Bakenesserkerk

De Wildemansbrug is een vaste brug in de Noord-Hollandse stad Haarlem. De brug overspant de Bakenessergracht en is gelegen in de buurt de Bakenes in de wijk Oude Stad. De brug ligt in de kade van de rivier het Spaarne. Bij de brug loopt de straat het Donkere Spaarne over in de straat het Spaarne. De brug is de meest zuidelijke overspanning van de drie overspanningen van de Bakenessergracht. De twee andere overspanningen zijn van zuid naar noord: de Begijnebrug en de Korte Jansbrug. Net ten zuidwesten van de brug land de Gravestenenbrug die het Spaarne overspant aan. De eerste vermelding van de brug dateert uit de Thesauriers 1532-‘33 toen er gesproken werd over de Cortte brugge aen de Wildeman. De naam Wildemansbrug werd voor het eerst vermeld in de Verponding van 1650. De brug is vernoemd naar het voormalige woonhuis De Wildeman op de hoek Bakenessergracht en Donkere Spaarne. Het huidige pand, een rijksmonument dateert uit begin 19e eeuw. Op een prent van omstreeks 1750 is de brug te zien in de vorm van een ophaalbrug. Later is deze uitgevoerd als een vaste brug. De Wildemansbrug is omstreeks 1962, net zoals de andere bruggen over de gracht in de jaren 60 in zijn geheel vervangen. De plaatbrug is bij deze renovatie vervangen door een historiserende boogbrug.

Teylers Hofje is een van de twintig hofjes die Haarlem kent. Het Teylers Hofje is te vinden aan de Koudenhorn 64a, aan het Spaarne aan de rand het centrum van Haarlem. De achteringang (niet open voor publiek) is gelegen aan de Teylershofjestraat. Het Teylers Hofje is van 1787 en is gesticht uit de nalatenschap van Pieter Teyler van der Hulst net als het op steenworp afstand gelegen Teylers Museum aan het Spaarne. Naast het museum ligt het Teylers Fundatiehuis in de Damstraat 21. Pieter Teyler van der Hulst vestigde al een hofje in 1752, na de dood van zijn vrouw. Hij vestigde dit hofje op het terrein van het huidige Vrouwe- en Antonie Gasthuys. In zijn testament bepaalde hij dat er een nieuw hofje gebouwd moest worden aan het Spaarne. In 1787 werd het Teylershofje verplaatst naar de Koudenhorn. Pieter Teyler bestemde zijn hof voor eerzame dames van boven de 70. Thans wonen er ook alleen vrouwen, maar die zijn algemeen wel wat jonger. Het hofje telt 24 huisjes gelegen rond een binnentuin. Deze huisjes hebben de status rijksmonument en zijn ingeschreven onder nummer 19507 in het monumentenregister. In het hoofd- of voorgebouw is een beheerderswoning en een regentenkamer te vinden. Op de binnenplaats bevindt zich een hardstenen pomp. Het ontwerp is van architect Leendert Viervant die ook het ontwerp van de Ovale Zaal in het Teylers Museum heeft gemaakt. Het hofje heeft aan de kant van de Koudenhorn een neoclassicistische façade, de entree wordt geflankeerd door dorische zuilen. Eind 2020 is het Teylers Hofje aangekocht door Vereniging Hendrick de Keyser met steun van de BankGiro Loterij. Het hofje is overdag vrij toegankelijk, alleen niet op zondag.

De Gravestenenbrug is een ophaalbrug, bestemd voor voetgangers in het centrum van de Noord-Hollandse stad Haarlem. De recentste brug stamt uit 1950 en diende als vervanging van de brug die hier op dezelfde plaats al zo'n 600, en misschien zelfs al wel 800 jaar lag. De brug verbindt de oever van het Korte Spaarne over het Binnen Spaarne met die van de Bakenessergracht. De brug is vernoemd naar de gravensteen, een burcht die voordat Haarlem in 1245 stadsrechten verkreeg werd gebouwd in opdracht van de graven van Holland.De Gravensteen werd onder andere gebruikt voor het heffen van tol op schepen en het verdedigen van de plaats tegen aanvallen van buitenaf. Vanaf eind 2023 werd de gehele brug gerestaureerd. Ook krijgt de brug, in navolging van de Schalkwijkerbrug zijn oorspronkelijke kleuren terug, namelijk wit en rood.

In het centrum van Haarlem stond tot 1688 de bierbrouwerij De Olyphant, van deze brouwerij resteert nu alleen het gebouwencomplex. De twee panden aan het Spaarne zijn op 27 november 1969 ingeschreven als rijksmonument. De panden hebben gelijke trapgevels.

De Spaarnwouderstraat is een straat in centrum van Haarlem. De straat loopt vanaf de Hoogstraat, die in het verlengde van de Melkbrug ligt, naar de Amsterdamse Poort, die ook wel de Spaarnwouderpoort werd genoemd. Deze straat en poort waren vernoemd naar het dorp Spaarnwoude dat ten noordoosten van de stad lag. De straat heette aanvankelijk de Achterstraat en omvatte ook de Antoniestraat. De straat ligt evenwijdig aan het bochtig verloop van het Spaarne.

Haarlem () is een stad en gemeente in Nederland en de hoofdstad van de provincie Noord-Holland. De stad ligt aan de rivier het Spaarne en in de regio Zuid-Kennemerland. Haarlem behoort tot de middelgrote steden in de Randstad. Tot de gemeente Haarlem behoren de stad Haarlem en het westelijke deel van het dorp Spaarndam. Haarlem telt 167.763 inwoners en is daarmee na Amsterdam de grootste stad van Noord-Holland en de twaalfde gemeente van Nederland. De grootstedelijke agglomeratie Haarlem (Haarlem, Heemstede, Bloemendaal en Zandvoort) telt ongeveer 235.000 inwoners, en het stadsgewest Haarlem (Zuid-Kennemerland en IJmond) ruim 385.000 inwoners. Haarlem wordt voor het eerst genoemd in een document uit de 10e eeuw. In 1245 kreeg het stadsrechten van Willem II van Holland. Aan het eind van de middeleeuwen was Haarlem een van de belangrijkste steden van Holland geworden. In de Vroegmoderne Tijd ontwikkelde de stad zich op industrieel gebied als textielstad en op cultureel gebied als schildersstad.

De Kortebrug is een brug in de Noord-Hollandse stad Haarlem. De brug overspant de Burgwal in de Burgwalbuurt in de Oude Stad. De brug ligt in de Spaarnwouderstraat, die aanvankelijk de Achterstraat heette, vlak naast de Vissersbocht. De eerste vermelding van de brug dateert uit 1515. De naam heeft de brug waarschijnlijk te danken aan haar korte lengte. De Wildemansbrug gelegen over de Bakenessergracht werd ook wel de Kortebrug of Korte Steenbrugge genoemd. De nabijheid van het Korte Spaarne bij deze brug heeft de naam waarschijnlijk doen behouden. Begin 19e eeuw was de Kortebrug nog een ophaalbrug, eind 19e eeuw moet deze zijn vervangen door een vaste brug.

Teylers Museum is een museum voor wetenschap en kunst in de Nederlandse stad Haarlem. Het werd in 1784 gesticht als boek en konstzael – een openbare gelegenheid voor kunst en wetenschap. Zowel het gebouw als het museuminterieur hebben de status van rijksmonument. Het museum heeft de oudste Nederlandse museumzaal waarvan het interieur nagenoeg in originele staat behouden is.

De Waag in Haarlem ligt op een markante plek in de stad, op de hoek van het Spaarne met de Damstraat. Het gebouw werd tussen 1594 en 1598 naar ontwerp en onder leiding van de toenmalige Haarlemse stadsarchitect Lieven de Key in renaissancestijl gebouwd. Bouwtypologisch gezien gaat het hierbij om het oudste monofunctionele waaggebouw in Holland. De ligging aan het Spaarne was gunstig in verband met aan- en afvoer van de te wegen goederen. Het gebouw staat weliswaar op een relatief klein, onregelmatig grondstuk, maar maakt desalniettemin een harmonieuze indruk, doordat beide gevels aan de straatkant identiek zijn vormgegeven en uit het destijds kostbare en duurzame natuursteen, arduin, afkomstig uit Namen, waren opgetrokken. Bovendien waren beide façaden plastisch versierd en telde het bouwwerk drie bouwlagen, waardoor het met zijn steile schilddak toentertijd ten opzichte van de omringende bebouwing duidelijk in het oog sprong. Binnen de typologie van het waaggebouw hoort de Haarlemse waag tot het type 'toren' en kan als zodanig als prototype hiervan gelden. Tegelijkertijd is deze als oudste exemplaar van het monofunctionele bouwtype 'waag' in Holland op te vatten. Aangezien het bij dit torentype onmiskenbaar in eerste instantie erom ging een baken in het stadsbeeld te vormen, waarbij de functie als waag op de achtergrond werd gedrongen, kreeg deze bouwvorm geen verdere navolging, behalve in het geval van de Waag in Makkum. Tegenover de waag stond direct aan de kademuur een kraan en een wiphout om de goederen, die over het Spaarne werden vervoerd, in en uit te laden. In beide poortopeningen van de waag zelf bevond zich een balkweegschaal om deze te wegen. De tekening van Romeyn de Hooghe (1690) en het schilderij van Gerrit Adriaenszoon Berckheyde (1638–1698) geven hiervan een goed beeld. Het laatstgenoemde stadsgezicht geldt tevens als een van de fraaiste van Holland. De waag speelt ook architectuurhistorisch gezien een interessante rol. Wetenschappelijke experts waren het namelijk gedurende honderd jaar oneens of het ontwerp wel van de toenmalige stadbouwmeester Lieven de Key stamde, destijds verantwoordelijk voor de architectonische planning in Haarlem, of dat het ontwerp van twee schilders afkomstig was, die ooit voor de vervaardiging van een aantal ontwerptekeningen werden betaald. Onderzoek van Karl Kiem met betrekking tot de Haarlemse waag leverde in 1996 echter het eenduidige bewijs, dat de uitgevoerde façade baseerde op een verandering van het oorspronkelijke ontwerp. Daarmee werd aangetoond, dat het werk van de beide schilders zich duidelijk tot het kopiëren van architectuurtekeningen had beperkt en dat Lieven de Key zonder enige twijfel als architect van de Waag van Haarlem mag gelden. Sinds de reconstructie 1988 van de balustrade, die begin 19de eeuw verwijderd werd, heeft de waag grotendeels weer haar oorspronkelijke verschijningsvorm aangenomen. De Haarlemse waag vervulde haar oorspronkelijke functie tot 1915. Vervolgens werden er gemeentelijke brandspuiten opgeslagen. Sinds 1821 was op de bovenverdieping de kunstenaarsvereniging KZOD 'Kunst zij ons doel' gevestigd. In de jaren zestig vormde het gebouw het onderkomen voor de troubadours en de folkclub van Cobi Schreijer. Grootheden als Pete Seeger, Joan Baez en Simon en Garfunkel traden er op, alsook Boudewijn de Groot en Elly en Rikkert. Tegenwoordig is er in het pand een bar/café gevestigd.

De Houtmarkt, vroeger ook Stroomarkt of Langedijk genoemd, is een straat in de Noord-Hollandse stad Haarlem. De straat loopt langs de rivier het Spaarne vanaf de Dijkstraat tot aan de Vissersbocht. Het ligt in het stadsdeel Centrum, in de wijk Oude Stad en in de buurt de Burgwal. De straat is vernoemd naar de markt die hier plaatsvond en waar hout werd verhandeld. Tot 1804 verbond de Sint Nicolaasbrug de Houtmarkt met het Donkere Spaarne aan de overkant van het Spaarne.

De Appelaar is een gebouwencomplex in het centrum van Haarlem. Het terrein van de drukkerij Johan Enschedé in het centrum van Haarlem werd in de jaren 80 gekocht met het doel het gebied opnieuw te ontwikkelen. Het terrein bleek ernstig vervuild te zijn na meer dan 250 jaar te zijn gebruikt door de drukkerij. De plannen zijn meermaals gewijzigd waarbij in 1996 geplande hoogbouw werd vervangen voor een bescheidener plan.

De Sint Nicolaasbrug ook bekend als de Koralenbrug was een brug in het centrum van de stad Haarlem. De brug is in 1804 afgebroken. De brug verbond de oevers van het Donkere Spaarne en de Houtmarkt. De brug lag in het verlengde van de Koralensteeg, en was vernoemd naar de in 1450 gestichte Sint Nicolaaskapel, die aan het eind van de Spaarnwouderstraat tussen de Houtmarkt en de Spaarnwouderpoort was gelegen. Er bestaan plannen om de brug weer terug te brengen om zo de verbinding tussen het centrum van de stad en het stadsdeel Haarlem-Oost te verbeteren. De brug zou dan aangelegd worden als ook het hele gebied rond de koepelgevangenis op de schop gaat, als onderdeel van plan Spaarnesprong.