Gouden Leeuw (Amsterdam)

Professor Joop van Stigtpark is de officieuze benaming van een parkachtige omgeving in Amsterdam-Zuidoost. Het park kreeg haar naam in 2013, toen buurtbewoners een initiatief ontwikkelden voor naamgeving van een groenstrook met watergang tussen de flatreeksen Gouden Leeuw en Groenhoven. Deze verzameling flats werd rond 1974 gebouwd naar ontwerp van architect Joop van Stigt. Deze overleed in 2011, voor officiële naamgeving was het te vroeg, daarvoor moet de naamgever minstens vijf jaar dood zijn. Toch staat er een officieel “straatnaambord” van Stadsdeel Amsterdam-Zuidoost. Het park begint in het zuiden aan de Bijlmerdreef en eindigt in het noorden op een sierwater ten noorden van genoemde flats, bij het noordelijkste deel van de Bijlmerweide. De westgrens zou gevormd worden door de kilometerlange Bijlmerdreefmetrobrug; de oostgrens is vooralsnog onbepaald. Het park wordt op de verticale as (noord-zuid) doorsneden door het Gaasperparkpad en op de horizontale as (oost-west) door het Ganzenhoefpad. Het “straatnaambord” werd op 13 december 2013 onthuld door een van de stadsdeelraadsleden in aanwezigheid van zoon André van Stigt. In het park staat/ligt het Monument voor de stad Amsterdam van Pieter Engels

Bruggen 1090 en 1092 zijn een bouwkundig kunstwerken in Amsterdam-Zuidoost.

De lange glijbaan ook wel De grote glijbaan was een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het werd in 1976 geplaatst in een van de taluds van het toen nog niet geopende Metrostation Ganzenhoef en was ontworpen door Karin Daan. Het was haar eerste gemeentelijke opdracht. Bij de aanleg van de Amsterdamse metro (Oostlijn) werd geld vrijgemaakt voor een modern kunstwerk per metrostation, voor deze plek circa 100.000 gulden. De lange glijbaan was het alternatief voor een eerder samen ontworpen gigantisch ganzenei, aldus Daan in 2022. Meerdere generaties groeiden op met dit werk binnen toegepaste kunst in Amsterdam-Zuidoost. Op het talud van een metroviaduct werden een aantal bielsen geplaatst, waarop weer twee lange glijbanen werden gemonteerd. De glijgleuven waren haast een voortzetting van de bovenliggende metrorails. Daan haalde inspiratie uit haar eigen jeugd in Deventer, ze speelde dikwijls onder de spoorbrug over de IJssel. Bijkomend voordeel van deze plaats was dat de glijbanen ook bij slecht weer gebruikt konden worden; ze lagen direct onder een viaduct. Het kunstwerk verdween rond 2002-2003 toen het metrostation rigoureus gerenoveerd werd en er een grootscheepse sanering van de wijk Bijlmermeer plaatsvond. Niemand wist wat ze met de glijbanen moesten aanvangen. De dwarsbalken bleven als ongebruikt relekwie achter. Het ontbreken van de glijbanen werd steeds meer een aandachtspunt, totdat een lid van stadsdeelcommissie het idee opperde het kunstwerk terug te halen of te kijken of het hersteld kon worden. Dat eventuele terugplaatsen heeft meer voeten in aarde dan het plaatsen destijds. Een dergelijk kunstwerk moet in 2022 aan allerlei voorschirften voldoen, vastgelegd in het Warenwetbesluit Attractie- en Speeltoestellen (WAS) (voorschriften veiligheid en beheer), die binnen de gehele Europese Unie geldt. In 2018 waren er pogingen ondernomen het “beeld” terug te krijgen, ze liepen op niets uit. Al was een weergave van kunstenaar Floor Wesseling enige tijd deel van de tentoonstelling Ode aan de Bijlmer. Ook in 2022 kwam het verzoek tot herstel terug. Daarna kregen de plannen vastere vorm. De gemeente ging op zoek naar een nieuwe plek (of de originele) en keek hoe het kunstwerk met de benodigde veiligheidsmaatregelen kon worden gerealiseerd. Desgevraagd leverde de kunstenaar over haar mogelijke medewerking, dat zij het alleen ziet zitten, als er rekening wordt gehouden met de originele opzet, naar beneden glijden over een "dubbelrails" glijbaan onder de metro.

Ganzenhoef is een station van de Amsterdamse metro, gelegen aan de Bijlmerdreef in het stadsdeel Amsterdam-Zuidoost. Het bovengrondse metrostation opende op 14 oktober 1977 en maakt deel uit van Gaasperplaslijn 53. Het station is verwerkt in de Bijlmerdreefmetrobrug (brug 1613). De naam Ganzenhoef verwijst, zoals de meeste oorspronkelijke straatnamen in de Bijlmermeer, naar een historische boerderij of buitenplaats in Nederland. In dit geval een boerderij aan De Vecht bij Maarsseveen (provincie Utrecht). Ten westen van station Ganzenhoef staat sinds 2002 het winkelcentrum Ganzenpoort met daarboven gelegen woningen, dat het oude onder brug 1017 in de dreven en onder de parkeergarages gelegen winkelcentrum Ganzenhoef verving. Oorspronkelijk was er toegang vanuit het winkelcentrum op maaiveldniveau en vanaf de halfhoog gelegen dreef welke na het verlagen van de dreef verviel. In 2004 werd het station vernieuwd in het kader van het project MetroMorfose. De oude betonnen constructie werd geheel gesloopt en vervangen door een hal en overkapping van glas en staal, ontworpen door Zwarts & Jansma architecten. Een bijzonderheid is de diagonale lift, die parallel aan de roltrappen verloopt. Ganzenhoef was het eerste Amsterdamse metrostation dat een dergelijke modernisering onderging; de grote kostenoverschrijding bij de vernieuwing van dit station leidde tot het stopzetten van het MetroMorfoseproject behalve de oostelijke hal van metrostation Reigersbos. De overige stations zullen volgens het veel soberdere project Renovatie Oostlijn (ROL) worden gerenoveerd. Op 21 maart 2019 vond er rond 4 uur 's morgens een plofkraak plaats op de geldautomaat in het metrostation. Dit had een ravage tot gevolg: de geldautomaat is volledig verbrijzeld, vele ramen zijn gesprongen en een groot deel van de nacht reed de metro niet, omdat men bang was dat de stabiliteit van de metrobaan aangetast was. Drie maanden later was het metrostation nog steeds niet hersteld, maar afgesloten met houten panelen. In de maanden die volgden vond er alsnog herstel plaats.

Brug 1017 was een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Ze maakte vanaf 1966 deel uit van de infrastructuur van deze toen nog toekomstige woonwijk. In de woonwijk werd een systeem van gescheiden verkeersstromen geïntegreerd. Snelverkeer werd afgewikkeld via dreven op een dijklichaam, langzaam verkeer werd afgewikkeld op straten en paden op maaiveld niveau. Om dit te kunnen realiseren was een groot pakket aan bruggen en viaducten nodig. Deze werden voor het merendeel ontworpen door architect Dirk Sterenberg voor of in samenwerking met de Dienst der Publieke Werken. Sterenberg ontwierp daarbij viaducten en bruggen in allerlei maten. Een van de grootste viaducten was deze brug 1017 die zorgde voor de T-kruising van de Bijlmerdreef en Elsrijkdreef, dat op een verhoogd niveau lag. In de periode 1966-1970 lag het viaduct er wat verlaten bij in een grote zandvlakte. De kruising was dan alleen een hoek in de Bijlmerdreef; vanaf 1970 werd die dreef verder getrokken naar het oosten. De viaducten van Sterenberg zijn te herkennen aan de afgeronde randplaten, de standaard leuningen, de betegeling van de taluds en betonblokken op het wegdek. Dit viaduct 1017 met een lengte van 460 meter strekte zich uit vanaf de kruising Bijlmerdreef en Groesbeekdreef dat (nog) op een heuvel lag tot de bebouwing van Grubbehoeve ten zuiden van de Bijlmerdreef. Ze had een zijtak van ongeveer zestig meter in de Elsrijkdreef. Onder deze viaducten en aangelegen parkeergarages lag het door Evert Jelle Jelles ontworpen winkelcentrum Ganzenhoef met maar liefst 28 ingangen dat in 1975 werd geopend. Bij nieuw inzicht in de jaren negentig zag de Gemeente Amsterdam liever dat het oostelijke stuk van de Bijlmerdreef vanaf de Gooiseweg geen weg voor snelverkeer meer bleef, maar een brede stadsstraat met middenberm. Het dijklichaam werd afgegraven en de kruising Bijlmerdreef en Elsrijkdreef kwam daar ook op maaiveldniveau te liggen. Een aantal hoogbouwflats maakten plaats voor laagbouw woningen. Het viaduct werd dus overbodig en verdween net als brug 1015 en brug 1016. Elders in het stadsdeel zijn de bruggen van Sterenberg behouden gebleven, bijvoorbeeld de wel veel kleinere Putterbrug (brug 1014), die circa een kilometer naar het westen in hetzelfde ontwerp in dezelfde dreef ligt. Met brug 1017 verdwenen ook parallelviaducten brug 1054, brug 1079 en brug 1080 maar ook het verloederde winkelcentrum Ganzenhoef uit het straatbeeld. In de nieuwbouw verscheen winkelcentrum Ganzenpoort. In het noordwestelijk kwadrant van de kruising staan de flats Geldershoofd en Gravestein, voorheen het beruchte Gliphoeve. De kinderboerderij met die naam staat er ook nog steeds. De kruising werd een rotonde en daarmee filegevoelig in tegenstelling tot de verhoogde dreef.

Het Monument voor de stad Amsterdam is een kunstwerk, dat gelegen is in Amsterdam-Zuidoost. Kunstenaar Pieter Engels ontwierp voor 150.000 gulden voor de plek tussen de flats Groenhoven en Gouden Leeuw een beeld van 18.000 kilo Zweeds graniet, beton en staal. Het idee voor dit beeld kwam al in 1970 boven tafel en de gemeente Amsterdam vergoedde er toen 750 gulden voor. Het grootste deel van het kunstwerk bevindt zich echter onder de grond en dient als een bewaarplaats. Het geheel, geplaatst in 1977, bevat een aantal zaken die verwijzen naar die tijd in Amsterdam, zoals wat grondmonsters, water uit de Singel, Prinsengracht en het IJ. Ook een ademtocht van de kunstenaar bevindt zich onder de attributen. Zeventien kisten bevatten een tijdsbeeld dat begraven is. Films, kranten, weekbladen, foto's, een filmprojector en aarde van de Bijlmermeer en de Zeedijk. Dit is verzegeld in een roestvaststalen kist. Een vierkante plaat van Zweeds graniet dekt het monument af boven de grond. Diverse gouden letters heeft de kunstenaar laten graveren, met daarop de inhoud. De kunstenaar bepaalde dat de kist pas na 500 jaar geopend mocht worden. Als de kist dan geopend wordt kan er onder andere een filmpje teruggevonden worden waarop te zien is dat een reclamevliegtuigje de lap tekst achter zich aansleept: "Pieter Engels & Amsterdam 1977 groeten Amsterdam 2477", die tekst is ook terug te vinden aan de bovenzijde van de kist (NB voor de zekerheid werd ook een filmprojector meebegraven). Een opgeslagen radio-uitzending bevat het nieuws met gesteggel over de Tweede Kamerverkiezingen 1977 en de Treinkaping bij De Punt. Tegelijkertijd opende de kunstenaar bij de Nederlandsche Middenstandsbank een rekening met 100 gulden, die in 2477 pas opgenomen kan worden met alle rente erbij. Ook het rekeningboekje bevindt zich in een van de kisten. Het bedrag is dan bestemd voor nakomelingen van Engels en voor de oprichting van een Pieter Engelsmuseum. Het geheel werd in de grond gestopt door de Dienst der Publieke Werken. Koninklijke Saan takelde het rond 26 augustus 1977 op zijn plaats. Het kunstwerk kon op stevige kritiek rekenen. Een drietal kunstenaars onder leiding van Hans Verhoef zwoer dat het kunstwerk het jaar 1978 niet zou halen.

De Kandelaar is een multifunctioneel verenigingsgebouw in Amsterdam-Zuidoost. De Kandelaar ligt tegenover metrostation Ganzenhoef en naast het Cultureel Educatief Centrum (CEC Amsterdam). Het gebouw biedt onderdak aan vijftien migrantenkerken uit Amsterdam-Zuidoost. Er zijn vijf kerkzalen, die in totaal plaats bieden aan 900 gelovigen. Ook geeft De Kandelaar ruimte aan een aantal zelforganisaties, een kinderdagopvang en een horecagelegenheid. De Kandelaar telt vier verdiepingen. Op de begane grond ligt het kinderdagverblijf. In de centrale ontmoetingshal staat een doopvont dat door de Bond van Vrije Evangelische Gemeenten is geschonken. Op de eerste verdieping bevinden zich kantoren van zelforganisaties, op de tweede verdieping liggen vier kleine kerkzalen. Op de derde verdieping is een grote kerkzaal die plaats biedt aan 400 mensen. Dominee Hans Eschbach, directeur van het Evangelisch Werkverband in de Protestantse Kerk, lanceerde in 2004 het idee, om als 'autochtone' christenen kerkverzamelgebouwen neer te zetten voor 'allochtone' kerken. Daarvoor werd de Stichting De Bijlmerkerk opgericht. De stichting haalde ongeveer negenhonderdduizend euro op, maar dat was niet genoeg om alles te financieren. Uiteindelijk heeft woningstichting Rochdale de bouw gefinancierd. Stichting De Bijlmerkerk betaalde de inrichting en stond garant voor de betaling van de huur voor de eerste vijf jaar. Na vijf jaar krijgen de kerken de mogelijkheid het gebouw te kopen, omdat dan de voorwaarden voor de subsidie vervallen. De Europese Unie, de gemeente Amsterdam en het stadsdeel Zuidoost hebben subsidies verstrekt aan het project, waardoor de huur lager is dan bij commerciële huurders. Er zijn vijf hoofdhuurders. De hoofdhuurders verhuren de zalen weer door aan negen andere gemeenten. Onder grote belangstelling ging op 6 juli 2005 de eerste paal voor De Kandelaar de grond in. Minister André Rouvoet en stadsdeelbestuurder Elvira Sweet openden het gebouw op 29 november 2007. De Kandelaar kwam in april 2012 in het nieuws omdat eigenaar Rochdale dreigde om de vijf hoofdhuurders uit het pand te zetten, omdat zij gezamenlijk een huurachterstand hadden van een kwart miljoen euro. Uiteindelijk kwam er een regeling, waarbij de woningcorporatie tachtigduizend euro van de schuld kwijtschold.

Brug 1080 was een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost.

Brug 1081 was een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Van de meeste voormalige kunstwerken in deze wijk die in de loop van de jaren negentig van de 20e eeuw en jaren nul van de 21e eeuw zijn verdwenen, is dit een brug waarvan nog maar weinig over bekend is. De omschrijving die de gemeente hanteert stamt uit 1970 en geeft: "viaduct gesloopt: oostelijk toegangsviaduct garage C6 situatie met twee bushalten". In 1970 waren de namen van de dreven en paden nog grotendeels niet bekend, ook hadden de meeste flats nog geen naam. Wel bekend is dat C6 de aanduiding was voor wat later de parkeergarage van Gliphoeve zou worden. Die flat werd gebouwd naast de kruising van de Bijlmerdreef (de naam was toen wel al bekend) en Elsrijkdreef (die in 1971 haar naam kreeg). Op die Elsrijkdreef kwamen ter hoogte van de nog te bouwen flat Gliphoeve aan weerszijden van de dreef bushaltes te liggen.Om de voetgangers aan en af te kunnen voeren werden twee voetgangersbruggetjes gebouwd, vermoedelijk naar een ontwerp van architect Dirk Sterenberg van de Dienst der Publieke Werken. De bruggetjes werden namelijk gekoppeld aan de relatief grote brug 1017 van die architect, die de kruising Bijlmerdreef en Elsrijkdreef droeg. Dit viaduct ging verloren in de vernieuwingsdrang die hier in de jaren negentig doorgevoerd werd. Het grote viaduct werd afgebroken en de halfhoog aangelegde dreven kwamen op maaiveldniveau te liggen. Dit betekende ook het eind van deze voetgangersbruggetjes.

Brug 1124 is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Eind jaren zestig van de 20e eeuw werd de G-buurt ingericht met veel groen en water. Daarbij behoorde ook een afwateringstocht van een gebied dat in 1974/1975 ruimte zou geven aan de flats Gouden Leeuw en Groenhoven. Tussen de flats liep het Gaasperparkpad, een pad dat de nieuwe wijk van noord naar zuid zou doorsnijden. Om voetgangers en fietsers verbinding te geven met het Strandvlietpad (van oost naar west) werd in de afwateringstocht een duiker neergelegd. Het ontwerp kwam van de Afdeling Bruggen van de Dienst der Publieke Werken. Voor de meeste bruggen ontworpen door medewerkers van die dienst is in de loop der jaren de specifieke architect bekend geworden (de dienst werkte als collectief), maar voor deze serie is de ontwerper onbekend gebleven. Bruggen 1111, 1124, 1125, 1126, 1127, 1128, 1129, 1131, 1150, 1152, 1162, 1165, 1172 en 1301 kregen hetzelfde uiterlijk mee. Ze zijn herkenbaar door: een verhoging in het landschap breed van opzet; voet- en fietspad zijn aan beide voorzien van een groenstrook hoekige balustraden die een aantal meters lager liggen dan de paden. Lopend of fietsend over de paden vallen de duikerbruggen nauwelijks op. Er is een doorvaartbreedte van circa 3 meter, maar deze is hypothetisch; er is hier geen scheepvaart mogelijk anders dan met kajak/kano. De koker is circa 30 meter lang.

Groenhoven is een straat en een appartementencomplex in Amsterdam-Zuidoost. Straat, gebouw en omgeving werden in 2021 benoemd tot gemeentelijk monument (onder nummer 200956). Het heeft in Gouden Leeuw een broertje.

De Bijlmerweidemetrobrug (brug 1612) is een bouwkundig kunstwerk in Amsterdam-Zuidoost. Het viaduct voor de Amsterdamse Metro ligt boven een uitloper van de Bijlmerweide. In 1970 was hier nog niets te zien. Tussen de soms nog in aanbouw zijnde honingraatflats was ruimte open gehouden voor de metro, maar de Elsrijkdreef en Bijlmerdreef vormde toen de grens tussen bebouwing en braakliggend terrein. Het noordoostelijk kwadrant van de kruising liet voornamelijk zand en modder zien. Wanneer er in 1975 een luchtfoto wordt genomen is dat kwadrant volgebouwd met de complexen Gouden Leeuw en Groenhoven en is er een brede afwateringstocht met aan beide zijden voet- en fietspaden, de noordelijke behorende bij de “weide”. Ten zuiden van het viaduct ligt het in aanbouw zijnde metrostation Ganzenhoef. Het kunstwerk in deze tak van de oostlijn is ontworpen door Sier van Rhijn en Ben Spängberg. Het is een viaduct met betonnen liggers op betonnen juk op een betonnen brugpijler. Ook de balustrades zijn van beton. Van Rhijn en Spängberg ontwierpen (hier) binnen de stijl van het brutalisme, hetgeen het duidelijkst naar voren komt in de brugpijler en landhoofden, waarin de vormen van de bouwbekisting nog zichtbaar zijn. Ook de taludtegels met grind wijzen in die richting. De enige versiering aan het viaduct zijn twee rode strepen onder de overspanning. De brug kreeg in 2017 haar naam; in één vergadering werden (bijna) alle metrobruggen van een naam voorzien, vaak vernoemd naar onderliggende infrastructuur; hier dus een park. Ten noorden van dit viaduct ligt het net zo kleine Provincialewegmetrobrug, ten zuiden van station Ganzenhoef ligt de veel langere Bijlmerdreefmetrobrug.