stilte in het park, al ligt de Rijksweg 10 binnen gehoorsafstand. Tussen de Amsteldijk en de toegangspoort staan fietsenrekken. De Entree Rozenoordbrug leidt niet direct naar Fusilladeplaats Rozenoord, daarvoor moet men gebruik maken van Entree Amsteldijk van Krijn de Koning.

De Rode brug (brug 836) in Amsterdam-Zuid is zowel een bouwkundig als een artistiek kunstwerk. De rode brug, vernoemd naar zijn kleur, verzorgt voor voetgangers de verbinding tussen de Europaboulevard en het Amstelpark ter hoogte van de Van Nijenrodeweg. Er zijn meer verbindingen over het water, maar deze is aangelegd uitsluitend voor voetgangers. De brug werd in 2005/2006 neergelegd naar een ontwerp van ipv Delft en kunstenaar Stefan Strauss. Zij lieten zich inspireren door voetgangersbruggen in de Verenigde Staten. De brug vormt met haar rode kleur een opvallende verschijning. Bovendien is de vorm van de brug afwijkend. Ze heeft aan de zuidkant een gangbare leuning meegekregen. Tussen stalen balusters lopen rode houten planken als relingen tot gangbare hoogte. Aan de noordzijde vormt de leuning tevens de dragende constructie van een afdak dat boven de daadwerkelijke brug loopt. Ook deze leuning en het afdak bestaan uit staal en rood geschilderd hout. Aan de oostzijde van de brug is voorts in het verlengde van beide leuningen en afdak een soort tunnel gecreëerd, waardoor de brug een half uur voor zonsondergang afgesloten kan worden om om 8:00 weer open te gaan. De brug, ontworpen volgens de opdracht “maak een brug ongeschikt voor bromfietsen”, is voorzien van een aanmerkelijke welving. Bovendien werden er trapjes voor gelegd. Dit bleek na oplevering echter ook onoverkomelijk te zijn voor mensen die zich in een rolstoel voortbewegen. Bewoners van een nabijgelegen zorgcentrum kregen het voor elkaar dat die trapjes omgezet werden in hellingen naar de brug. Die hellingen bleken echter te steil voor mensen die slecht ter been zijn of zich via rolstoel voortbewegen. Er werd nog overwogen er een platte brug naast te leggen, maar ook deze moet dan afgesloten kunnen worden. Om die brug over te kunnen moest dan een sleutel gehaald worden bij een post die ligt bij een andere toegangsbrug tot het park. De platte brug werd daarmee een overbodig object en kwam er dan ook niet. Ook bij sneeuw en ijs wordt de brug een haast onneembaar obstakel. De brug is medegefinancierd door het Amsterdams Fonds voor de kunst en maakt onderdeel uit van een project van kunstzinnige toegangen tot het park. Amsterdam heeft nog een brug die officieus de titel 'Rode brug' kreeg: de Pythonbrug.

Brug 841 is een kunstwerk in Amsterdam-Zuid. De brug vormde de ingang van het Amstelpark vanaf de Amsteldijk. Het park werd aangelegd rond 1970 (opening 1972) en er werden voor de toegangen enkele bruggen gebouwd. De hoofdingang wordt gevormd door brug 840, die tegelijkertijd met deze brug werd gebouwd in 1970/1971. Het ontwerp van beide bruggen is afkomstig van Dirk Sterenberg werkend bij en voor de Dienst der Publieke Werken. Hij kwam voor brug 841 met een ontwerp waarin twee toegangsdeuren geïntegreerd waren op de oostelijke landhoofden. Om in- en overklimmen tegen te gaan werden aan weerszijden van die toegangsdeuren gladde betonnen borstweringen geplaatst. Het geheel wordt gedragen door een paalfundering van 28 betonnen heipalen. De toegang tot het park werd later verplaatst naar een positie dieper in het park en de toegangsdeuren werden verwijderd. Daardoor doen die betonnen borstweringen aan als moderne plastieken met enkele uitstulpingen. Overigens plaatste Sterenberg wel vaker niet in het oog springende plastieken bij bruggen, zie bijvoorbeeld de Theophile de Bockbrug met haar betonnen kubus. Brug 840 en 841 werden tegelijk aangelegd, toch zit er een opvallend verschil tussen. Brug 840 is uitgevoerd in de standaardkleuren blauw en wit van Amsterdam brug 841 is uitgevoerd in de kleuren groen en wit, kleuren die teruggevonden worden bij meerdere bruggen in Buitenveldert. Eind jaren zeventig kreeg de brug gezelschap van de veel grotere en drukkere Rozenoordbrug, zij voert de Rijksweg 10 over de Amstel

Entree De Borcht is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuid. Om het Amstelpark meer in het zicht te krijgen als attractiepark nodigde het stadsdeel Zuideramstel een vijftal kunstenaars uit nieuwe entrees te maken. Deze nieuwe in- en uitgangen moesten zowel functioneel als artistiek zijn. In het park staat immers al vanaf de opening van het park een aantal beeldhouwwerken. Entree De Borcht is ontworpen door Joost Conijn. Hij kwam met een roestvast stalen hekwerk waarvan de poort niet op een zijde scharniert. Als de kijker buiten het park voor het hekwerk staat, scharniert de poort rechtsboven en linksonder, zodat een hoek van 45 graden ontstaat. De kunstenaar liet zich inspireren door een pop-upboek, waarbij uit een tweedimensionale plaat een driedimensionaal beeld rijst. Bij het dichtklappen (sluiten poort) ontstaat weer een tweedimensionaal hek (alleen hoogte en breedte). Bij het nader bekijken van het scharnierpunt linksonder blijkt de poort niet bevestigd te zijn aan het linker deel van het hek. Het linker deel van het werk is een poort op zich. Die poort is middels wielen op een rail verrijdbaar, zodat het hek opengereden kan worden, daarin nog geleid door twee poorten, die dwars op de entree staan. Het park is alleen toegankelijk voor voetgangers, maar er rijden voertuigen in het park voor onderhoud en het park moet bereikbaar zijn voor nooddiensten. Het middendeel moet middels het punt linksonder geopend worden. De kunstenaar had er niet bij stilgestaan, dat de parkbeheerder elke ochtend en avond door de knieën moet. Het gehele hekwerk exclusief het verrijdbaar gedeelte wordt beschermd door varkensruggen. Het hekwerk zorgde in het begin voor zorgen omtrent de veiligheid. Kinderen zouden het middendeel kunnen gebruiken als klimrek. Er werden beschermende maatregelen verlangd zoals een hekwerk rondom het hekwerk, maar deze zijn niet aangebracht. Op vrijdag 11 augustus 2023 is een van de scharnieren direct na het openen van het hek afgebroken. Daarbij kwam het hek terecht bovenop een 31-jarige hardloper. De man is met ernstige verwondingen naar het ziekenhuis vervoerd. Het hek is inmiddels verwijderd.

De Rozenoordbrug (brug nr. 174P (A10)) bestaat uit een tweetal verkeersbruggen over de rivier de Amstel in Amsterdam. De bruggen verbinden Amsterdam-Zuid met Overamstel. Tussen de beide verkeersbruggen liggen nog drie spoorbruggen; een voor de Amsterdamse metro en twee voor het treinverkeer van de Nederlandse Spoorwegen op de spoorlijn Weesp - Leiden. Alle bruggen zijn vernoemd naar het vroegere buitenhuis Rozenoord dat hier tot in de jaren veertig van de 20e eeuw aan de Amsteldijk stond. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog werden op deze plaats meer dan 100 verzetsstrijders gefusilleerd. De bruggen voor autoverkeer zijn onderdeel van de Ringweg om Amsterdam. De eerste (zuidelijke) brug werd geopend in 1981. In 1989 kwam de tweede (noordelijke) brug in gebruik, waarmee de weg zijn uiteindelijke breedte kreeg. De brug telt twee maal vier rijstroken. Op de zuidelijke brug ligt een aparte strook voor voetgangers en fietsers.

De Ben Ali Libibrug (brug 838) is een vaste brug in Amsterdam-Zuid. De tien meter brede voetgangersbrug is gelegen in het Amstelpark en voert over een binnenwater in het park. Ze is gelegen nabij Het Doolhof in het park. De brug ligt daarbij scheef over het water heen. De landhoofden zijn van beton, net als de paalfundering, juk en brugpijlers die de overspanning dragen. Die overspanning is net als de balustraden van hout en bestaat uit gelijkvormige balken. De balustrades van Azobe worden gedragen door dwarshouten. Het loop- en rijdek bestaat uit houten planken. De brug is ongeveer twintig meter lang. De brug dateert van eind 1970 begin 1971 toen het beginnend park ingericht werd voor de Floriade 1972. De brug is ontworpen door Dirk Sterenberg van de Dienst der Publieke Werken. De brug ging tientallen jaren anoniem door het leven, alleen aangeduid met haar nummer 838. In 2016 kon de burgerij voorstellen indienen tot naamgeving van die anonieme bruggen. De gemeente gaf in maart 2017 goedkeuring aan de inzending voor een vernoeming naar de in de Tweede Wereldoorlog vermoorde goochelaar Ben Ali Libi, een pseudoniem van Michel Velleman.