Nikolaiviertel

De Nikolaikirche is de oudste kerk van het historische Berlijn. Het oorspronkelijke gebouw op deze plaats is waarschijnlijk rond 1230 verrezen, toen de stad stadsrechten kreeg. Van dit stenen gebouw is het fundament van de door twee torens geflankeerde façade van de huidige kerk over, die dateert uit 1300. Het priesterverblijf is voltooid in 1402, maar aan de kerk zelf is tot halverwege de 15de eeuw gewerkt. Het resultaat was een gotische bakstenen hallenkerk, waarin een koor met een omgang en een reeks lage kapellen was gebouwd. In 1877 verwijderde Hermann Blankenstein, die de restauratie van de kerk leidde, de meeste barokke aanpassingen en reconstrueerde de torens. De Nikolaikirche werd in 1945 verwoest door bombardementen en pas in 1987 weer opgebouwd. Nu is er een expositie ingericht over de geschiedenis van Berlijn, met voorwerpen die de oorlog overleefden. In de westmuur van de zuidbeuk is het monument van Andreas Schlüter voor de goudsmid Daniel Mannlich en zijn vrouw te zien: een verguld reliëf van het paar boven een namaak-deur.

Het Rotes Rathaus (Rode Raadhuis) is het stadhuis van de Duitse hoofdstad Berlijn. Het is de zetel van de Regierender Bürgermeister en de Berlijnse senaat, die samen de stadsregering vormen. De volksvertegenwoordiging, het Abgeordnetenhaus, houdt elders zitting. Zijn naam dankt het gebouw aan de rode bakstenen waaruit het is opgetrokken. Het Rotes Rathaus staat aan de Rathausstraße in het centrum van Berlijn, nabij de Alexanderplatz, en werd gebouwd tussen 1861 en 1869. Op de plek waar nu het Rotes Rathaus staat bevond zich al sinds de middeleeuwen het stadhuis van Berlijn. In 1857 besloot het stadsbestuur het door de eeuwen heen uitgebouwde complex te vervangen door één nieuw gebouw. De opdracht ging in 1859 naar Hermann Friedrich Wäsemann, die bij zijn ontwerp gebruikmaakte van inzendingen van de prijsvraag voor het nieuwe stadhuis, waaraan hij zelf overigens niet had deelgenomen. De architect schiep een vier verdiepingen tellend gebouw in eclectische stijl met drie binnentuinen op een vierkant blok van 100 bij 100 meter tussen de Rathausstraße, de Jüdenstraße, de Gustav-Böß-Straße en de Spandauer Straße. De 94 meter hoge klokkentoren aan de voorzijde werd gemodelleerd naar de kathedraal van Laon. Voor de bouw van het Rotes Rathaus moest een aantal uit de middeleeuwen daterende gebouwen wijken. In 1911 werd aan de Molkenmarkt het Neues Stadthaus in gebruik genomen, als aanvulling op het door de groei van de stad inmiddels te klein geworden Rotes Rathaus. Tijdens de Tweede Wereldoorlog leed het gebouw ernstige schade en nadat het in de jaren 1950 herbouwd was nam het Oost-Berlijnse stadsbestuur er zijn intrek. Het bestuur van West-Berlijn zetelde gedurende de deling van de stad in Rathaus Schöneberg. In 1991 werd het Rotes Rathaus, een beschermd monument, weer de zetel van de herenigde Berlijnse regering. Hiertoe onderging het gebouw tussen 1990 en 1996 een uitgebreide restauratie.

Mitte of Berlin-Mitte is een stadsdeel in het centrum van de Duitse hoofdstad Berlijn. Het vormt de kern van het gelijknamige stadsdistrict Mitte. Het stadsdeel is het centrum van het voormalige Oost-Berlijn. De wijk heeft een groot aantal bezienswaardigheden, zoals de Alexanderplatz, de straat Unter den Linden en het Museumsinsel. Ook het uitgaanscentrum rond de Oranienburger Straße en de Hackescher Markt ligt in deze wijk. Het gebouw van de Nederlandse ambassade (ontworpen door Rem Koolhaas, opgeleverd in 2004) staat in Berlin-Mitte aan de Rolandufer langs de Spree, op loopafstand van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken.Berlin-Mitte grenst binnen het district Mitte aan de stadsdelen Gesundbrunnen, Wedding, Moabit, Tiergarten en verder aan de districten Pankow en Friedrichshain-Kreuzberg.

De Neptunusfontein (Duits: Neptunbrunnen) is een fontein in Berlijn ontworpen door Reinhold Begas. De fontein staat tussen de Marienkriche en het Rotes Rathaus vlak bij de Fernsehturm. Oorspronkelijk stond de fontein op de Schloßplatz naast het Berliner Stadtschloß. Het is een van de oudste fonteinen van Berlijn en geldt als de mooiste van de stad. De centrale figuur is de Romeinse watergod Neptunus. Hij wordt omringd door vier allegorische vrouwenfiguren, die op de rand van het vierpasvormige waterbekken zitten. Zij staan voor de vier grote rivieren van het voormalige Pruisen: de Rijn, de Elbe, de Oder en de Weichsel.

De Rathausbrücke was een brug over de Spree in Berlijn en maakte deel uit van de Rathausstraße. Tussen 2009 en 2012 werd de brug afgebroken en opnieuw opgebouwd.

Het Altes Stadthaus (Nederlands: Oude Stadhuis) is een overheidsgebouw in Berlijn. Het gebouw staat aan de Molkenmarkt in Berlin-Mitte en heette verwarrend genoeg oorspronkelijk Neues Stadthaus. Het gebouw werd ontworpen door de stadsarchitect van Berlijn, Ludwig Hoffmann, en verrees tussen 1902 en 1911 voor de kosten van zeven miljoen Goldmark. Op 29 oktober 1911 werd het gebouw door burgemeester Martin Kirschner in gebruik genomen, als tweede stadhuis naast het te klein geworden Rotes Rathaus, vanwaar de naam nieuw stadhuis. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte het gebouw als gevolg van bombardementen beschadigd. Na de Tweede Wereldoorlog kwam het gebouw te liggen in de Sovjet-bezettingszone (SBZ) en vanaf 1949 in de Duitse Democratische Republiek. Van 1950 tot 1955 liet de regering van de DDR het gebouw restaureren. Tot 1955 was het bestuur van Oost-Berlijn er gevestigd, daarna werd het de zetel van de Ministerraad van de DDR. Het stadsbestuur nam zijn intrek in het inmiddels herbouwde Rotes Rathaus en in een gebouw aan de overzijde van de Parochialstraße, dat de benaming Neues Stadthaus overnam. Het niet meer als stadhuis dienende gebouw aan de Molkenmarkt staat sindsdien als Altes Stadthaus bekend. Na de Duitse hereniging in 1990 werd het gebouw gebruikt door de Bondskanselarij en het ministerie van Arbeid en Sociale Zaken. Van 1994 tot 2001 werd het Altes Stadthaus grondig gerestaureerd. Op 18 juni 2001 was de restauratie voltooid. Sinds 1997 is het Berlijns ministerie van Interne Zaken in het gebouw gevestigd.

De Marienkirche is een Berlijns kerkgebouw, gelegen aan de Karl-Liebknecht-Straße (voorheen Kaiser-Wilhelm-Straße) in het stadsdeel Berlin-Mitte, nabij de Alexanderplatz. De precieze ouderdom is niet bekend, maar het gebouw wordt voor het eerst vermeld in Duitse oorkonden uit 1292. Er wordt aangenomen dat het dateert van vroeg in de 13e eeuw. Oorspronkelijk was het een rooms-katholieke kerk, maar na de Reformatie werd het een lutherse kerk. Samen met de Dom van Berlijn is de Marienkirche de kerk van de bisschop van de Evangelische Kerk van Berlijn-Brandenburg-Silezich-Boven-Lausitz. Samen met de Nikolaikirche is de Marienkirche de oudste kerk van Berlijn. De oudste delen van de kerk zijn van graniet, maar het grootste deel is gebouw in baksteen, waardoor het zijn kenmerkende rode kleur kreeg. Dit werd overgenomen in het nabijgelegen stadhuis van Berlijn, het Rotes Rathaus. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het gebouw zwaar beschadigd door bommen van de geallieerden. Na de oorlog lag de kerk in Oost-Berlijn. Voor de oorlog lag de Marienkirche in een dichtbevolkte buurt van het district Mitte en werd ze gebruikt als parochiekerk. Na de oorlog werden de ruïnes in de omgeving opgeruimd en stond de kerk in de open ruimte rond de Alexanderplatz, overschaduwd door de Fernsehturm. De Marienkirche herbergt de graftombe van veldmaarschalk Otto Christoph van Sparr. Carl Hildebrand Freiherr von Canstein, de stichter van het oudste Bijbelgenootschap ter wereld, het " Cansteinsche Bibelanstalt", werd in 1719 begraven in de kerk. Buiten de kerk staat een opvallend standbeeld van Maarten Luther.

De Karl-Liebknecht-Straße is een van de bekendste en belangrijkste lanen in het Ortsteil Berlin-Mitte van de Duitse hoofdstad Berlijn. Deze laan was onderdeel van de praalweg van Pruisische koningen en Duitse keizers en de flaneerlaan van de bourgeoisie. Later is het de laan van de commerciële industriële revolutie en tevens de laan van het triomferende socialisme van de toenmalige DDR geworden. Tot 1947 werd de laan de Kaiser-Wilhelm-Straße genoemd. De Karl-Liebknecht-Straße is het oostelijk segment van de laan waarvan het westelijk segment Unter den Linden is, en die de Brandenburger Tor in het westen verbindt met de Alexanderplatz. De beide straten zijn op dit segment onderdeel van zowel de Bundesstraße B 2 als de B 5. Beide lanen zijn van mekaar gescheiden door de Schloßplatz op het Spreeinsel. De Schloßbrücke over het Spreekanaal is de oostelijke afsluiting van Unter den Linden. De Karl-Liebknecht-Straße loopt vanaf de Liebknechtbrücke (over de oostelijke rivierarm van de Spree) in noordoostelijke richting verder over de Alexanderplatz heen tot de locatie van de voormalige stadspoort Prenzlauer Tor op het kruispunt met de as van Torstraße en Mollstraße. Na dit kruispunt verandert de naam van de laan in de Prenzlauer Allee. Enkele bouwwerken aan de Karl-Liebknecht-Straße zijn: DDR Museum (op de site van het voormalige Palasthotel) Marienkirche Fernsehturm Bahnhof Berlin Alexanderplatz

Cölln is een voormalige Duitse stad, sinds 1709 onderdeel van Berlijn. Het was oorspronkelijk de zusterstad van Berlijn, aan de andere kant van de rivier de Spree. De eerste vermelding van de stad dateert uit 1237. Het stadje op het Spree-eiland had stadsrechten, maar het is onbekend vanaf wanneer. De oudste vermelding als civitas (stad) dateert uit 1261. Cölln verloor in 1709 zijn zelfstandigheid, toen Frederik I van Pruisen de steden Berlijn, Cölln, Friedrichswerder, Dorotheenstadt en Friedrichstadt samenvoegde. Sinds 1920 is Cölln onderdeel van Berlin-Mitte.

De Schloßplatz is een plein gelegen op het Spreeinsel, het riviereiland gevormd door de twee rivierarmen van de Spree in het Berlijnse stadsdeel Mitte. Het plein meet ongeveer 225 m bij 175 m. Het was de locatie van en dankt zijn naam aan het Berliner Stadtschloss. Dit werd gebouwd in 1451 en deed dienst als residentie van de Brandenburgse keurvorsten. Halverwege de 16de eeuw kreeg het de functie van paleis, toen keurvorst Frederik III (de latere koning Frederik I) het bouwwerk in barokstijl liet herbouwen naar plannen van de barokarchitect Andreas Schlüter. Het complex werd bijna 500 jaar (tot het einde van de monarchie) bewoond door de Hohenzollern. In de Tweede Wereldoorlog brandde het paleis deels uit, maar werd provisorisch gerestaureerd en als museum ingericht. Het plein maakte van 1949 tot 1990 deel uit van Oost-Berlijn. Net als het voor het slot staande Kaiser-Wilhelm-Nationaldenkmal werd het al in WO II gehavende Berliner Stadtschloss tussen 7 september en 30 december 1950 op bevel van Walter Ulbricht, de partijvoorzitter in de DDR, opgeblazen. In 1951 werd het plein omgedoopt tot Marx-Engels-Platz naar Karl Marx en Friedrich Engels en er werden in de daarop volgende decennia nieuwe gebouwen opgetrokken, zoals het Palast der Republik, de zetel van de Volkskammer, gebouwd op de locatie van het Stadtschloss, de Staatsratsgebäude aan de zuidwestelijke zijde van het plein en de gebouwen van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Na de Duitse hereniging van 1990, werd de vroegere naam Schloßplatz in 1994 opnieuw ingevoerd, en werd besloten dit Palast der Republik, waar enorme hoeveelheden asbest in verwerkt waren, af te breken. De afbraak werd op 2 december 2008 afgerond. Het Duitse parlement besloot vervolgens om het Berliner Stadtschloss te herbouwen op de Schloßplatz als een combinatie van oud en nieuw. Het bouwwerk is een aan zijn nieuwe functies aangepaste nieuwbouw naar plannen van de Italiaanse architect Franco Stella, met een nieuwbouwgevel aan de oostzijde (langs de rivieroever) maar met drie zo exact mogelijke gereconstrueerde gevels, en boven de westelijke gevel ook de koepel van het oude Stadtschloss. De eerste delen van het Humboldt Forum werden in december 2020 geopend, het wordt ten volle in 2021 een internationaal en cultureel centrum, met museumruimte voor vier musea.

Het Palast der Republik was een gebouw in Berlijn, dat ten tijde van de DDR werd gebouwd om de Volkskammer en een cultuurcentrum te huisvesten. De sloop is op 2 december 2008 met het neerhalen van het laatste trappenhuis afgerond. Het Palast der Republik werd op 23 april 1976 geopend aan de Marx-Engels-Platz, de huidige Schloßplatz (nabij Unter den Linden) in het hart van Oost-Berlijn, na een bouwtijd van 32 maanden onder leiding van architect Heinz Graffunder. Het moest een toonbeeld zijn van de vooruitgang van de DDR. Opvallend was het gebouw zeker, met grote goudkleurige spiegelende platen aan de buitenkant. Binnen werd het gebouw met talrijke grote bolvormige lampen verlicht, waardoor het de spotnaam Erichs Lampenladen of Honnies Lampenladen (de lampenwinkel van Erich Honecker) kreeg. Voor DDR-begrippen was het gebouw zeer toegankelijk. Behalve de vergaderingen van het Oost-Duitse parlement, de Volkskammer, vonden er talrijke bijeenkomsten en concerten plaats. Ook kon men op sommige uren gebruikmaken van een publiek café-restaurant. Overigens waren de prijzen, die men daar voor verteringen moest betalen, aanzienlijk hoger dan in de 'normale' horecabedrijven. Veel DDR-burgers maakten ook van het gebouw gebruik, omdat er zich een groot aantal werkende telefooncellen in bevond, en veel mensen in de DDR geen eigen telefoon hadden.

Het Berliner Stadtschloss is de voormalige winterresidentie van de markgraaf en keurvorst van Brandenburg. Later was het de residentie van de koning van Pruisen en de Duitse keizer. Het Berliner Stadtschloss staat op het Spree-eiland in het centrum van Berlijn op de Schloßplatz.