Provenhuis van Helena van Oosthoorn

Het oudste nu nog bestaande hofjesgebouw in Alkmaar is het Huis van Zessen (Schoutenstraat 2). De geschiedenis ervan gaat terug tot 1511. In dat jaar overleed Dirk Symonsz. van Boschhuysen, die in zijn testament bepaalde dat er uit zijn erfenis een provenhuis gesticht moest worden, bestemd voor bewoning door een zestal arme oude mannen. Dirk Symonsz. stamde uit een belangrijke Alkmaarse familie. Zijn vader was de machtige Claes Corf, jarenlang burgemeester van Alkmaar en bewoner van het Hooge Huys. In het najaar van 1513 betrokken de eerste mannen het provenhuis, dat gevestigd werd in een pand aan de westzijde van de Schoutenstraat. Het ‘Huis van Zessen’ zoals het vanaf de 16de eeuw gewoonlijk werd genoemd, zag er allerminst uit als een hofje. Het was een langgerekt hoog gebouw, met een tuin erachter. Volgens een beschrijving uit 1711 waren in het huis, dat twee verdiepingen telde, 8 kamertjes afgetimmerd, elk met een eigen bedstede. Links van de ingang was een ruim vertrek, dat dienstdeed als woning voor een ‘binnenmoeder’ en dagverblijf voor de bewoners. De bewoners moesten zich houden aan een reglement dat in 1511 werd vastgesteld. Het is het oudste bewaard gebleven reglement van een Alkmaars hofje en geeft ons een unieke inkijk in de gang van zaken in het huis in de 16de eeuw. Het reglement schreef onder meer voor dat mannen dagelijks in de Grote Kerk de hoogmis en de vespers moesten bijwonen. Tijdens het kerkbezoek moest er gebeden worden voor de zielen van de stichter en diens familie. De mannen zaten overdag in de woonkeuken, waar ze verzorgd werden door de (binnen)moeder. Na de reformatie verviel het verplichte dagelijkse kerkbezoek. Wel bleef de instelling katholiek. De eerste bewoners zullen afkomstig zijn geweest uit de familie van de stichter en diens personeel. Dit was in de meeste hofjes gebruikelijk. Pas als er niemand in de eigen kring gevonden kon worden, kwamen vreemden aan de beurt. De bewoners van het Huis van Zessen behoorden niet tot de alleramsten: eind 19de eeuw moesten ze maandelijks 10 gulden kostgeld betalen. In afwijking van veel andere Alkmaarse hofjes, beschikte het Huis van Zessen niet over een college van regenten. Het opperbestuur over het provenhuis berustte bij een erfgenaam van de stichter, die ‘patroon’ werd genoemd. Namens hem was een rentmeester verantwoordelijk voor het financieel beheer. De binnenmoeder droeg zorg voor de dagelijkse gang van zaken in het huis. In de loop der eeuwen raakte het patronaat over het provenhuis in buitenlandse handen. In 1911 droegen de laatste bezitters, de hertogen van Savoye-Aosta, het provenhuis over aan de Haarlemse bisschop. Sinds 1901 werd het provenhuis bestuurd door een drietal ‘directeuren’ uit naam van de patroon. Het provenhuis bleef als zodanig bestaan tot in de jaren zeventig. Toen steeds duidelijker bleek dat het huis niet geschikt was voor moderne bejaardenzorg, werden geen nieuwe bewoners meer opgenomen. Sinds 1975 werd het pand bewoond door een drietal paters dominicanen. In 1997 vertrokken deze uit Alkmaar en werd het pand verkocht aan de gemeente Alkmaar. Sindsdien is het in gebruik als vergaderruimte voor de raadsfracties. In 1980 werden de bezittingen van het voormalige provenhuis ondergebracht in de stichting Het Huis van Zessen, die nog steeds bestaat en actief is in de zorg, conform de oorspronkelijke doelstelling zoals vastgelegd in het testament van Dirk Symonsz.

Het Provenhuis van Laurens van Oosthoorn is een voormalig provenhuis in Alkmaar. Laurens van Oosthoorn was de jongere broer van Helena van Oosthoorn die ook een provenhuis heeft gesticht.

Het Hooge Huys in het centrum van de Noord-Hollandse stad Alkmaar is een voormalig kantoorpand van de verzekeringsmaatschappij ’t Hooge Huys, nu VIVAT. Het pand is ontworpen door Alexander Kropholler in de stijl van het traditionalisme. Kropholler tekende eveneens voor het ontwerp van het naastgelegen voormalig Politiebureau aan het Kerkplein 9. Bij het ontwerpen gebruikte Kropholler zowel middeleeuwse stijlkenmerken als de stijl van Berlage. Het gebouw maakt tezamen met de Princenhof, de conciërgewoning en Hof van Teylingen onderdeel uit van een complex. Het is de bedoeling geweest om het naastgelegen voormalige politiebureau ook onderdeel uit te laten maken van dit complex.

De burgemeester Wendelaarlantaarn (1932) is een lantaarn en gedenkteken in Alkmaar, ter herinnering aan burgemeester Willem Carel Wendelaar.

Het rijksmonumentale pand Moriaanshoofd is een voormalig patriciërshuis aan de Langestraat in de Noord-Hollandse plaats Alkmaar. Het pand is in de eerste helft van de 18e eeuw gebouwd en werd op 10 december 1969 ingeschreven in het monumentenregister. Het pand maakt onderdeel uit van het oude Stadhuis van Alkmaar.

De Koorstraat is een winkelstraat in het centrum van de Nederlandse stad Alkmaar. De Koorstraat loopt vanaf de Kerkplein, Langestraat en de Sint Laurensstraat tot de Oudegracht, Lindegracht en Ritsevoort waar hij in overgaat. Deze straat is ongeveer 300 meter lang. Zijstraten van de Koorstraat zijn de Kerkstraat, Heul en de Laat. Aan de Koorstraat bevinden zich tal van monumentale panden waaronder ook de voormalige Nederlandse Hervormde Kerk de Grote of Sint Laurenskerk op nummer 2 uit 1520. Nu is in deze voormalige kerk het centrum voor kunst, cultuur en maatschappelijke activiteiten gevestigd. Aan de Koorstraat bevindt zich ook de Burgemeester Wendelaarlantaarn.

De Grote Sint-Laurenskerk, voorheen Grote of Sint-Laurenskerk, is een kerkgebouw aan de Koorstraat 2 in Alkmaar. Het is een met natuursteen beklede bakstenen kruisbasiliek met zevenzijdige koorsluiting. De bouw vond plaats van 1470 tot 1518. De kerk heeft vier traptorens en bevat het oudste nog te bespelen kerkorgel van Nederland. De van oorsprong katholieke kerk werd in 1573 protestant en heeft sinds 1996 geen religieuze functie meer. Er is een museum in gevestigd over de historie van het gebouw.

Een van de bekendste Alkmaarse hofjes is het Provenhuis van Margareta Splinter aan het Ritsevoort. Veel Alkmaarse stadswandelingen voeren langs dit hofje. De stichtster van het hofje, Margareta Splinter, was van zeer goede komaf. Haar vader was schatkistbewaarder van de Staten Generaal, een neef van haar was burgemeester van Den Haag. Waarschijnlijk is Margareta in Alkmaar geboren. Na een eerder huwelijk, trouwde ze in 1613 met Floris van Jutphaas, een hoge beroepsmilitair. Zij bleef in Alkmaar wonen, hij reisde steeds met de legers mee. Hij overleed in 1644 en Margareta in 1645. Een portret van Margaretha bevindt zich nu in het Stedelijk Museum Alkmaar. Margareta was kinderloos en had al voor de dood van haar man besloten dat ze een hofje wilde stichten. In haar testament legde ze vast dat het bedoeld was voor acht ongetrouwde dames zonder kinderen, die tot armoede waren vervallen. Het hofje (ook hier sprak men van ‘provenhuis’) is 1646 nieuw gebouwd. In 1648 betrokken de eerste bewoonsters het nieuwe hofje. Bij Splinter lag het bedrag van de gratis ‘prove’ voor de bewoonsters een stuk hoger dan bij de andere hofjes. De dames kregen een ‘prove’ van 100 gulden per jaar. Het gratis wonen en de royale uitkering vergoelijkten veel, want het leven in het hofje was strikt gereglementeerd. Tegenwoordig betalen de bewoonsters gewoon huur; proven worden al sinds 1948 niet meer verstrekt. Vanouds werd het hofje bestuurd door een college van regenten. Margareta had in haar testament bepaald dat onder meer de familie Van Foreest er zitting in moest hebben. Nog steeds is dit het geval en wordt er recht gedaan aan het testament van Margareta uit 1645. Het Hofje van Splinter bezit een portret van Margaretha Splinter uit 1632 welke sinds 1902 in bruikleen is gegeven aan het Stedelijk Museum Alkmaar. Het portret, ooit toegeschreven aan Cesar van Everdingen, hangt op zaal en is te zien op de beeldbank.

De Sint-Dominicus was een rooms-katholieke kerk aan de Laat 9 in Alkmaar.

Het Canadaplein is een plein in het centrum van de stad Alkmaar in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Straten die uitkomen op het Canadaplein zijn de Paternosterstraat, Kerkplein, Gashuisstraat en de Bagijnenstraat. Zelf komt het plein uit op de Molenbuurt met daarachter de Geestersingel, daar aan het plein nog een stuk straat vastzit wat dezelfde naam draagt.

Theater de Vest, ook wel TAQA Theater De Vest of kortweg De Vest genaamd, is een theater in het centrum van de plaats Alkmaar, in de Nederlandse provincie Noord-Holland. Het theater ligt vlakbij de Grote Kerk aan het Canadaplein op nummer 2 en kent een brede programmering van verschillende evenementen uit binnen- en buitenland, zoals cabaret, musical, toneel, opera, jeugd, dans, klassieke muziek en theaterconcerten. Het is een stadsschouwburg met twee theaterzalen: De 'Grote Zaal' heeft 700 zitplaatsen en is uitgerust met een balkon, een orkestbak en een lijsttoneel. De 'Kleine Zaal' heeft 280 zitplaatsen en een vlakke vloer. Verder kan er een lunch, diner of een borrel in het theatercafé, Grand Café Klunder, gebruikt worden. Naast De Vest aan het Canadaplein, in de volksmond ook wel het cultuurplein genoemd, zijn er nog 4 culturele partners gevestigd; het Stedelijk Museum Alkmaar, Artiance Centrum voor de Kunsten, de Grote Kerk en de Bibliotheek Kennemerwaard. Het theater werd gebouwd in 1977/1978 naar ontwerp van architect J.W. van der Scheer. De opening vindt plaats op 29 september 1978 met een vijftien dagen durend festival. In 2000 werd de foyer verbouwd en kreeg de Grote Zaal 850 zitplaatsen.

De Langestraat is een van de oudste straten in het centrum van de Nederlandse stad Alkmaar. De Langestraat loopt van de Koorstraat en de Sint Laurensstraat tot de Kraanbuurt en de Mient. Zijstraten van de Langestraat zijn de Boterstraat (deze kruist de Langestraat), Payglop (deze kruist de Langestraat), Pastoorsteeg, Van den Bochstraat (deze kruist de Langestraat), Hoogstraat (deze kruist de Langestraat) en de Lange Augustijn. De straat is ongeveer 410 meter lang.