Station Westkreuz

De Autobahndreieck Funkturm is een knooppunt in de Duitse deelstaat Berlijn. Hier sluit de A115 vanaf Dreieck Nuthetal aan op de A100, de Berliner Stadtring.

Het Internationales Congress Centrum Berlin (ICC Berlin) in de wijk Westend van het Berlijnse stadsdeel Charlottenburg-Wilmersdorf is een van de grootste congrescentra ter wereld. Het 320 meter lange, 80 meter brede en 40 meter hoge gebouw werd ontworpen door de Berlijnse architecten Ralf Schüler en Ursulina Schüler-Witte en na een bouwtijd van slechts vier jaar op 2 april 1979 geopend. Het kostte meer dan 924 miljoen Duitse mark (rond 473 miljoen euro).

Messe Nord/ICC is een station van de S-Bahn van Berlijn, gelegen in de middenberm van stadssnelweg BAB 100, die de grens vormt tussen de Berlijnse stadsdelen Westend en Charlottenburg. Het station ligt aan de Ringbahn en werd op 1 april 1916 geopend onder de naam Witzleben. In de directe omgeving van het station bevinden zich het Berlijnse beursterrein (Messe Berlin), het Zentraler Omnibusbahnhof en de Funkturm. Het 200 meter ten noordwesten van station Messe Nord/ICC gelegen metrostation Kaiserdamm geldt als officiële overstapmogelijkheid, die ook op kaarten wordt weergegeven. Beide stations zijn evenwel niet fysiek met elkaar verbonden. De Ringbahn, een ringspoorlijn om het Berlijnse stadscentrum die een aantal reeds bestaande kopstations met elkaar moest verbinden, werd in twee etappes in gebruik genomen in 1871 en 1877. In 1916 werd tussen de Neue Kantstraße en de Kaiserdamm een nieuw station aan deze lijn geopend, dat men naar de ten oosten ervan gelegen wijk Witzleben noemde. Deze wijk, behorend tot Charlottenburg, dankt zijn naam op zijn beurt aan de Pruisische militair en politicus Job von Witzleben, die er in de 19e eeuw een landgoed liet aanleggen. Station Witzleben kreeg twee perrons, een voor de treinen van de Ringbahn en een voor treinen komend van de Stadtbahn, waarmee de ringlijn door middel van een boog (Nordringkurve) nabij het huidige station Westkreuz verbonden was. Aan zowel het noordelijke als het zuidelijke uiteinde van het station verrees een toegangsgebouw van de hand van August Bredtschneider.Aanvankelijk vond al het vervoer op de Ringbahn plaats met stoomtractie, maar in de jaren 1920 begon men de voorstadslijnen in en om Berlijn te elektrificeren. In februari 1929 waren de sporen van het Stadtbahnperron van station Witzleben geëlektrificeerd, de ringsporen volgden in april van hetzelfde jaar. Een jaar later gingen Ringbahn, Stadtbahn en een aantal andere lijnen het nieuwe S-Bahnnet vormen. In 1944 werd de Nordringkurve tijdens een bombardement verwoest. Na de Tweede Wereldoorlog achtte men herbouw van de verbinding tussen Stadt- en Ringbahn niet nodig, omdat het reizigersaantal er na de opening van station Westkreuz in 1928 sterk was teruggelopen. In station Witzleben bleef na de oorlog dus slechts één perron in gebruik. In de zestiger jaren van de twintigste eeuw ontstond stadsringweg 100, die grotendeels parallel aan de S-Bahnring werd aangelegd. Het S-Bahntracé Westend - Westkreuz, inclusief station Witzleben, kwam in 1963 in de middenberm van de snelweg te liggen. Het aantal reizigers was ondertussen sterk gedaald, aangezien de door de Oost-Duitse spoorwegen (Deutsche Reichsbahn) bedreven S-Bahn na de bouw van de Berlijnse Muur in 1961 massaal geboycot werd in West-Berlijn. Ook onder het West-Berlijnse personeel van de S-Bahn groeide de ontevredenheid, die een hoogtepunt bereikte met een staking in september 1980. Als gevolg van de staking sneed de DR fors in de toch al magere dienstregeling in het westen van de stad. Een aantal trajecten, waaronder de al jaren verwaarloosde Ringbahn, zou helemaal niet meer bediend worden. Station Witzleben sloot zijn deuren. Ook nadat het West-Berlijnse stadsvervoerbedrijf BVG de exploitatie van het westelijke S-Bahnnet in 1984 van de DR had overgenomen, bleef de Ringbahn buiten gebruik. Pas vier jaar na de val van de Muur, op 17 december 1993, reden de eerste treinen weer over het zuidelijke en westelijke deel van de S-Bahnring en werd station Witzleben heropend. Het westelijke perron was heraangelegd en verbreed. Het Stadtbahnperron, dat al sinds de oorlog buiten gebruik was, had men door middel van een hek van het oostelijke spoor afgeschermd. In 2002 werden de laatste ontbrekende delen van de noordelijke ring heropend. In datzelfde jaar kreeg station Messe Nord/ICC zijn huidige naam, die een verwijzing is naar het nabijgelegen beursterrein en congrescentrum ICC; tegelijkertijd werd station Eichkamp hernoemd tot Messe Süd. Het eilandperron van het verdiept gelegen station Messe Nord/ICC is te bereiken via toegangen aan beide uiteinden, aan de Dresselsteg in het noorden en aan de Neue Kantstraße in het zuiden. De noordelijke stationshal bevindt zich niet ver van metrostation Kaiserdamm. Station Messe Nord/ICC geniet de monumentenstatus en wordt bediend door de lijnen S41 (ring met de klok mee), S42 (tegen de klok in) en S46 (Königs Wusterhausen - Westend).

De Funkturm (radiotoren) is een zendmast in Berlijn, die tussen 1924 en 1926 door Heinrich Straumer werd gebouwd. Hij kreeg de bijnaam "der lange Lulatsch" ("lange knul") en is een van de bekendste aandachtspunten in de stad Berlijn. Hij is gebouwd op een tentoonstellingsterrein in het district Charlottenburg-Wilmersdorf. Op 3 september 1926 werd de toren ingehuldigd ter gelegenheid van de derde "Grossen Deutschen Funkausstellung" (derde Grote Duitse radiotentoonstelling). De toren is nu een beschermd monument. De toren is gebouwd als een staalconstructie en lijkt op de Eiffeltoren in Parijs. De 150 m hoge en ongeveer 600 ton wegende toren was oorspronkelijk uitsluitend bedoeld als zendmast, maar er zijn in de loop der tijd delen aan toegevoegd als een restaurant op ongeveer 52 m hoogte, en een observatiedek op een hoogte van zo'n 125 m. Bezoekers bereiken het restaurant en het observatiedek door middel van een lift die vier meter per seconde aflegt. De Funkturm heeft twee zeer opmerkelijke structurele kenmerken. Ten eerste is hij gebouwd op een vierkant vlak van slechts 20 meter per zijde. De verhouding van horizontale afmeting tot hoogte is 1 : 6,9. Ter vergelijking: de Eiffeltoren is gebouwd op een vierkant van 129 meter per zijde, met een horizontale tot verticale verhouding van 1 : 2,3. Ten tweede is de toren (waarschijnlijk) de enige observatietoren ter wereld die op porseleinen isolatoren is gebouwd. Hij werd ontworpen als steuntoren voor een T-antenne voor de middengolf, en de isolatie was bedoeld om energieverlies via de toren te verhinderen. Dit bleek echter onpraktisch omdat de bezoekers aan enorme elektrische schokken blootgesteld zouden worden. Later werd de toren geaard via de liftschacht. De gebruikte isolatoren werden vervaardigd in "Koeniglich Preussische Porzellanmanufaktur" (de Koninklijke Pruisische Porseleinfabriek). Op 22 maart 1935 werd het eerste televisieprogramma ter wereld via een antenne boven in de toren uitgezonden. Sinds 1962 wordt de toren niet meer gebruikt voor het uitzenden van televisiesignalen. Sinds 1973 dient de Funkturm ook niet meer als zendtoren voor het uitzenden van radiosignalen, maar wordt hij nog wel gebruikt als relaispost voor amateurradio, politieradio, en mobiele telefoondiensten. De laatste volledige vernieuwing gebeurde in het jaar 1987 ter gelegenheid van de 750e verjaardag van de stichting van Berlijn.

Halensee is een S-Bahnstation in het gelijknamige Berlijnse stadsdeel Halensee. Het station bevindt zich aan het westelijke uiteinde van de Kurfürstendamm en niet ver van de Halensee, een meer waaraan ook het stadsdeel naam dankt. Station Halensee ligt aan de Ringbahn en werd geopend op 15 november 1877, aanvankelijk onder de naam Grunewald. Het verkreeg in Duitsland enige bekendheid door de bezetting van een seinhuis tijdens een spoorwegstaking in 1980. Deze staking zou het einde inluiden van de door de Oost-Duitse spoorwegen bedreven en al langer zieltogende S-Bahn in West-Berlijn. Pas na de Wende werd station Halensee heropend.

Witzleben is een buurt in het Berlijnse stadsdeel Charlottenburg (district Charlottenburg-Wilmersdorf). Het gebied omvat de Lietzensee en wordt begrensd door de Kaiserdamm in het noorden, de Windscheid- of Suarezstraße in het oosten, de Stadtbahn in het zuiden en de Ringbahn in het westen. In de Kiez wonen ongeveer 14.000 inwoners. Rond 1820 verwierf de Pruisische staats- en oorlogsminister generaal Job von Witzleben het gebied rond de Lietzensee. Hij liet aan de westzijde van het meer een park met landhuis optrekken. Sinds 1840 is "Park Witzleben" de officiële naam. Na de dood van Witzleben, veranderde het park verschillende malen van eigenaar. In 1899 begon de ontsluiting van Witzleben. Het Terrain-Gesellschaft Park Witzleben verwierf het park en liet de Kantstraße verlengen. Deze ontsluiting, de Neue Kantstraße, liep over een opgeworpen dam midden in de Lietzensee. Hierdoor kreeg het meer de vorm van een gebogen acht. In de periode vóór de Eerste Wereldoorlog kwamen er vooral betere huurwoningen en verder bedrijfsgebouwen.

Kaiserdamm is een station van de metro van Berlijn, gelegen in het stadsdeel Westend. Het metrostation bevindt zich onder de Kaiserdamm, tussen de kruising van deze oost-westas met de Königin-Elisabethstraße en de Kaiserdammbrücke, die de S-Bahnring en de Berlijnse stadsringweg overspant. Het metrostation, dat de monumentenstatus bezit, werd geopend op 29 maart 1908 en maakt deel uit van lijn U2. In de omgeving van het station bevinden zich het Berlijnse beursterrein (Messe Berlin), het Zentraler Omnibusbahnhof en de Funkturm. Het 200 meter ten zuidoosten van station Kaiserdamm gelegen S-Bahnstation Messe Nord/ICC geldt als officiële overstapmogelijkheid, die ook op kaarten wordt weergegeven. Beide stations zijn evenwel niet fysiek met elkaar verbonden.

De Deutschlandhalle was een evenementenhal in het stadsdeel Westend van de Duitse hoofdstad Berlijn. De hal werd in gebruik genomen door rijkskanselier en rijkspresident Adolf Hitler op 29 november 1935. Aanleiding tot de bouw van de Deutschlandhalle waren de Olympische Zomerspelen 1936. Tijdens de Spelen vonden hier de boks-, gewichthef- en worstelwedstrijden plaats. De arena bood plaats aan 8.764 toeschouwers. Op 19 februari 1938 voerde testpilote Hanna Reitsch in de hal voor het eerst een indoorvlucht uit met een Focke-Wulf Fw 61 helikopter. In 1943 werd het gebouw door geallieerde bombardementen zwaar beschadigd. Na de Tweede Wereldoorlog werd de accommodatie herbouwd en vanaf 1957 werd ze gebruikt als ijshockeyhal, indoorvoetbalstadion en boksarena. De Halle werd ook gebruikt voor muziekevenementen: Ella Fitzgerald trad op in 1960 en op 4 september 1970 gaf Jimi Hendrix er zijn voorlaatste concert. In de film Christiane F. - Wir Kinder vom Bahnhof Zoo uit 1981 komt een optreden van David Bowie in de Deutschlandhalle voor. Na de Duitse hereniging in 1990 verloor de Deutschlandhalle zijn positie als voornaamste evenementenlocatie in Berlijn aan het nieuwe Velodrom, de Max-Schmeling-Halle en O2 World. In 1995 werd het gebouw op de monumentenlijst geplaatst, maar nadat het diverse malen wegens reparatiewerkzaamheden moest worden gesloten, werd in 2011 toch besloten om het gebouw af te breken en er een nieuw ijsstadion te bouwen. Op 3 december 2011 werd begonnen met de sloop door het dak op te blazen.

De Theodor-Heuss-Platz (door de omwonenden Theo genoemd) is een groot Berlijns plein, gelegen in het stadsdeel Westend van het district Charlottenburg-Wilmersdorf. Op de Theodor-Heuss-Platz komen de Heerstraße, Reichsstraße, Kaiserdamm, Linden-, Ahorn-, Pommern- en Masurenallee uit. Onder het plein bevindt zich het gelijknamige metrostation. Het plein werd in 1904-1908 aangelegd als sierplein en kreeg de naam Reichskanzlerplatz. Oorspronkelijk was het plein onbebouwd, met uitzondering van de Villa Tanneck, die gebruikt werd als meisjeskostschool. In 1933 werd het plein omgedoopt tot Adolf-Hitler-Platz, maar in 1947 kreeg het zijn oorspronkelijke naam weer terug. Na het overlijden van bondspresident Theodor Heuss in 1963 kreeg het plein zijn huidige naam.

Theodor-Heuss-Platz is een station van de metro van Berlijn, gelegen onder het gelijknamige plein in het Berlijnse stadsdeel Westend. Het metrostation werd geopend op 29 maart 1908 als voorlopig eindpunt van de lijn naar het Westend en droeg aanvankelijk de naam Reichskanzlerplatz. Tegenwoordig wordt station Theodor-Heuss-Platz bediend door metrolijn U2.

Sophie-Charlotte-Platz is een station van de metro van Berlijn, gelegen onder het gelijknamige plein en de Kaiserdamm in het Berlijnse stadsdeel Charlottenburg. Het metrostation werd geopend op 29 maart 1908 als onderdeel van de verlenging van het stamtracé naar Westend. Tegenwoordig wordt station Sophie-Charlotte-Platz bediend door metrolijn U2.

Westend is een station van de S-Bahn van Berlijn, gelegen in een uitgraving nabij de Spandauer Damm en parallel aan de stadssnelweg BAB 100 in het gelijknamige Berlijnse stadsdeel Westend. Het station ligt aan de Ringbahn en werd geopend op 15 november 1877, aanvankelijk onder de naam Charlottenburg-Westend. Nadat 1871 het oostelijke deel van de ringspoorlijn om het Berlijnse stadscentrum, die een aantal reeds bestaande kopstations met elkaar moest verbinden, gereed was gekomen, nam men in 1877 ook het westelijke deel van de Ringbahn in gebruik. Een van de nieuwe stations op dit deel van de lijn, die zowel gebruikt werd voor goederenvervoer als door stadstreinen, was Charlottenburg-Westend. De naam van het station verwees naar zijn ligging in het uiterste westen van de stad Charlottenburg, die in 1920 geannexeerd werd door Groot-Berlijn. Het gebied ten westen van het station was nog vrijwel onbebouwd en zou pas aan het begin van de 20e eeuw ontwikkeld worden. Hier ligt nu het stadsdeel Westend. Op 15 oktober 1881 werd het station hernoemd en kreeg het zijn huidige naam. Drie jaar later volgde een grootschalige ombouw van het station, dat voortaan over twee doorgaande en twee kopperrons zou beschikken (zie sporenplan). Tegelijkertijd verrees een roodbakstenen stationsgebouw in neorenaissancestijl van de hand van de architecten Heinrich Kayser en Karl von Großheim, dat inmiddels onder monumentenbescherming staat. Aanvankelijk vond al het vervoer op de Ringbahn plaats met stoomtractie, maar in de jaren 1920 begon men de voorstadslijnen in en om Berlijn te elektrificeren. In november 1928 startte het elektrische bedrijf op het zuidelijke deel van de ringlijn en in februari 1929 was ook de noordelijke Ringbahn, waartoe station Westend behoort, geëlektrificeerd. Een jaar later ging de ring samen met de Stadtbahn en een aantal buitenlijnen het nieuwe S-Bahnnet vormen. Ondertussen was ten noorden van station Westend, langs de sporen richting Jungfernheide, een werkplaats voor het S-Bahnmaterieel aangelegd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte de werkplaats dermate beschadigd dat hij na de oorlog gesloten werd. In het S-Bahnstation zelf waren voortaan alleen de perrons met doorgaande sporen nog in gebruik, aangezien het kopperron A na de Tweede Wereldoorlog werd gesloten en het perron D reeds rond de eeuwwisseling afgebroken was. In de zestiger jaren van de twintigste eeuw ontstond stadsringweg 100, die grotendeels parallel aan de S-Bahnring werd aangelegd. Ten zuiden van station Westend verlopen de sporen van de Ringbahn zelfs enige tijd over de middenberm van de stadssnelweg. Langs de snelweg werden enkele bushaltes gecreëerd, die bereikt konden worden via trappen en voetgangerstunnels. Ook onder de Spandauer-Damm-Brücke bij S-Bahnstation Westend bestond een dergelijke halte, die bediend werd door boycot-lijn 65/105. Na de bouw van de Berlijnse Muur in 1961 volgde in West-Berlijn namelijk een grootschalige boycot van de door de Oost-Duitse spoorwegen (Deutsche Reichsbahn) bedreven S-Bahn. Het stadsvervoerbedrijf BVG stelde daarop een aantal parallel aan S-Bahntrajecten verlopende buslijnen in. Ook onder het West-Berlijnse personeel van de S-Bahn bestond een groeiende weerstand tegen de Reichsbahn, die zijn hoogtepunt bereikte met een staking in september 1980. De DR beantwoordde de staking met een massale inkrimping van de dienstregeling. Een aantal trajecten, waaronder de al jaren verwaarloosde Ringbahn, zou helemaal niet meer bediend worden. Station Westend werd gesloten en viel al snel ten prooi aan vandalisme en verval. De hal van het ongebruikte S-Bahnstation kreeg na een restauratie in 1985 een nieuwe functie als kunstenaarscentrum. Er ontstonden zestien ateliers, een kleine concertzaal en een galerie, onderdeel van de Berlijnse Universiteit van de Kunsten. In 1984 had de West-Berlijnse BVG de exploitatie van het westelijke S-Bahnnet van de DR overgenomen. Men heropende een aantal verbindingen, maar de Ringbahn bleef nog altijd onbediend. In september 1989, twee maanden voor de val van de Muur, werd in station Westend het symbolische startschot voor het herstel van de Ringbahn gegeven. Het vroegere perron C voor treinen in zuidelijke richting werd verbreed heraangelegd als eilandperron en iets naar het noorden verschoven, zodat er aan beide zijden van de Spandauer-Damm-Brücke toegangen gecreëerd konden worden. Het oude perron B, waar tot 1980 treinen in noordelijke richting stopten, bleef behouden maar wordt niet meer gebruikt. Op 17 december 1993 werd het station samen het zuidelijke en westelijke deel van de S-Bahnring weer in gebruik genomen. Westend was aanvankelijk het eindstation, maar zou dit niet lang blijven: in 1997 trok men de dienst door naar Jungfernheide en in 1999 en 2002 werden de laatste ontbrekende delen van de noordelijke ring heropend. In 2006 voerde men de Vollring-dienst (doorgaande treinen over de gehele ring) opnieuw in; sindsdien wordt station Westend bediend door de lijnen S41 (ring met de klok mee), S42 (tegen de klok in) en S46 (Königs Wusterhausen - Westend). Tussen 2008 en 2011 zal de verouderde Spandauer-Damm-Brücke over de stadsringweg en de S-Bahnring volledig herbouwd worden. Het is nog niet bekend wat de gevolgen zullen zijn voor de bereikbaarheid van station Westend, waarvan de ingangen zich op deze brug bevinden. Bij eerdere werkzaamheden aan de Spandauer-Damm-Brücke moest een van de toegangen gesloten worden.