Die Vergulde Craen

De Zandbrug is een rijksmonumentale boogbrug in de Utrechtse binnenstad. De laatmiddeleeuwse brug overspant de Oudegracht. Noordelijk van de Zandbrug ligt de toegang tot de Stadsbuitengracht en de rivier de Vecht met de Weerdsluis aan de Bemuurde Weerd. Direct aansluitend aan de zuidzijde van de brug liggen werfkelders en werven.

De Weerdpoort, ook wel Amsterdamse Poort genoemd, was vanaf de middeleeuwen een van de vier stadspoorten van de stad Utrecht. De poort stond aan de noordzijde van de huidige binnenstad, waar de Oudegracht, de Stadsbuitengracht en de Utrechtse Vecht samenkomen en heden de Weerdbrug ligt. De Weerdpoort werd destijds vanaf de voorstad Bemuurde Weerd bereikt via een brug over de verdedigingsgracht. Over die brug kwam men bij de voorpoort die bestond uit twee ronde torens en een wachthuisje, waarna de hoofdpoort volgde. De bemanning van de stadspoort geschiedde door gildeleden. De naast de Weerdpoort gelegen Zandbrug waarmee de Vecht op de Oudegracht aansloot kende een ijzeren hekwerk zodat de toegang tot de stad over het water daar kon worden geblokkeerd. Rond 1547 werd door de Utrechtse stadsbouwmeester Willem van Noort in het kader van een nieuw fortificatieplan het bastion Morgenster bij de Weerdpoort gebouwd. Vanaf dit bastion kon onder meer een eventuele vijand bij de stadspoort worden bestreken. In de 17e en 18e eeuw vertrok buiten de Weerdpoort de Trekschuit naar Amsterdam. Tussen circa 1845 en 1862 werd de Weerdpoort gesloopt en de Weerdbrug gebouwd. Vandaag de dag zijn onderste restanten van de ronde torens van de Weerdpoort nog zichtbaar. Via een loertoeter kan een kijkje in de kelder van een van de torens worden genomen. De restanten van de Weerdpoort zijn tezamen met de Weerdbrug een gemeentelijk monument. In de zijgevel van het pand op de Oudegracht 2 is eind 20e eeuw een gevelsteen aangebracht die herinnert aan deze stadspoort.

De Weerdbrug is een brug in de Nederlandse stad Utrecht en overspant de Stadsbuitengracht. Voorheen lag op deze plaats de Weerdpoort, die eeuwenlang als noordelijke stadspoort fungeerde. Dit poortgebouw was voorzien van een brug tussen de stad en de voorstad Bemuurde Weerd. Tussen circa 1845 en 1862 is de Weerdpoort gesloopt en de nieuwe Weerdbrug gebouwd. De Utrechtsche IJzergieterij vervaardigde deze basculebrug uit gietijzer. Vandaag de dag zijn naast de Weerdbrug onderste restanten van de ronde torens van de Weerdpoort nog zichtbaar. De brug en overgebleven restanten zijn een gemeentelijk monument.

De Roze Wolk was de eerste en enige homodiscotheek van Utrecht, gevestigd in de werfkelders van de Oudegracht 43-45. De zaak werd in 1982 geopend door Jan Scheepstra, die in 1984 aan de Oudegracht 47 ook een bijbehorend homocafé onder de naam De Wolkenkrabber begon. Beide zaken sloten per 1 januari 2006.

De Kargadoor is een cultureel-maatschappelijk podium aan de Oudegracht in het centrum van Utrecht.

Het Sint Anthoniegasthuis, ook geschreven als Gasthuis van St. Antoni, St. Anthonis gasthuis, Gasthuis van St. Antoni en andere varianten, was een gasthuis aan het begin van de St. Anthonis Dijck bij de stad Utrecht. Naast reizigers en zwervers konden soms ook bejaarden en zieken tijdelijk onderdak krijgen. Door de ligging konden ook passanten er terecht die voor de gesloten stadspoorten kwamen. Dit gasthuis stond aan het begin van de Sint Anthonis Dijck op de oever van rivier de Vecht. Dit was aan het einde van het gerecht de Pylswaard, buiten de Weerdpoort. Het onderkomen werd gebouwd rond 1435. Het werd sinds 1439 bestierd door de broederschap van St. Antoni. Dit werd in 1515 nog eens bevestigd. In dat jaar werd het gasthuis in een oorlog met IJsselstein verwoest, maar vervolgens enkele jaren later herbouwd met een kapel. Deze kapel werd evenwel afgebroken toen na de Reformatie in 1580 het openlijk uitoefenen van de katholieke godsdienst verboden werd. In de loop van de 17e eeuw was het pand in gebruik als tehuis voor ouderen. Het gasthuis was toen een langwerpig gebouw, met een hoog pannendak en een klein spits torentje. Rond 1800 werd het bewind over het gasthuis gevoerd door 'den Hoofd-Officier en Burgermeesteren van Utrecht als Superintendenten en aan agt Regenten, onder welken twee Huismeefters zyn. Hun is een Secretaris toegevoegd'. Het St. Antoniegasthuis diende zowel 'oude en afgeleefde Luiden te huisvesten', maar er was ook de mogelijkheid 'om er hunnen kost in te koopen'. Er logeerden rond 1800 twee mannen, zes vrouwen en vijf proveniers. Aan het begin van de negentiende eeuw deden alle Utrechtse gasthuizen dienst als 'oudeliedenhuis'. Ze werden daarom in 1817 samengevoegd. Het St. Anthoniegasthuis werd toen afgebroken nadat het vier eeuwen als gasthuis was gebruikt. De namen Anthoniedijk en Gasthuismolenbrug herinneren nog aan die tijd.

De Jacobikerk is een kerk in de Nederlandse stad Utrecht. Zij was oorspronkelijk een van de vier middeleeuwse parochiekerken van de stad (de andere waren de Buurkerk, de Nicolaïkerk en de Geertekerk) en is sinds de Hervorming in gebruik bij de Nederlandse Hervormde Kerk, thans de Protestantse Kerk in Nederland. In de 15de eeuw woonde Alyt Ponciaens enkele jaren als kluizenares binnen de muren van de kerk. De kluis waarin zij woonde bestaat nog.

De Jacobibrug is een rijksmonumentale boogbrug in de Utrechtse binnenstad die de Oudegracht overspant. De brug telt twee overspanningen en in de landhoofden van de brug bevinden zich brugkelders. Aan de Jacobibrug grenzen aansluitend werfkelders en werven. Rond 1300 kon men hier al de Oudegracht oversteken. De nabijgelegen Jacobikerk is nog wat eerder gesticht.

Kranestein is een stadskasteel in de Nederlandse stad Utrecht. Dit grote stenen weerbare huis is in de 14e eeuw aan de Oudegracht 53-55 gebouwd voor de familie De Craen. Het is een samengesteld diep bouwwerk dat bestaat uit een hoofdgebouw (Groot Cranesteyn op nummer 53), met aangrenzend twee bijbehorende zijhuizen (in ieder geval aan de voorzijde Klein Cranesteyn op nummer 55). Oorspronkelijk was het huis voorzien van een weergang en kantelen. Net als het merendeel van de andere Utrechtse stadskastelen ligt Kranestein ook langs de Oudegracht, dit stadskasteel is daarin een van de meest noordelijke. Kranestein is gebouwd op een 13 meter breed bij minstens 55 meter diep perceel. Onder de huizen en het niet bebouwde gedeelte van het perceel liggen zeven kelders. Aan de grachtzijde bevinden zich twee werfkelders. Het pand werd door de eeuwen heen onder meer gebruikt als woonhuis en pakhuis. Tussen circa 1579 en 1740 was het tevens in gebruik door een brouwerij die ook wel bekend kwam te staan als De Werelt. Deze naam werd in elk geval in de 19e eeuw nog gebruikt toen er onder meer de familie Van Rheden woonde. In de 20e eeuw vonden kunstenaars er onderdak en Gerrit Rietveld had hier tussen 1933 en 1964 zijn bureau. Gaandeweg de geschiedenis is het stadskasteel vele malen verbouwd. De voorgevel van het hoofdgebouw dateert uit de 18e eeuw.

Morgenster was een bolwerk in het centrum van de Nederlandse stad Utrecht bij het begin van de rivier de Vecht.

De Klaarwater is een verdwenen molen in de stad Utrecht die stond op het bastion Morgenster ter hoogte van de huidige Oranjestraat.

Het Volksbuurtmuseum is een museum gelegen in Utrecht aan de Waterstraat 27. Het museum heeft een grote collectie objecten en foto's over de geschiedenis van een bekende Utrechtse volksbuurt, Wijk C. De volksbuurt was vroeger een buurt waar ‘het gewone volk’ woonde, vaak in kleine, in slechte staat verkerende woningen. Elke stad had zo zijn volksbuurten. Utrecht had Wijk C, ooit zo genoemd omdat de Franse bezetter de Nederlandse namen niet kon (of wilde) uitspreken. Wijk C was 100 jaar geleden de dichtstbevolkte wijk van Utrecht. In de wijk woonden grote gezinnen in kleine krotwoningen. De bewoners leefden vooral buiten. Iedereen moest keihard werken voor een paar centen en er was veel armoede. Maar er was ook veel saamhorigheid en solidariteit. Hoewel Wijk C als enige wijk in Utrecht nu nog met een letter wordt aangeduid, is de wijk inmiddels erg veranderd. Nog steeds leven we dicht op elkaar en er liggen ook nu allerlei uitdagingen in het samenleven. In het museum vertellen inwoners van Utrecht hoe zij aankijken tegen thema's die in de volksbuurt spelen en nog steeds actueel zijn. De volksbuurt van 100 jaar geleden bestaat niet meer, maar het heeft op deze plek wél het Volksbuurtmuseum opgeleverd. Geschiedenis van het museum Bij de oprichting van het museum zijn de Wijk C-bewoners actief betrokken geweest door de gezamenlijke aanleg van de collectie. Buurtbewoners leverden op verzoek persoonlijke bezittingen aan en lieten zich interviewen om de identiteit van de wijk in leven te houden. Wat in het buurthuis van Wijk C begon als een particuliere fotoverzameling met vooral veel opgetekende verhalen en herinneringen, is in de afgelopen 30 jaar uitgegroeid tot Het Volksbuurtmuseum dat gevestigd is in het hart van de stad Utrecht.