De Groot (Alkmaar)

Het pand aan Ritsevoort 34-36 (voorheen Ritsevoort 44) in Alkmaar is een 19e-eeuws gemeentelijk monument in neorenaissance-stijl. Het pand huist cultuurpodium De Alkenaer, een stichting die een antiquariaat, cultuurpodium en leescafé combineert.

De Kennemerbrug is een vaste brug in de Noord-Hollandse stad Alkmaar. De eerste vermelding of bouwjaar van de brug is in 1597. De brug ligt in de straat Kennemersingel en overspant de Oude Zandersloot. In de jaren 20 van de twintigste eeuw ontstond discussie of de brug niet vernoemd zou moeten worden naar Kennemersingelbrug, naar de straat waarin hij ligt.

De Lindegracht is een straat in het centrum van de Nederlandse stad Alkmaar. De Lindegracht loopt vanaf Geest en de Clarissenbuurt tot Ritsevoort, Koorstraat en de Oudegracht waar hij in overgaat. Deze straat is ongeveer 150 meter lang. Op de Lindegracht komt één zijstraat uit, dat is de Heul. Aan de Lindegracht bevindt zich één monumentaal pand op nummer 23 en een monumentale brug. Hier vinden jaarlijks, in de maanden juli en augustus, concerten plaats onder de naam Lindegrachtconcerten.

Christus Koning is een standbeeld en oorlogsmonument in de Nederlandse stad Alkmaar.

Een van de bekendste Alkmaarse hofjes is het Provenhuis van Margareta Splinter aan het Ritsevoort. Veel Alkmaarse stadswandelingen voeren langs dit hofje. De stichtster van het hofje, Margareta Splinter, was van zeer goede komaf. Haar vader was schatkistbewaarder van de Staten Generaal, een neef van haar was burgemeester van Den Haag. Waarschijnlijk is Margareta in Alkmaar geboren. Na een eerder huwelijk, trouwde ze in 1613 met Floris van Jutphaas, een hoge beroepsmilitair. Zij bleef in Alkmaar wonen, hij reisde steeds met de legers mee. Hij overleed in 1644 en Margareta in 1645. Een portret van Margaretha bevindt zich nu in het Stedelijk Museum Alkmaar. Margareta was kinderloos en had al voor de dood van haar man besloten dat ze een hofje wilde stichten. In haar testament legde ze vast dat het bedoeld was voor acht ongetrouwde dames zonder kinderen, die tot armoede waren vervallen. Het hofje (ook hier sprak men van ‘provenhuis’) is 1646 nieuw gebouwd. In 1648 betrokken de eerste bewoonsters het nieuwe hofje. Bij Splinter lag het bedrag van de gratis ‘prove’ voor de bewoonsters een stuk hoger dan bij de andere hofjes. De dames kregen een ‘prove’ van 100 gulden per jaar. Het gratis wonen en de royale uitkering vergoelijkten veel, want het leven in het hofje was strikt gereglementeerd. Tegenwoordig betalen de bewoonsters gewoon huur; proven worden al sinds 1948 niet meer verstrekt. Vanouds werd het hofje bestuurd door een college van regenten. Margareta had in haar testament bepaald dat onder meer de familie Van Foreest er zitting in moest hebben. Nog steeds is dit het geval en wordt er recht gedaan aan het testament van Margareta uit 1645. Het Hofje van Splinter bezit een portret van Margaretha Splinter uit 1632 welke sinds 1902 in bruikleen is gegeven aan het Stedelijk Museum Alkmaar. Het portret, ooit toegeschreven aan Cesar van Everdingen, hangt op zaal en is te zien op de beeldbank.

De Sint-Josephkerk is een voormalige rooms-katholieke kerk aan de Nassaulaan 4 in Alkmaar. In 1908 werd besloten tot de bouw van een bijkerk voor de Sint-Dominicuskerk. De architect was Albert Margry, die werd bijgestaan door zijn compagnon Jos Snickers. Margry ontwierp ook de naasgelegen pastorie. In januari 1909 werd gestart met de voorbereidende werkzaamheden, waarna op 26 maart van dat jaar de eerste steen werd gelegd. Op 31 december 1909 kon de kerk al worden ingewijd. Op 25 april 1910 werd de kerk officieel geconsacreerd. Op 15 november 1922 werd de nieuwe parochie Sint-Joseph opgericht en ging de kerk zelfstandig verder. Het is een driebeukige kruiskerk in neogotische stijl. Aan beide zijden van de voorgevel staat een kleine traptoren. Voor de kerk staat een beeld van Christus Koning. Na de liturgische wijzigingen van het Tweede Vaticaans Concilie in de jaren 1960 werd het interieur gewijzigd. De vloer van het priesterkoor werd verhoogd en altaren, de preekstoel en communiebanken werden verwijderd. Tussen 2006 en 2007 werd de kerk nogmaals heringericht, waarbij ontmoetingsruimten en kantoren zijn ingebouwd. De kerk werd tot 2019 gebruikt door de "Parochie van de HH Matthias Laurentius te Alkmaar". Op 1 juli van dat jaar werd de kerk gesloten en ging de parochie verder in de Pius X-kerk en de Sint-Laurentiuskerk. Het kerkgebouw is als Rijksmonument beschermd en kan niet worden gesloopt. De kerk wordt verbouwd tot appartementencomplex en er komt een kleine openbare kapel. Het Christusbeeld voor de kerk blijft staan.

De Koorstraat is een winkelstraat in het centrum van de Nederlandse stad Alkmaar. De Koorstraat loopt vanaf de Kerkplein, Langestraat en de Sint Laurensstraat tot de Oudegracht, Lindegracht en Ritsevoort waar hij in overgaat. Deze straat is ongeveer 300 meter lang. Zijstraten van de Koorstraat zijn de Kerkstraat, Heul en de Laat. Aan de Koorstraat bevinden zich tal van monumentale panden waaronder ook de voormalige Nederlandse Hervormde Kerk de Grote of Sint Laurenskerk op nummer 2 uit 1520. Nu is in deze voormalige kerk het centrum voor kunst, cultuur en maatschappelijke activiteiten gevestigd. Aan de Koorstraat bevindt zich ook de Burgemeester Wendelaarlantaarn.

Het Emmakwartier is een buurt in het zuidwesten van Alkmaar. De bekendste straat is de Emmastraat.

De Grote Sint-Laurenskerk, voorheen Grote of Sint-Laurenskerk, is een kerkgebouw aan de Koorstraat 2 in Alkmaar. Het is een met natuursteen beklede bakstenen kruisbasiliek met zevenzijdige koorsluiting. De bouw vond plaats van 1470 tot 1518. De kerk heeft vier traptorens en bevat het oudste nog te bespelen kerkorgel van Nederland. De van oorsprong katholieke kerk werd in 1573 protestant en heeft sinds 1996 geen religieuze functie meer. Er is een museum in gevestigd over de historie van het gebouw.

De burgemeester Wendelaarlantaarn (1932) is een lantaarn en gedenkteken in Alkmaar, ter herinnering aan burgemeester Willem Carel Wendelaar.

Het pand aan de Kanisstraat 1 is een 16e-eeuws pand in de Nederlandse stad Alkmaar. Het pand is tegelijkertijd gebouwd met het huis Geest 10-12 en was vroeger ook een geheel. Dat pand behoorde toen nog tot het hofje Paling en Van Foreest. Het huidige pand Kanisstraat 1 deed toen dienst als winkel, het huidige pand Geest 10-12 deed functie als de achterliggende woning. Het pand is in de huidige vorm op 10 december 1969 in het rijksmonumentenregister ingeschreven.

Het Provenhuis Helena van Oosthoorn is een voormalig 'hofje' aan de Koningsweg 70 in Alkmaar. Helena was de oudere zus van Laurens van Oosthoorn. Ze trouwde in 1646 met de bekende Alkmaarse schilder Caesar Boëtius van Everdingen. Tijdens zijn leven was hij al een beroemdheid. Hij kreeg prestigieuze opdrachten, zo werkte hij mee aan de schilderingen in de Oranjezaal van Huis ten Bosch. In Alkmaar beschilderde hij de luiken van het hoofdorgel in de Grote Kerk. Het huwelijk met Helena bleef kinderloos. Caesar en Helena waren allebei diepreligieus. In 1655 stichtten ze een opleidingsfonds voor predikanten, dat tot 1806 heeft bestaan. De studenten moesten recht in de leer zijn en blijven, anders konden ze hun toelage wel vergeten. Na de dood van haar man in 1678 leefde Helena nog tot halverwege 1694, ze was toen ruim zeventig jaar oud. In haar laatste testament, dat ze opstelde twee maanden voor haar dood, legde ze vast dat er een provenhuis gesticht moest worden voor een of twee oude vrouwen; in het huis moesten ook de 'conterfeitsels' van haar man en zijn voorouders komen te hangen. In 1695 werd een huis op de Koningsweg aangekocht, waarin het provenhuis van start ging. Er woonden van meet af aan drie oude vrouwen. Het huis kreeg rond 1738 de nu nog bestaande gevel. De gevelsteen met de naam van het provenhuis dateert uit dezelfde tijd. Onder het fraai weergegeven woord 'ProvenHuys' is de naam van de stichtster te lezen. De ruimte voor het woord 'Oosthoorn' had de steenhouwer te krap bemeten: hij schoof daarom de o's in elkaar en hakte een minuscule slot-n. Het provenhuis grensde met siertuin annex bleekveld aan de stadsvest. Pas in 1867 werd de wal afgegraven en ontstond de Kanaalkade. Terwijl elders in de tuinen nieuwe huizen werden gebouwd, bleef de oude tuin van het provenhuis intact. Een mooi hekwerk sluit vandaag de dag de tuin af. Het tweehoofdige regentencollege behoorde tot de stadselite. In 1896 was de veelbelovende jeugdige stadssecretaris Joachim Nuhout van der Veen een van de regenten. Grote opschudding veroorzaakte in dat jaar zijn ontslag en veroordeling tot een gevangenisstraf van anderhalf jaar. Samen met de gemeenteontvanger Dirk Poll had hij gemeentelijke gelden achterover gedrukt. Ook bij allerlei besturen waarin hij zitting had, had hij geld verduisterd. Hij werd echter niet ontslagen als regent van provenhuis. Wel nam zijn broer gedurende een aantal jaren de functie waar. Of er geld is verdwenen bij het provenhuis van Helena van Oosthoorn is niet bekend. In het archief is het niet meer na te gaan, stukken uit deze periode ontbreken. Er is in ieder geval nooit aangifte gedaan. Na 1920 waren verschillende leden van de familie Ringers regenten van het hofje. De familie voelde zich zeer betrokken bij het wel en wee van het provenhuis. Zo schonken vier gebroeders Ringers in 1944 elk een flink bedrag om het huis te verbouwen en verbeteren. Een nieuwe restauratie in de jaren zeventig bleek te kostbaar. In 1972 werd de woning verkocht aan de voorganger van woningstichting Van Alckmaer. De hoogbejaarde regent Theo Ringers verrichtte nog een laatste goed daad: hij schonk de schilderijen van Van Everdingen en zijn familie aan het Stedelijk Museum Alkmaar.