Plantage Muidergracht

Roeterseiland was een eiland in het zuidoosten van de stad Amsterdam en lag binnen de stadswal bij de Muiderpoort. Tegenwoordig is het de locatie van de, aan en nabij de Amsterdamse Roetersstraat gelegen gebouwen van de Universiteit van Amsterdam (UvA) en wordt door de UvA vaak afgekort als REC (Roeterseilandcampus). Het eiland werd omgeven door de Achtergracht (Nieuwe Achtergracht), Muidergracht (Plantage Muidergracht), Lijnbaansgracht (gedempt, Valckenierstraat) en Roetersburgwal (Roetersstraat). Het gebied behoort tot het stadsdeel Amsterdam-Centrum. Het Roeterseiland ligt tegenwoordig ingesloten tussen de Sarphatistraat, de Plantage Muidergracht en de Roetersstraat.

De Theodore Limbergbrug (brug 169P) is een vaste bruggen in Amsterdam-Centrum. Het is een betonnen voetgangersbrug met metalen leuningen over de Nieuwe Achtergracht. Ze ligt in het verlengde van de Rita Vuykbrug over de Plantage Muidergracht. Beide bruggen voeren af of naar de campus van de Universiteit van Amsterdam. De bruggen hebben een zodanige "wegdek" meegekregen dat tweewielers aan de hand meegevoerd kunnen worden. Een geleidelijk stijgende/dalende fietspad bevindt zich tussen twee trappen. Een opvallend verschil is dat de Rita Vuykbrug kaarsrecht is, de Limpergbrug heeft bochten in de kadeverbindingen. De brug dateert uit de periode 1973/1974. De betonnen Theodore Limpergbrug wordt gedragen door een betonnen paalfundering en de overspanning door twee brugpijlers, met een brede centrale doorvaart en twee smallere aan de zijkanten. In maart 2019 vernoemde de gemeente Amsterdam de brug naar Professor doctor Theodore Limperg. Hij was stichter van de faculteit Economie en Business van de UvA en grondlegger van de wetenschappelijke bedrijfseconomie in Nederland. Even later kreeg ze een officieel Amsterdams brugnummer: 2521

De Rita Vuykbrug (brug 116P) is een kunstwerk in Amsterdam-Centrum. De voetbrug overspant de gracht Plantage Muidergracht. Ze verbindt het Roeterseiland met de straat Plantage Muidergracht. De brug werd noodzakelijk omdat het Propadeuselokaal van het Chemisch Laboratorium van de Universiteit van Amsterdam niet op het Roeterseiland werd gebouwd maar aan de overzijde van genoemde gracht. De brug dateert van 1962. Het ontwerp kwam van de tekentafels van de Dienst der Publieke Werken, de specifieke architect is vooralsnog onbekend. Er werd vanaf april 1962 tot en met september 1962 gebouwd aan deze betonnen brug op betonnen paalfundering. De overspanning bestaat uit een boog die aan de zuidkant gesteund wordt door een asymmetrisch geplaatste brugpijler, waardoor aan die kan een soort kleine aanbrug is ontstaan. De centrale doorvaartwijdte is krap 15 meter, de brug is circa 3 meter breed. De brug is vrij steil, voor toegang tot de brug zijn trapjes aangelegd met daarnaast een gladde helling van bijna 16 % om eventueel de fiets aan de hand mee te nemen. De brug ging vanaf 1962 door het leven als brug 116P, de P staande voor beheer door derden. Op de raadsvergadering van 26 maart 2019 van de gemeente Amsterdam werd besloten de brug een vernoeming te geven naar professor doctor Rita Vuyk, vanaf 1960 hoogleraar Psychologische ontwikkelingsleer aan genoemde universiteit en daarmee tevens de eerste vrouwelijke hoogleraar in de psychologie. Even later kreeg ze in 2520 een officieel brugnummer 2520.

De Derkje Hazewinkel-Suringabrug (brug 2522) is een voetbrug in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen over de Nieuwe Achtergracht op het terrein van de Roeterscampus van de Universiteit van Amsterdam, vernoemd naar het Roeterseiland. Die universiteit verbond met plaatsing van deze brug twee delen van de Roeterscampus die doorsneden werd door de Nieuwe Achtergracht. Om studenten en professoren in de gelegenheid te stellen sneller van het ene naar het andere eiland te kunnen komen, werd deze voetbrug aangelegd. Voor het studieseizoen 2017/2018 moest gebruik gemaakt worden van de Halverstadbrug. Het ontwerp van de brug is afkomstig van de Londense architectengroep AHMM (Allford Hall Monaghan & Morris). Zij ontwierpen ook het nieuwe gebouw van de Rechtenfaculteit op het terrein. Zij kwamen met een brug van 60.000 kilo staal, die als een welfbrug over het water ligt, zonder dat de landhoofden opgemetseld zijn. De brug is 26,5 meter lang en heeft een breedte die van noord naar zuid oploopt van 6,5 (noord) tot 17 meter (zuid). Tegelijkertijd werden ook de kades vernieuwd naar de inzichten van de gemeente Amsterdam; rode klinkers afgebakend met natuurstenen sluitstenen. De universiteit gaf het de aanduiding “slanke brug” mee, maar het had behoorlijk wat voeten in aarde op de brug op haar plek te krijgen. De plek van de brug ligt midden op de campus, waar het moeilijk manoeuvreren is met welk voer- of vaartuig ook. Daarom werd de brug eerst in de staalfabriek in Schijndel geheel in elkaar gezet om vervolgens weer gedemonteerd te worden. Daarna werden tijdens de nachtelijke uren de onderdelen per vrachtauto naar Amsterdam, het vervoer kon alleen plaatsvinden op lange opleggers, waardoor de transporteur allerlei vergunningen nodig had. Eenmaal ter plaatse vond afwerking van de brug binnen in een maand plaats. Oplevering geschiedde vlak voor het nieuwe studiejaar. Overigens was er hier al eerder een mogelijkheid van gebouw tot gebouw te komen, ook over de gracht. Het gebouwencomplex zelf heeft namelijk ook een brugconstructie over het water. Enkele jaren lang dreef er bovendien in de gracht een ponton waarop een fietsenstalling was geplaatst; die fietsenstalling verdween bij herinrichting van de terreinen in een kelder, zodat er na oplevering van de brug weer een doorvaart mogelijk was. In maart 2019 vernoemde de gemeente Amsterdam de brug naar Derkje Hazewinkel-Suringa. Ze werd in 1932 hoogleraar strafrecht aan de UvA en ze was de eerste vrouwelijke jurist die hoogleraar werd. In 1939 werd ze ook de eerste vrouwelijke decaan van de rechtenfaculteit van de UvA.

Vogel op pyloon is een kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Deze abstract vormgegeven vogel is het werk van Dolf Breetvelt. Hij werd ingeschakeld om een kunstwerk te leveren bij de herinrichting van de terreinen van de Universiteit van Amsterdam op en rondom het Roeterseiland rond 1968. Deze herinrichting vond plaats onder leiding van architect Norbert Gawronski, werkend voor de Dienst der Publieke Werken. Gawronski was bevriend met Breetvelt. Financiering kwam uit de zogenaamde 1%-regeling (1% van de bouwkosten kon aan kunst in de openbare ruimte worden uitgeven). Breetvelt kwam met een bronzen vogel op een betonnen sokkel/pyloon, de vogel lijkt zich in het stadium van of landen of wegvliegen te bevinden. Bij een herinrichting van de Roeterscampus rond 2015 maakte dochter Iris Breetvelt, psycholoog en onderzoeker bij het Kohnstamm Instituut van de Universiteit van Amsterdam, zich zorgen dat het beeld verloren zou gaan. Ze kreeg na lang aandringen het bericht van de UvA dat het beeld herplaatst zou worden. Het staat daar waar de Nieuwe Achtergracht de Plantage Muidergracht instroomt. In mei 2020 is het beeld professioneel gerestaureerd.

Het Monument voor het kunstenaarsverzet 1940-1945 is een artistiek kunstwerk en monument in Amsterdam-centrum. Als gevolg van de afbraak van het Panoramagebouw aan de Plantage Middenlaan 50 ontstond een relatief brede groenstrook, die in 1963 de naam Plantage Westermanlaan kreeg. Het werd een plantsoen, zonder officieel die naam te krijgen. Al sinds 10 juni 1944 waren er binnen kunstenaarskringen maar ook bij de Dienst der Publieke Werken bij monde van Allard Remco Hulshoff plannen een gedenkteken op de richten voor Gerrit van der Veen, die op die datum werd gefusilleerd. Uitstel leek tot afstel te leiden. In 1969 spraken de Stichting Gerrit van der Veen Monument (opgericht in 1967), het Prins Bernard Fonds, de gemeente Amsterdam en het Rijk weer over het oprichten van een gedenkteken voor kunstenaar en verzetsman Gerrit van der Veen in het bijzonder en het kunstenaarsverzet tijdens de Tweede Wereldoorlog in het algemeen. Toen was ongeveer de helft van het benodigde bedrag van 115.000 gulden voorhanden. De Plantage Middenlaan werd gekozen als locatie omdat Gerrit van der Veen in de buurt een “vernielingsactie” in het bevolkingsregister (27 maart 1943) had gehouden. Aan kunstenaar Carel Kneulman werd de opdracht verstrekt; hij had een beeld van acht meter hoog voor ogen. Het ontbrekende geld werd langzaam bijeengeschraapt, in mei 1972 was er nog steeds sprake van “zal in Amsterdam komen te staan”. Meer instanties gaven een bijdrage, zoals de Federatie van Beroepsverenigingen van Kunstenaars en de Stichting Levi Lassen. Op 4 mei 1973 was het dan zover. De weduwe van Gerrit van der Veen, Louise Adriana van der Chijs, kwam naar de Plantage Middenlaan. Het beeld was toen al gekanteld: 5,6 meter breed en slechts 1,8 meter hoog. Leo Braat, voorzitter van de stichting, overhandigde het beeld aan burgemeester Ivo Samkalden. Kneulman omschreef het bronzen beeld in 1973 volgens Braat als een liggende barricade, een ontplofte granaat, een gevallen engel of Icarus, een uitgeklapte paraplu na een storm, een vertrapt insect, een golf die op het strand te pletter slaat, een laatste heftige ademtocht van een moedig leven etc. Aan de rechterkant is een gebalde vuist te herkennen. Op de achterzijde van het beeld en in de sokkel zijn teksten van Van der Veen te lezen ("Wat doe jij nu je land wordt vertrapt en geknecht"). Vrijwel direct na de onthulling kwam de voormalige verzetskrant Het Parool met de mening dat het weliswaar een mooi beeld was, maar dan voor een expositie; als monument was het minder geschikt. In 1979 zag De Waarheid het meer als een symbolisch beeld. In 1985 was er weer een andere mening: een mooie combinatie tussen abstract en figuratief, aldus Het Vrije Volk. Mook heeft ook een Monument voor het kunstenaarsverzet, maar dan voor de regio.

Plantage Middenlaan 48 is een gebouw uit het laatste kwart van de negentiende eeuw aan de Plantage Middenlaan in Amsterdam-Centrum. Het werd in 1991 tot gemeentelijk monument verklaard. In de jaren 1870 werd er druk gebouwd in de 19e-eeuwse ring om Amsterdam. Zo ook had de bebouwing van de stad de buurt Plantage bereikt. Op de hoek van de Plantage Middenlaan en de Nieuwe Prinsengracht liet grondeigenaar D. Siem een dubbel herenhuis bouwen, ontworpen door architect Jean Servais, dan bedrijf voerend vanuit de P.C. Hooftstraat. De bouw werd op 5 december 1874 aanbesteed. In hetzelfde decennium werd de Nieuwe Prinsengracht hier gedempt en in 1880 hernoemd tot Plantage Prinsenlaan. Nadat hij pand enkele tientallen jaren door particulieren was bewoond opende op 29 april 1928 de 'Vereniging tot stichting van Joodsche tehuizen Beth Shalom' hier haar eerste (bejaarden)tehuis. Rabbijn Lodewijk Hartog Sarlouis en wethouder Abrahams waren de verantwoordelijken. De stichting had geld bijeengebracht, maar kon zich geen nieuwbouw permitteren. Eigenaar Siem was bereid een grote verbouwing te bekostigen. Gedurende de nazi-bezetting van Nederland werden de bewoners in 1942/1943 gedeporteerd en trok de Duitse Marine in het gebouw. Na de 1945 bracht de Majellastichting repatrianten onder in het gebouw. Daarna kwam het KLM-woonhuis. In 1953 opende het NIISA, de opvolger van Nederlands-Israëlitisch Armbestuur, hier weer een tehuis voor ouderen: Beth Menoecha. Burgemeester Arnold d'Ailly kwam het in december 1953 openen. In 1963 vertrok Beth Menoecha naar Plantage Westermanlaan. In 1976 stond Plantage Middenlaan 48 te koop, het pand werd toen omschreven als een gebouw met souterrain, parterre en drie verdiepingen met in totaal van 56 kamers. De vraagprijs was 1,5 miljoen gulden. In 1991 werd het tot gemeentelijk monument verklaard, sindsdien vonden een aantal verbouwingen plaats van met name het interieur. In de 21e eeuw werd er een hotel in gevestigd. In 1973 werd op de groenstrook nabij het gebouw het Monument voor het Kunstenaarsverzet van Carel Kneulman geplaatst.

De Plantage Middenlaan is een straat in de Plantagebuurt in Amsterdam-Centrum. Het is de hoofdstraat van de Plantagebuurt en dateert uit de grote stadsuitbreiding van 1658. De Plantage Middenlaan ligt in het verlengde van de Muiderstraat en loopt in zuidoostelijke richting naar het Alexanderplein. Hij wordt gekruist door de Plantage Kerklaan. Bekende gebouwen aan de Plantage Middenlaan zijn de Hollandsche Schouwburg, Desmet en de Muiderpoort. Aan de Plantage Middenlaan liggen ook de dierentuin Artis, Hortus Botanicus Amsterdam en het Wertheimpark.

Het Panoramagebouw aan de Plantage Middenlaan in Amsterdam werd in december 1880 geopend en was een panorama waar panoramaschilderijen te bezichtigen waren. De laatste panoramaschildering was te bezichtigen tot 1 oktober 1928. Hierna stond het pand leeg tot het uiteindelijk op 15 oktober 1935 werd gesloopt.

Het Groote Museum is een museum aan de Plantage Middenlaan in Amsterdam dat de samenhang tussen mens, dier, plant, microbe en de aarde onderzoekt. Het is gevestigd op de eerste verdieping van het voormalig hoofdgebouw van Artis en wordt beheerd door Artis, maar is onafhankelijk van de dierentuin te bezoeken.

De Plantagebuurt in Amsterdam-Centrum ligt rond de dierentuin Artis en wordt door de Plantage Muidergracht gescheiden van het oostelijke deel van de Grachtengordel: de Weesperbuurt.

Opengewerkte kolom is een fictieve naam van een titelloos artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum.