Roeterseiland

De Plantage Muidergracht is een straat en gracht in de Plantagebuurt van Amsterdam. Aan en langs de Plantage Muidergracht, bij het Roeterseiland, staat een deel van de gebouwen van de Universiteit van Amsterdam, oorspronkelijk voor de studierichtingen/subfaculteiten natuurkunde, scheikunde, biologie, milieukunde en wiskunde, tegenwoordig voor andere faculteiten. De Plantage Muidergracht vormt de zuidwestelijke en zuidoostelijke grens van de Plantage. De gracht loopt in zuidoostelijke richting vanaf de Nieuwe Keizersgracht, bij de Hortus Botanicus. Voor de Sarphatistraat draait hij in noordoostelijke richting en loopt, evenwijdig aan de Sarphatistraat, langs Artis naar het Entrepotdok. De Nieuwe Keizersgracht, de Nieuwe Prinsengracht en Nieuwe Achtergracht monden uit in de Plantage Muidergracht. De gracht wordt overbrugd door de Plantage Kerklaan en Plantage Middenlaan. De straat Plantage Muidergracht loopt in zuidoostelijke richting vanaf de Plantage Parklaan, parallel aan de Plantage Middenlaan. Omdat de straat deels ingesloten is door bebouwing grenst hij niet overal aan de gracht. Tussen nummer 33 en 51 is aan de noordzijde een steeg die oorspronkelijk Montefiorepark heette. Aan het einde maken de straat en de gracht een draai in noordoostelijke richting naar de Plantage Middenlaan. Een deel van Plantage Muidergracht grenst hier aan de zuidoostzijde van de dierentuin Artis.

De Derkje Hazewinkel-Suringabrug (brug 2522) is een voetbrug in Amsterdam-Centrum. Ze is gelegen over de Nieuwe Achtergracht op het terrein van de Roeterscampus van de Universiteit van Amsterdam, vernoemd naar het Roeterseiland. Die universiteit verbond met plaatsing van deze brug twee delen van de Roeterscampus die doorsneden werd door de Nieuwe Achtergracht. Om studenten en professoren in de gelegenheid te stellen sneller van het ene naar het andere eiland te kunnen komen, werd deze voetbrug aangelegd. Voor het studieseizoen 2017/2018 moest gebruik gemaakt worden van de Halverstadbrug. Het ontwerp van de brug is afkomstig van de Londense architectengroep AHMM (Allford Hall Monaghan & Morris). Zij ontwierpen ook het nieuwe gebouw van de Rechtenfaculteit op het terrein. Zij kwamen met een brug van 60.000 kilo staal, die als een welfbrug over het water ligt, zonder dat de landhoofden opgemetseld zijn. De brug is 26,5 meter lang en heeft een breedte die van noord naar zuid oploopt van 6,5 (noord) tot 17 meter (zuid). Tegelijkertijd werden ook de kades vernieuwd naar de inzichten van de gemeente Amsterdam; rode klinkers afgebakend met natuurstenen sluitstenen. De universiteit gaf het de aanduiding “slanke brug” mee, maar het had behoorlijk wat voeten in aarde op de brug op haar plek te krijgen. De plek van de brug ligt midden op de campus, waar het moeilijk manoeuvreren is met welk voer- of vaartuig ook. Daarom werd de brug eerst in de staalfabriek in Schijndel geheel in elkaar gezet om vervolgens weer gedemonteerd te worden. Daarna werden tijdens de nachtelijke uren de onderdelen per vrachtauto naar Amsterdam, het vervoer kon alleen plaatsvinden op lange opleggers, waardoor de transporteur allerlei vergunningen nodig had. Eenmaal ter plaatse vond afwerking van de brug binnen in een maand plaats. Oplevering geschiedde vlak voor het nieuwe studiejaar. Overigens was er hier al eerder een mogelijkheid van gebouw tot gebouw te komen, ook over de gracht. Het gebouwencomplex zelf heeft namelijk ook een brugconstructie over het water. Enkele jaren lang dreef er bovendien in de gracht een ponton waarop een fietsenstalling was geplaatst; die fietsenstalling verdween bij herinrichting van de terreinen in een kelder, zodat er na oplevering van de brug weer een doorvaart mogelijk was. In maart 2019 vernoemde de gemeente Amsterdam de brug naar Derkje Hazewinkel-Suringa. Ze werd in 1932 hoogleraar strafrecht aan de UvA en ze was de eerste vrouwelijke jurist die hoogleraar werd. In 1939 werd ze ook de eerste vrouwelijke decaan van de rechtenfaculteit van de UvA.

De Theodore Limbergbrug (brug 169P) is een vaste bruggen in Amsterdam-Centrum. Het is een betonnen voetgangersbrug met metalen leuningen over de Nieuwe Achtergracht. Ze ligt in het verlengde van de Rita Vuykbrug over de Plantage Muidergracht. Beide bruggen voeren af of naar de campus van de Universiteit van Amsterdam. De bruggen hebben een zodanige "wegdek" meegekregen dat tweewielers aan de hand meegevoerd kunnen worden. Een geleidelijk stijgende/dalende fietspad bevindt zich tussen twee trappen. Een opvallend verschil is dat de Rita Vuykbrug kaarsrecht is, de Limpergbrug heeft bochten in de kadeverbindingen. De brug dateert uit de periode 1973/1974. De betonnen Theodore Limpergbrug wordt gedragen door een betonnen paalfundering en de overspanning door twee brugpijlers, met een brede centrale doorvaart en twee smallere aan de zijkanten. In maart 2019 vernoemde de gemeente Amsterdam de brug naar Professor doctor Theodore Limperg. Hij was stichter van de faculteit Economie en Business van de UvA en grondlegger van de wetenschappelijke bedrijfseconomie in Nederland. Even later kreeg ze een officieel Amsterdams brugnummer: 2521

De Sarphatistraat is een straat in het centrum van Amsterdam, tussen het Frederiksplein en de Oostenburgergracht bij de Cruquiuskade. De straat gaat over de Amstel en vormt een bijna twee kilometer lange verbinding tussen het zuidelijk deel van de Grachtengordel en de Oostelijke Eilanden. Het is de enige straat in Amsterdam die aan weerszijden van de Amstel dezelfde naam heeft. De Sarphatistraat is sinds 2017 de eerste fietsstraat van Amsterdam, een straat die primair bedoeld is voor fietsers en waar auto's te gast zijn. Bij het Weesperplein kruist de Sarphatistaat met de doorgaande route Weesperstraat - Wibautstraat (stadsroute s112). Aan de noordkant van de Sarphatistraat ligt hier het Weesperplein een verbreding van de Weesperstraat en aan de zuidkant het Rhijnspoorplein een verbreding van de Wibautstraat. Aan de Roetersstraat ligt bij de Sarphatistraat een gebouwencomplex, bekend als Roeterseiland, van de Universiteit van Amsterdam. Bij het Alexanderplein kruist de Sarphatistraat met de Plantage Middenlaan. Aan de Sarphatistraat 53 was van 2009 tot 2012 het Theater Instituut Nederland (TIN) gevestigd. Het materiaal is overgedragen aan de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam. Het Sarphatipark ligt niet aan deze straat. Dat park, eveneens genoemd naar Samuel Sarphati, ligt in De Pijp.

De Rita Vuykbrug (brug 116P) is een kunstwerk in Amsterdam-Centrum. De voetbrug overspant de gracht Plantage Muidergracht. Ze verbindt het Roeterseiland met de straat Plantage Muidergracht. De brug werd noodzakelijk omdat het Propadeuselokaal van het Chemisch Laboratorium van de Universiteit van Amsterdam niet op het Roeterseiland werd gebouwd maar aan de overzijde van genoemde gracht. De brug dateert van 1962. Het ontwerp kwam van de tekentafels van de Dienst der Publieke Werken, de specifieke architect is vooralsnog onbekend. Er werd vanaf april 1962 tot en met september 1962 gebouwd aan deze betonnen brug op betonnen paalfundering. De overspanning bestaat uit een boog die aan de zuidkant gesteund wordt door een asymmetrisch geplaatste brugpijler, waardoor aan die kan een soort kleine aanbrug is ontstaan. De centrale doorvaartwijdte is krap 15 meter, de brug is circa 3 meter breed. De brug is vrij steil, voor toegang tot de brug zijn trapjes aangelegd met daarnaast een gladde helling van bijna 16 % om eventueel de fiets aan de hand mee te nemen. De brug ging vanaf 1962 door het leven als brug 116P, de P staande voor beheer door derden. Op de raadsvergadering van 26 maart 2019 van de gemeente Amsterdam werd besloten de brug een vernoeming te geven naar professor doctor Rita Vuyk, vanaf 1960 hoogleraar Psychologische ontwikkelingsleer aan genoemde universiteit en daarmee tevens de eerste vrouwelijke hoogleraar in de psychologie. Even later kreeg ze in 2520 een officieel brugnummer 2520.

De Remise Roetersstraat, later beter bekend als Remise Nieuwe Achtergracht, was een hoofdremise van de Gemeentetram Amsterdam. De remise was voor de elektrische tramexploitatie in gebruik van 1904-1952. Het complex ontstond door verbouwing van het gebouw waar sinds 1877 de Amsterdamse Omnibusmaatschappij haar werkplaatsen en kantoren had. Het nieuwe remisecomplex, dat in twee gedeelten werd opgeleverd, had een oppervlakte van in totaal 5.270 vierkante meter. Oorspronkelijk was de ingang van de remise aan de Roetersstraat. Ook kwam er ook een toegang vanuit de Sarphatistraat en Pancrasstraat bij de Nieuwe Achtergracht. De inrit bij de Roetersstraat verviel toen, om in 1933 weer in gebruik genomen te worden. Door de uitbreiding van de remise Havenstraat in 1932 werd het complex voor een groot deel overbodig. Er werden alleen nog een aantal spitsuurdiensten gereden op de tramlijnen vanuit Oost. Verder werd het complex gebruikt voor de opslag van overtollig en buitendienst-staand materieel. Van 1941 tot 1943 werd tramlijn 10 weer volledig vanuit deze remise geëxploiteerd. In 1952 degradeerde de remise volledig tot verzamelplaats van pekelwagens en van terzijde gesteld materieel, dat hier (meestal) wachtte op afvoer. Vanaf 1954 werd de remise ook gebruikt als opslagplaats van buitendienst-staand autobusmaterieel. In tegenstelling tot de trams betrof het hier merendeels gloednieuwe bussen die nog niet in dienst gesteld waren door overbodigheid, omdat men te veel bussen had aangekocht vooruitlopend op niet uitgevoerde plannen voor het verbussen van tramlijnen. De toegangssporen in de Roetersstraat verdwenen toen. Ook bood de remise tot de ingebruikname van Garage West korte tijd onderdak aan een drietal buslijnen. In 1964 werd het laatste materieel uit de remise afgevoerd en kwam het complex leeg te staan waarbij de toegangssporen in de Pancrasstraat verdwenen. Het complex werd toen tijdelijk gebruikt voor het stallen van voertuigen van de stadsreiniging. In 1966 werd begonnen met de ontmanteling en sloop van het complex. De tramlijnen 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 18, 19 en 20 en buslijnen D, P en M hebben dienst gedaan vanuit deze remise. Op het vrijgekomen terrein verscheen later het complex Roeterseiland met de nieuwe hoogbouw van de Universiteit van Amsterdam (gebouw Roetersstraat 25) en de omgeving werd onherkenbaar veranderd.

Vogel op pyloon is een kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Deze abstract vormgegeven vogel is het werk van Dolf Breetvelt. Hij werd ingeschakeld om een kunstwerk te leveren bij de herinrichting van de terreinen van de Universiteit van Amsterdam op en rondom het Roeterseiland rond 1968. Deze herinrichting vond plaats onder leiding van architect Norbert Gawronski, werkend voor de Dienst der Publieke Werken. Gawronski was bevriend met Breetvelt. Financiering kwam uit de zogenaamde 1%-regeling (1% van de bouwkosten kon aan kunst in de openbare ruimte worden uitgeven). Breetvelt kwam met een bronzen vogel op een betonnen sokkel/pyloon, de vogel lijkt zich in het stadium van of landen of wegvliegen te bevinden. Bij een herinrichting van de Roeterscampus rond 2015 maakte dochter Iris Breetvelt, psycholoog en onderzoeker bij het Kohnstamm Instituut van de Universiteit van Amsterdam, zich zorgen dat het beeld verloren zou gaan. Ze kreeg na lang aandringen het bericht van de UvA dat het beeld herplaatst zou worden. Het staat daar waar de Nieuwe Achtergracht de Plantage Muidergracht instroomt. In mei 2020 is het beeld professioneel gerestaureerd.

Nescio is een artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum. Het bestaat uit een reliëf uit 2008 gemaakt door Da van Daalen voor Het Nesciohuis aan de Sarphatistraat 252-366 in Amsterdam. Vanaf 1870 was in dat gebouw het Rijks Militair Hospitaal gevestigd, vanaf 1929 het Nederlands Kanker Instituut en het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis. Die vertrokken eind jaren zeventig naar een locatie in Slotervaart. Het gebouw stond enige tijd leeg, en werd midden jaren tachtig omgebouwd tot appartementencomplex en kreeg de naam Het Nesciohuis. Samen met de bewoners liet Woningstichting De Key het reliëf plaatsen. Van Daalen had een jaar eerder een Nesciopenning gemaakt voor de Vereniging voor Penningkunst. De naamgeving is gebaseerd op een zin uit De uitvreter van schrijver Nescio: Behalve den man, die de Sarphatistraat de mooiste plek van Europa vond, heb ik nooit een wonderlijker kerel gekend dan den uitvreter.

De Roetersstraat is een Amsterdamse straat, die de Sarphatistraat verbindt met de Plantage Kerklaan, in de Plantagebuurt in het oostelijk deel van de grachtengordel. De Roetersstraat kruist de Valckenierstraat, de Nieuwe Achtergracht en de Nieuwe Prinsengracht en grenst aan de Nieuwe Kerkstraat en de Nieuwe Keizersgracht. De Roetersstraat is genoemd naar Hendrik Roeters (1617-1699), in 1673 schout van de stad Amsterdam en eigenaar van het Roeterseiland. De zuidelijk gedeelte van de straat, tussen Nieuwe Achtergracht en Valckenierstraat (Nieuwe Lijnbaansgracht), is aangelegd op een gedempte gracht die in 1832 de Roetersgracht en in 1842 de Roetersburgwal genoemd.

De Dr. Samuel de Ranitzbrug (brug nr. 187), ook wel bekend als Spinozabrug, is een voormalige spoorbrug over de Singelgracht in Amsterdam, tussen de Mauritskade en de Spinozastraat. De Gemeente Amsterdam duidt de brug ook wel aan als brug 187. De brug is onderdeel van de vaarweg tussen het Open Havenfront en de Amstel. De vaarweg heeft een "minste hoogte" van KP +2,15 m. De brug werd rond 1865 aangelegd als onderdeel van de Doklijn, de spoorlijn tussen het Weesperpoortstation (waar nu de Wibautstraat is) en het Entrepotdok. Nadat deze lijn rond 1898 was opgeheven werd de brug aangepast voor wegverkeer . In 1905 kon de gemeente Amsterdam gebruik maken van de brug. Tegelijkertijd werd de gehele omgeving opnieuw ingericht. De gemeente bouwde de brug om (wijzigen onderbouw en het maken van een nieuwe bovenbouw) en legde er tramrails voor tramlijn3, asfalt en stoeptegels op . Die tram zou er tot de Tweede Wereldoorlog over rijden. Van 1972 tot 1976 lagen er weer tijdelijk rails op de brug, omdat tramlijn 10 wegens de aanleg van de Oostlijn van de Amsterdamse metro werd omgeleid via de Mauritskade en deze brug. De groefrails werden los op het wegdek gelegd in een grindbed. Deze omleidingsroute had als bijnaam de "Ponsebaan", genoemd naar een lid van de "WOVAA" (een voorloper van de Amsterdamse afdeling van de Vereniging Reizigers Openbaar Vervoer); terwijl het vervoerbedrijf GVB aanvankelijk zeker was van de onmogelijkheid van deze route, heeft Ponse volgehouden dat het wel mogelijk was omdat er vroeger ook een trein over reed en de brug daarmee ook een tram kon dragen. Daarmee is een jarenlang grotere omleiding voorkomen. Sinds 1976 doet de brug dienst als fiets- en voetgangersbrug. Van 1986 tot 1989 werd de brug gerenoveerd, waarbij ook de tramrails werden verwijderd. Die lange tijd was nodig omdat de gemeente ook bezig was met het nabijgelegen terrein van de Amstelbrouwerij. Er kwam tijdelijk een houten noodbrug en bij oplevering kreeg de brug een nieuw noordelijk landhoofd. Opmerkelijk aan de brug is dat deze op staal gefundeerd is, hetgeen vanwege de slappe bodem in Amsterdam uitzonderlijk is. De pijler en de landhoofden zijn om die reden ook op de waterbodemniveau verbonden met stalen binten die de gronddruk van de landhoofden moeten opvangen. De ander opvallend kenmerk van de brug is dat de landhoofden ver de gracht zijn ingebouwd om het gewicht van treinen te kunnen dragen. Die landhoofden en pijler vormden in de 21e eeuw een probleem bij de doorspoeling van het grachtenwater. Bij waterverversing van west naar oost stuwde zich water op voor de brugpijler en vormden zich achter de brugpijler juist kolken, die ook de brugpijler schaadden. Een oplossing was niet direct voor handen. Omdat er meer bruggen waren waar dit fenomeen zich voordeed, is er een constructie van kunststof schotten aan drijvers bedacht die stroomafwaarts de vorming van de kolken verhindert. In 2016 heeft het gemeentebestuur besloten de brug naar Samuel de Ranitz (1834-1913) te vernoemen. De Ranitz was een arts en de oprichter van het kinderziekenhuis in Amsterdam, sinds 1899 Emma Kinderziekenhuis geheten. Het in 1865 gerealiseerde kinderziekenhuis was van 1871 tot 1988 gevestigd aan de Sarphatistraat, met de achterkant aan de Spinozastraat, tegenover deze brug. Tegelijkertijd verviel de officieuze naam Spinozabrug, een vernoeming naar de Spinozastraat.

De Halverstadbrug (brug 260) is een vaste brug in Amsterdam-Centrum. De brug is gelegen in de Roetersstraat en overspant de Nieuwe Achtergracht. De brug is als basculebrug aangelegd vanaf voorjaar 1889 toen de paalfundering werd neergezet (50 stuks). De brug moest al snel aangepast worden, er kwam een tram over de brug te rijden. In de zomer van 1915 werd de brug grondig aangepakt, ze werd verbreed en omgebouwd tot vaste brug onder een ontwerp van ingenieur Wichert Arend de Graaf van de Dienst der Publieke Werken. Die verbreding is in 2017 nog aan het uiterlijk van de brug terug te zien in de steunen/consoles voor de verbreding die in de landhoofden is weggewerkt. De brug werd in 1995 benoemd tot gemeentelijk monument. De bebouwing ten westen van de brug volgde een jaar na de bouw van de brug. De terreinen ten oosten van de brug werden na de aanvankelijke bebouwing steeds meer volgebouwd met gebouwen voor het Roeterseilandcampus van de Universiteit van Amsterdam. De oorspronkelijke bebouwing is hier geheel verdwenen. Ook ten zuidwesten is al een oorspronkelijk woonblok gesloopt en vervangen door nieuwbouw. De brug is vernoemd naar Raphaël Halverstad, die samen met Walter Süskind en Piet Meerburg Joodse kinderen liet ontsnappen uit de (crêche van de) Hollandsche Schouwburg. De volgende bruggen in de Roetersstraat dragen ook namen van helpers, de Ben Polakbrug en Lau Mazirelbrug, de Walter Süskindbrug ligt in de omgeving, de Piet Meerburgbrug ligt elders in de stad.

Opengewerkte kolom is een fictieve naam van een titelloos artistiek kunstwerk in Amsterdam-Centrum.